تعداد نشریات | 39 |
تعداد شمارهها | 1,175 |
تعداد مقالات | 8,460 |
تعداد مشاهده مقاله | 6,348,721 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,599,903 |
بررسی مؤلفه های نفوذ اقتصادی در قراردادهای سرمایه گذاری خارجی با تأکید بر «الگوی قرارداد نفت ایران» | ||
فصلنامه آفاق امنیت | ||
مقاله 3، دوره 10، شماره 35، مرداد 1396، صفحه 63-92 اصل مقاله (515.16 K) | ||
نویسندگان | ||
سید یحی علوی* 1؛ فرهنگ مجاهد2 | ||
1استادیار اقتصاد دانشگاه جامع امام حسین (ع) | ||
2دانشجوی کارشناسی معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع | ||
تاریخ دریافت: 19 اردیبهشت 1397، تاریخ بازنگری: 23 دی 1397، تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1397 | ||
چکیده | ||
نفوذ اقتصادی یکی از تهدیدهای رایج امنیت ملی در همه کشورهاست. کشورهای قدرتمند همواره سعی می کنند با ورود اقتصادی به بخش های راهبردی و پرمنفعت کشور هدف، ضمن تاراج منابع و تخریب توان مقاومتی میزبان، مسیری برای حمایت از عناصر وابسته در فضای سیاسی کشور هدف ایجاد کنند. در ایران با توجه به جایگاه برجسته صنعت نفت و گاز، نفوذ اقتصادی از مسیر قراردادهای نفت و گاز پیگیری شده که قرارداد دارسی نمونه بارز آن است. در این مقاله تلاش شده است ضمن واکاوی مفهوم و ابعاد نفوذ اقتصادی، قراردادهای دارسی، رویتر، گس-گلشاییان، امینی-پیچ و قرارداد 1352 سن موریتس به عنوان نمونه هایی از نفوذ در قراردادهای سرمایه گذاری خارجی قبل از انقلاب بررسی و مدلی از مؤلفه های نفوذ استخراج شود. بر این اساس مشخص شد استقرار بلند مدت طرف خارجی، سهم استعماری و ناعادلانه در منافع، واگداری حق بهره برداری از میدان، واگذاری حق مدیریت و تصمیم گیری در مورد میدان، وجود عناصر نفوذی در داخل به نفع طرف دوم قرارداد و سرانجام عدم انتقال فناوری به داخل از مؤلفه های نفوذ اقتصادی است که در قرارداد رویتر و پنج قرارداد سرمایه گذاری خارجی نفتی قبل انقلاب وجود داشته است. بدین منظور حدود مشخصی برای جلوگیری از نفوذ اقتصادی در قانون اساسی و قوانین بالادستی بعد از انقلاب تدوین شد. در ادامه ویژگی های الگوی «قرارداد نفت ایران» (IPC) بررسی و با توجه به مؤلفه های نفوذ، مشخص شد برخلاف قراردادهای بیع متقابل بعد از انقلاب، دست کم چهار مؤلفه کلیدی نفوذ شامل استقرار بلند مدت خارجی، انتقال شئون مالکیتی، انتقال حق بهره برداری و تغییر سهم عایدی به نفع طرف خارجی در این قرارداد وجود دارد و الزامات قانونی در این رابطه نادیده گرفته شده است. طبق این الگو، قرارداد نفت ایران با مختصات فعلی بسترساز نفوذ اقتصادی در بخش نفت و گاز کشور است. | ||
کلیدواژهها | ||
نفوذ اقتصادی؛ قراردادهای نفتی؛ قرارداد نفت ایران (IPC)؛ قانون اساسی؛ قاعده نفی سبیل | ||
مراجع | ||
آبراهامیان، یرواند (1379)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی، چ 5، تهران: نشر نی. احمدیان، علی اکبر (1394)، «نظریه نفوذ»؛ تبیین ماهیت انواع نفوذ و رابطه آن ها با دستگاه چهار طیفی تهدید (با بهره گیری از دیدگاه ها و بیانات امام خمنه ای مد ظله العالی»، فصلنامه آفاق امنیت، ش 28، پاییز. اکبری، محمدعلی و میکائیل وحیدی راد (1393)، «جایگاه نفت ایران در منافع نفتی آمریکا در خاورمیانه 1320-1330»، تاریخ اسلام و ایران، ش 23، پاییز. ایزدی فرد، علی اکبر و حسین کاویار (1389)، «تأملی فقهی-حقوقی در قرارداد بیع متقابل»، پژوهش نامه بازرگانی، ش 54،بهار. بینا (اسفند 86 و فروردین 87)، «نگاهی به قراردادهای نفتی: قرارداد دارسی زمینه ساز حضور استعمار در ایران»، مجله گزارش، شماره 195 و 196. پرکینز، جان (1389)، عترافات یک جنایتکار اقتصادی (افشاگری در باب ترفندهای ایالات متحده آمریکا در اقتصاد جهانی)، تهران: نشر اختران، چاپ الکترونیک. پژوهشکده تحقیقات اسلامی (1385)، تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم: زمزم هدایت، 1385. تفرشی، مجید (1365)، «سابقه نفت در ایران؛ مروری بر قراردادهای نفتی و شرایط سیاسی امضای آن»، مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، ش 1. جر، خلیل (1365)، فرهنگ لاروس، ترجمه سید احمد طبیبیان، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر. حاذق، حمید (1394)، «خاستگاه و بسترهای نفوذ فکری، فرهنگی و سیاسی با تأکید بر نفوذ آمریکا در ایران»، مجله مطالعات عملیات روانی، ش 42، بهارو تابستان. درخشان، مسعود (1393)، «قراردادهای نفتی از منظر تولید صیاتنی و ازدیاد برداشت: رویکرد اقتصاد مقاومتی»، مطالعات اقتصاداسلامی، ش 12، تابستان. درخشان، مسعود (بی تا)، ملاحظات استراتژیک در تدوین سیاست گذاری های بالادستی نفت و گاز کشور. درویشی، بابک و روح الله فیاضی (1391)، «قرارداد بیع متقابل»، آموزه های فقه مدنی، ش 6، پاییز و زمستان. سیاست کلی اصل 44. شهبازی، عبدالله (1377)، زرسالار یهودی و پارسی، استعمار بریتانیا و ایران، ج 1، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش هایسیاسی. شهبازی، عبدالله (1380)، «ضرورت توجه به ابعاد سیاسی قراردادهای نفتی»، صدای عدالت، دوشنبه 11 تیر. شیخ نوری (1369)، «سیری درتاریخ نفت ایران از قرارداد دارسی تا ملی شدن صنعت نفت»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 135 و 136. شیخی، عبدالمجید (1394)، پایگاه خبری-تحلیلی برهان، کد خبر: 8999، 27 مهر. صحفی، سید محمد (1382)، «قراردادهای نفتی و مسئله امنیت ملی»، مجله مطالعات دفاعی استراتژیک، ش 17، زمستان. طاهری فرد، علی و هادی دیباوند (1395)، «بررسی قراردادهای نفتی ایران ipc در چارچوب شاخص های اقتصاد مقاومتی»، فصلنامه آفاق امنیت، ش 31، تابستان. قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44. قانون اساسی. قانون شرایط عمومی، ساختار و الگوی قرارداد بالادستی نفت و گاز، مصوبه شماره 57225/ت 053367، مورخ 16/5/1395 هیئت وزیران. مدنی، سید جلال الدین (1378)، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی. معین، محمد (1371)، فرهنگ معین، ج 4، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر. نوری، عبدالله (1394)، «نفوذ در پسابرجام و راه های مقابله با آن از دیدگاه امام خامنه ای مد ضله العالی»، پیام، ش 116، زمستان. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 525 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 733 |