اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 34 |
| تعداد شماره‌ها | 1,325 |
| تعداد مقالات | 9,502 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,474,450 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,785,964 |
محدودیت‌های روش‌شناسی عقلانیت محدود در اقتصاد متعارف؛ درآمدی بر نظریه عقلانیت دینی در اقتصاد اسلامی | ||
| مطالعات میان رشته‌ای تمدنی انقلاب اسلامی | ||
| مقاله 5، دوره 4، شماره 13، اردیبهشت 1404، صفحه 135-170 اصل مقاله (760.26 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.28211685/CIR.2410.1172.4.13.5 | ||
| نویسنده | ||
| سعید محمدبیگی* | ||
| دانشجوی دکتری، فلسفه اقتصاد اسلامی، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 17 مهر 1403، تاریخ بازنگری: 29 فروردین 1404، تاریخ پذیرش: 10 اردیبهشت 1404 | ||
| چکیده | ||
| نظریه عقلانیت محدود در اقتصاد متعارف با توجه به دو مولفه‌ی «بیشینه‌سازی نفع شخصی» و «سازگاری درونی انتخاب‌ها» شناخته می‌شود. این نظریه توسط برخی از اقتصادانان اقتصاد متعارف و اکثر اقتصادانان اسلامی مورد تردید قرار گرفته و نقدهای متعددی به آن وارد شده است. در این میان اقتصاددانان مسلمان در برخی از کتب و مقالات به صورت پراکنده سعی کرده‌اند تا جایگزینی برای نظریه عقلانیت محدود ارائه کنند. در این ارتباط هدف پژوهش حاضر بررسی نظریه عقلانیت محدود و نقدهای وارد شده بر آن و ارائه تعریفی نظام‌مند و منسجم از عقلانیت در چارچوب اسلامی است، که با عنوان «عقلانیت دینی» مورد بررسی قرار گرفته و مولفه‌های آن مشخص شده است. پژوهش حاضر با کمک گرفتن از روش تحلیل متون اسلامی و روش عقلی و با استفاده از تکنیک پژوهش کتابخانه‌ای انجام شده است. بنابر فرضیه مقاله، نظام اسلامی در ارتباط با رویکرد عقلانیت دینی علاوه بر توسعه در مبانی روش‌شناسی عقلانیت، معیارهای «نفع‌گرایی فراگیر»، «عدالت اسلامی» و «تبعیت از تکالیف الهی» را نیز در بردارد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد نظریه عقلانیت دینی، از سه محور «شکلی»، «روشی» و «محتوایی» با رویکرد عقلانیت محدود در اقتصاد متعارف تفاوت دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عقلانیت دینی؛ عقلانیت محدود؛ انسان اقتصادی؛ نفع شخصی؛ سازگاری درونی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| the limitations of bounded rationality methodology in conventional economics; An introduction to the theory of religious rationality in Islamic economics | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Saeid Mohammadbeigi | ||
| PhD Student, Philosophy of Islamic Economics, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The theory of bounded rationality in conventional economics is known according to the two components of "personal interest maximization" and "internal consistency of choices". This theory has been doubted by some conventional economists and most Islamic economists, and many criticisms have been made to it. In the meantime, Muslim economists in some books and articles have tried to provide an alternative to the theory of limited rationality. In this connection, the aim of the current research is to examine the theory of limited rationality and the criticisms made on it and to present a systematic and coherent definition of rationality in the Islamic framework, which is examined under the title of "religious rationality" and its components are identified. The present research has been done with the help of Islamic text analysis and rational method and using the library research technique. According to the hypothesis of the article, in connection with the approach of religious rationality, in addition to the development in the methodology of rationality, the Islamic system should also include the criteria of "pervasive utilitarianism", "Islamic justice" and "obedience to divine duties". The findings of the research show that the theory of religious rationality is different from the approach of limited rationality in conventional economics from the three axes of "form", "method" and "content". | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Religious rationality, limited rationality, economic man, personal interest, internal consistency | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن‌منظور، محمد (1408)، لسان العرب، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.
امامی، محمد (1389)، بازار مسلمانان: آداب و مقررات، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
تیموری، عباد، رنانی، محسن، معرفی‌محمدی، عبدالحمید (1396)، نقد انتخاب عقلانی از منظر رویکردهای رقیب: اقتصاد رفتاری، آزمایشگاهی و علوم مغزی، پژوهش‌های اقتصادی ایران، 22(73)، 1-43.
حرعاملی، محمد بن حسن (1384)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، محقق: محمدرضا حسینی‌جلالی، چاپ ششم، قم، موسسة آل البیت لاحیاء التراث.
حکیمی، محمدرضا (1371)، احکام دین و اهداف دین، فصلنامه نقد و نظر، س اول، ش یک، ص 107-121.
داودی، پرویز، توکلی، محمدجواد، پناهی‌بروجردی، محمدسعید (1396)، عقلانیت طیفی اسلامی در مقابل نظریه انتخاب عقلایی اقتصاد متعارف، معرفت اقتصاد اسلامی، س 9، ش 1، 67-84.
دهقانی، محمود (1402)، کاوشی در چالشهای پارادایم «عقلانیت ابزاری» در اقتصاد متعارف (با ارائه دیدگاه «عقلانیت محدود با رویکردی جدید»)، جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی، 20(39)، 151-173.
رجایی، سیدمحمدکاظم (1386)، تقاضای بازار اسلامی در مقایسه با بازار رقابت کامل، جستارهای اقتصادی، ش 8، 65-98.
رجائی، سید محمدکاظم، معلمی، سیدمهدی (1394)، درآمدی بر مفهوم عدالت اقتصادی و شاخص‌های آن، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
رجائی، سید محمدکاظم، معلمی، سیدمهدی (1394)، درآمدی بر مفهوم عدالت اقتصادی و شاخص‌های آن، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
سبحانی، حسن (1388)، اقتصاد عدالت محور، تهران، انتشارات سروش.
سبحانی، حسن، رفیعی آتانی، عطاءالله (1391)، علوم انسانی اسلامی به مثابه کاشف عقلانیت اسلامی، فصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسرا، 4(2)، 30-50.
سن، آمارتیا کومار (1400)، اخلاق و اقتصاد، مترجم: حسن فشارکی، تهران، انتشارات شیرازه.
صادقی، هادی، پاشایی، وحید (1397)، خودگروی اخلاقی نگاهی قرآنی، فصلنامه آموزه‌های قرآنی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 28، ص 57-82.
طباطبایی، محمدحسین (1372)، المیزان فی تفسیر القران، چاپ پنجم، قم، انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
طبرسی، حسن‌بن‌فضل (1385)، مشکاه الانوار فی غرر الاخبار، چاپ دوم، نجف، انتشارات المکتبه الحیدریه.
کرمی، محمدحسین، دیرباز، عسگر (1384)، مباحثی در فلسفه اقتصاد. قم، انتشارت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کلینی، محمد بن یعقوب (1342)، الکافی، شرح: محمدصالح بن احمد مازندرانی، حاشیه‌نویس: ابوالحسن شعرانی، مصحح: علی‌اکبر غفاری، تهران، المکتبه الاسلامیه للنشر و التوزیع.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1421)، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، تصحیح و تنظیم: محمود دریاب‌نجفی، بیروت، انتشارات دارالتعارف للمطبوعات.
مصباح‌یزدی، محمدتقی (1401)، آموزش فلسفه، 2 جلد، قم، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى ره.
مطهری، مرتضی (1378)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، جلد ششم، سی‌ویک جلد، قم، انتشارات صدرا.
معلمی، سید مهدی (1390)، راه‌بردهای تحقق عدالت بر اساس آموزه‌های اسلامی، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
نظری، حسن‌آقا، دانش، سیدحسینعلی (1391)، جستاری در دوام مقبولیت نظریۀ رفتار عقلانی کامل در علم اقتصاد. سیاست گذاری اقتصادی، 4(8)، 151-180.
هاشمی، سیدمحمود، داودی، پرویز، مصباحی، غلام‌رضا، نظری، محمدنقی (1390)، مبانی اقتصاد اسلامی، چاپ ششم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تهران.
Aqil, S. O. S. (1989). Rationality in economic theory: A critical appraisal. International Journal of Economics Management & Accounting, 2(2), 79-94. Arrow, K. J. (1959). Rational choice functions and orderings. Journal of Economica, 26, 121-127. Arrow, K. J. (1986). Rationality of self and others in an economic system. Journal of Business, 59, 385-399. Ashraf, M. A. (2018). Use of bounded rationality theory to understand participation of women in Islamic microfinance. Enterprise Development and Microfinance, 29(3–4), 186–208. Aumann, R. (1996). Rationality and bounded rationality. Nancy Schwartz Lecture, Kellogg Foundation. Becker, G. S. (1962). Irrational behavior and economic theory. Journal of political economy, 70(1), 1-13. Friedman, D. (1998). Modeling bounded rationality. Journal of Southern Economic Association, 65(2), 366-368. Friedman, M. (1953). The methodology of positive economics. in Friedman, Essays in Positive Economics, Chicago: University of Chicago Press. Gigerenzer, G., & Murray, D. J. (1987). Cognition as intuitive statistics. Hillsdale, NJ: Erlbaum. Gigerenzer, G., & Selten, R. (2002). Bounded rationality: The adaptive toolbox. MIT press. Glimcher, P. W., Dorris, M. C., & Bayer, H. M. (2005). Physiologic utility theory and the neuroeconomics of choice. Journal of Games and Economic Behavior, 52, 213-56. Hasyim, M. I. A. (2020). A rational irrationality: Reviewing the concept of rationality in conventional economics and Islamic economics. Al-Amwal: Journal Ekonomi dan Perbankan Syariah, 12(1), 77-85. Hindess, B. (1977). Philosophy and methodology in the social sciences. Brighton: Harvester. Hirschman, A. O. (1970). Exit, voice and loyalty. Cambridge, Mass: Harvard University Press. Hirschman, A. O. (1982). Shifting involvements, Princeton: University Press. Hodgson, G. M. (1988). Economics and institutions: A manifesto for a modern institutional economics. Cambridge and Philadelphia: Polity Press & University of Pennsylvania Press. Hodgson, G. M. (2012). On the limits of rational choice theory. Journal of Economic Thought, 1, 94-108. Hosseini, H. (2011). George Katona: A founding father of old behavioral economics. The Journal of Socio-Economics, 40(6), 977-984. Huber, J., Payne, J., & Puto, C. (1982). Adding asymmetrically dominated alternatives: Violations of regularity and the similarity hypothesis. Journal of Consumer Research, 9, 90–98. Kagel, J. H., Battalio, R. C., & Green, L. (1995). Economic choice theory: An experimental analysis of animal behavior. Cambridge University Press. Kagel, J. H., Battalio, R. C., Rachlin, H., & Green, L. (1981). Demand curves for animal consumers. The Quarterly Journal of Economics, 96(1), 1-15. Nash, J. F. (1950). The bargaining problem. Journal of Econometrica, 18, 155-162. Sen, A. (1988). The concept of development. Handbook of development economics, 1, 9-26. Sen, A. (2004). Rationality and freedom. Harvard university press. Shafir, E., & Tversky, A. (1995). Decision making. In D. N. Osherson and E. E. Smith, eds. Invitation to Cognitive Science: Thinking, Cambridge, Mass.: MIT Press. Shafir, E., Simonson, I. & Tversky, A. (1993). Reason-based choice. Cognition, 49, 11–36. Siddiqi, M. N. (2001). Economics: An Islamic approach. Institute of Policy Studies. Simon, H. A. (1955). A behavioral model of rational choice. Quarterly Journal of Economics, 69, 99–118. Simon, H. A. (1956). Rational choice and the structure of the environment. Psychological Review, 63, 129–138. Simon, H. A. (1972). Theories of bounded rationality. Decision and organization, 1(1), 161-176. Simon, H. A. (1972). Theories of bounded rationality.” In C. B. McGuire and R. Radner, eds. Decision and Organization, Amsterdam: North Holland. Simon, H. A. (1976). From substantive to procedural rationality. In S. J. Latis, ed. Methods and appraisal in economics, New York: Cambridge University Press. Simon, H. A. (1979). Models of thought. New Haven, Conn: Yale University Press. Simon, H. A. (1982). Models of bounded rationality, volume 2. Cambridge, Mass: MIT Press. Simon, H. A. (1990). Bounded rationality. In Utility and probability, Palgrave Macmillan, London. Simonson, I. (1989). Choice based on reasons: The case of attraction and compromise effects. Journal of Consumer Research, 16, 158–174. Stigler, G. J. (1981). Economics or ethics? In S. McMuffin (ed.), Tanner Lectures on Human Values, vol. II. Cambridge: University Press. Tan, C. (2013). Rationality and autonomy from the enlightenment and Islamic perspectives. Journal of Beliefs & Values, 35(3), 327–339. Tullock, G. (1994). The economics of non-human societies. Tuscon, Arizona: Pallas Press. Tversky, A., & Kahneman, D. (1986). Rational choice and the framing of decisions. Journal of Business, 59, 251–278. Tversky, A., & Shafir, E. (1992). Choice under conflict: The dynamics of the deferred decision. Psychological Science, 3, 358–361. Vromen, J. J. (2010). On the surprising finding that expected utility is literally computed in the brain. Journal of Economic Methodology, 17(1), 17-36. Winter, S. G. (1964). Economic natural selection and the theory of the firm. Journal of Yale Economic Essays, 4(1), 225-272. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 98 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 62 |
||