تاریخ دریافت: 21 تیر 1394،
تاریخ بازنگری: 15 دی 1399،
تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1397
چکیده
شفت به عنوان یکی از اجزای مهم سازه زیرزمینی و تونل، نقش اساسی در پایداری و استمرار حیات و کارآیی سازه متناسب با عملکرد آن، به ویژه در زمان بحران ایفا می‌کند. این سازه یک معبر عمودی یا شیب‌دار (مایل) در زمین است که با کاربری‌های مختلف نظیر مسیر تهویه و کانال تأسیسات، خروجی اضطراری، مسیر میانبر، استخراج مواد معدنی و نیز دسترسی اضطراری در زمان بحران به یک تونل، ساخته می‌شود. کاربرد اصلی شفت در تونل و هر سازه زیرزمینی، تأمین هوای تازه برای افراد و تجهیزات (سرمایش، گرمایش، دیزل ژنراتور، ترانس برق، UPS و غیره) و خروج هوای گرم، گاز و دود دستگاه‌ها و دیزل ژنراتورها می‌باشد. شفت با توجه به میزان روباره، نوع پروژه، شرایط بهره‌برداری، تعداد نیروی انسانی، تعداد و نوع دستگاه‌ها و تجهیزات و به طور کلی نوع کاربری و بهره برداری، به صورت متفاوت طراحی و اجرا می‌گردد. از آنجایی که از یک طرف شکل ظهور شفت در سطح زمین، با عنایت به میزان روباره، مورفولوژی و توپوگرافی، نقطه ضعف پروژه و منشاء اثر تهدید محسوب می‌گردد و از طرفی دشمن با عنایت به توان ما در احداث سازههای امن، استراتژی تولید سلاح‌های خاص خود را تنظیم می‌کند، در این مقاله سعی گردید با بررسی شفت‌ها به عنوان نقاط آسیب پذیر تونل، راهکارهای کاهش آسیب پذیری، بهبود کارآمدی و افزایش ضریب ایمنی آن مورد بررسی قرار گرفته و با ارائه راهکارهای عملی و تمهیدات پدافند غیرعامل نظیر مکان‌یابی مناسب، رعایت اصول استتار، فریب و اختفاء، افزایش ضرایب ایمنی سازه دهانه شفت، ایجاد شکست، انحراف و اجرای موجگیر در شفت قائم و مایل به منظور کاهش اثر موج انفجار و تمهیدات دیگر از آسیب احتمالی جلوگیری و یا میزان آن حداقل گردد.
حسینی یگانه، سید محمد، مقایسه بازدهی طرحهای فریب و مقاوم سازی در ایمنی سازههای مدفون، همایش مدیریت ساخت با رویکرد پدافند غیرعامل، دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام) ، 1390.##
خزایی، صفا، مبانی سنجش از دور با نگرشی بر شناسایی و مراقبت، چاپ اول، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع)، 1388.##
خزایی، صفا، حسینی، سید عظیم، منیری، حمیدرضا، ملاحظات اساسی پدافند غیرعامل در حین ساخت سازههای زیرزمینی به منظور اجتناب از شناسایی توسط سامانههای سنجش از دور، همایش مدیریت ساخت با رویکرد پدافند غیرعامل، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، 1390.##
گواهی، تورج، مقدمهای بر سازههای امن و استحکامات، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، چاپ اول، تهران، 1391.##
مرکزتحقیقات ساختمان و مسکن، پیش نویس مبحث بیست و یکم مقررات ملی ساختمان، ویرایش ششم، مرداد 1388.##
مهاجری، امیرهومان، فولادگر، اصغر، آنالیزو طراحی شفت km0+750 تونل سوم کوهرنگ، ششمین همایش تونل، بهمن 1382.##
سایت انجمن علمی تونل ایران، تونلهای عبور و مرور خودرو، http://www.irta.ir##
رادمرد، حسن، خیراندیش، محمدرضا، ملاحظات طراحی تاسیسات تهویه سازه های دفاعی زیر زمینی با رویکرد پدافند غیر عامل، فصلنامه علمی ترویجی پدافند غیرعامل، سال پنجم، شماره 1(پیاپی17)، صص 71-61، بهار1393.##
رادمرد، حسن، اسلامینیا، اسماعیل، ارائه ایدهای نو جهت اختفا سازههای دفاعی زیرزمینی با کاربرد مبدل حرارتی هوا به هوا، همایش سراسری پدافند غیرعامل در علوم و مهندسی با تأکید بر استتار، اختفا و فریب، 30 بهمن 1392.##
پایگاه ملی داده های علوم زمین- سنجش از راه دور##
سایت پرشین تولز، آشنایی با تجهیزات یک سامانه، http://forum.persiantools.com##
سایت دانشگاه عالی دفاع ملی، فرماندهی و کنترل، http://www.sndu.ac.ir##
سایت سازمان پیشگیری و مرکز مدیریت بحران شهر تهران، مرکز فرماندهی و کنترل، http://tdmmo.tehran.ir##
سایت سیویل دیفنس، ملاحظات پدافند غیرعامل در طراحی یک مرکز داده امن زیرزمینی.##
C. Giannico, A. Ferretti, S. Alberti, and S. Delconte, “Application of satellite radar interferometery for tunnel and under ground infrastructures damage assessment and monitoring,” WTC, 2013.##
U. S. ARMY Crops of Engineers, “Engineering and Design Tunnels and Shafts in Rock,” Washington, Dc, 20314-1000, 1997.##
D. R. McCreath, “Analysis of Formation Pressures in Tunnel and Shaft Linings,” M. S. Engineering Thesis, University of Alberta, 73 pp, 1980.##
