تعداد نشریات | 39 |
تعداد شمارهها | 1,170 |
تعداد مقالات | 8,437 |
تعداد مشاهده مقاله | 6,302,734 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,555,902 |
تبیین حق جنسی زوجین در بستر متون فقهی و حقوقی | ||
فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده | ||
مقاله 4، دوره 15، شماره 50، اردیبهشت 1399، صفحه 67-92 اصل مقاله (466.77 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
مرضیه شعربافچی1؛ سهیلا صادقی فسایی* 2؛ هاجر آذری3؛ عزت السادات میرخانی3 | ||
1دانشجوی دکتری حقوق زن در اسلام، دانشگاه تربیت مدرس | ||
2دانشیار گروه جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران | ||
3استادیار گروه مطالعات زنان دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
تاریخ دریافت: 11 اردیبهشت 1398، تاریخ بازنگری: 25 آذر 1398، تاریخ پذیرش: 18 دی 1398 | ||
چکیده | ||
حقوق جنسی از جمله حقوق مشروع زوجین میباشد که فقه اسلامی تدابیر قابل توجهی را برای رعایت آن و حفظ حدود زوجین و تمتع حداکثری و مطلوب آنان اندیشیده است. در همین راستا و بهمنظور تحکیم بنیان خانواده، شرع مقدس سرباز زدن هر یک از زوجین از این وظایف را نپذیرفته و با تشریع احکام کیفری و ضمانت اجراهای غیرکیفری و توصیههای اخلاقی، ضمانت اجرای رعایت حقوق هر یک از زوجین را فراهم آورده است. از جمله این موارد توجهی است که فقه شیعه بهمسأله نشوز زوج کرده که البته در حقوق جمهوری اسلامی ایران منعکس نگردیده است. بدین ترتیب نهتنها در قانون مدنی، بلکه در قانون حمایت خانواده سال 1391 نیز ضمانت اجرایی برای نشوز زوج در نظر گرفته نشده، اساساً عنوان نشوز زوج هم در قوانین مربوطه مطرح نگردیده است. بنابراین عدم توجه قانون به حق جنسی زن، از سویی سبب حداکثر انگاری حقوق جنسی مرد، و از سوی دیگر موجب نادیده یا کمینه گرفتن حقوق جنسی زن در عرف شده است. قائل نشدن حق جنسی برای زن و نیز یکسان در نظر گرفتن تمام زنان در این مورد، در موارد دیگری نظیر حق قَسم و حق مواقعه هم مشکلآفرین خواهد بود. این مطالعه با روش تحلیل محتوای متون فقهی و حقوقی از طریق فرایندهای طبقهبندی، شناسهبندی و تمسازی به تبیین این مسئله میپردازد که نشوز اگرچه در متون فقهی برای هر دو جنس تعریف و ویژگیهای آن بیان شده است، در متون حقوقی به اشاره و تنها برای زنان بهکار رفته است؛ و با اینکه با شواهدی از مواد قانونی یا ادله فقهی میتوان به راحتی نیاز جنسی زن را اثبات کرد، ضمانت اجرایی برای برآورده شدن این نیاز که تأمین آن تنها از طریق همسر ممکن است در نظر گرفته نشده است. | ||
کلیدواژهها | ||
نشوز؛ متون فقهی؛ متون حقوقی؛ حق جنسی؛ اصل کرامت؛ اصل عدالت | ||
مراجع | ||
قرآن کریم نهجالبلاغه قانون مدنی قانون مجازات اسلامی آیین دادرسی مدنی آیین دادرسی کیفری ابنقدامهمقدسی، ابومحمد (1968 م)، المغنی لابن قدامه، 10 جلد، مصر: مکتبه القاهره. ایمان، محمدتقی؛ نوشاد، محمودرضا (1390)، تحلیل محتوای کیفی، فصلنامه پژوهش، ش 2. تاجیکاسمعیلی، عزیزالله؛ گیلکحکیمآبادی، محلا (1395)، عملکردهای جنسی و سازگاری زناشویی در زنان متأهل مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، دوره 10، ش 2: 1 ـ 10. توجهی، عبدالعلی (1389)، لزوم جرم انگاری نشوز زوج، مطالعات راهبردی زنان، ش 48. حسینیعاملی، محمدجواد (1226 ه.ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه للفقیه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین. حکمتنیا، محمود و همکاران (1388)، فلسفه حقوق خانواده، ج اول، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان. حلی، محقق؛ نجمالدین، جعفربنحسن (1408 ه.ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان. حیدری، مرضیه (1396)، بررسی روابط چندگانه میان رضایت از زندگی، رضایت زناشویی و رضایت جنسی با بهبود کیفیت زندگی زناشویی زنان متأهل شهرستان آباده، فصلنامه زن و جامعه، ش 32: 205 ـ 238. خوانساری، سیداحمد (1355)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، تهران: مکتبهالصدوق. خویی، سیدابوالقاسم (1410 ه.ق)، منهاج الصالحین، دو جلد، چ 28، قم: مدینهالعلم. رشیدرضا، محمد (1414)، تفسیر القرآن الکریم (تفسیر المنار)، بیروت: دارالمعرفه. سالاری، سامره (1391)، بررسی فقهی حقوق زنان شوهردار در روابط زناشویی، پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه یزد، دانشکده علوم انسانی، گروه فقه و حقوق اسلامی. سلیمی، هادی؛ محسنزاده، فرشاد؛ نظری، علیمحمد (1393)، پیشبینی سازگاری زناشویی براساس انسجام خانوادگی، مهارتهای تصمیمگیری و حل مسئله و مهارتهای مقابله، فصلنامه نسیم تندرستی، دوره 3، ش 1: 57 ـ 63. سیستانی، سیدعلی (1413 ه.ق.)، منهاج الصالحین، سه جلد، قم: مکتب آیتالله العظمی السید الایرانی. شبیریزنجانی، سیدموسی (1419 ه.ق)، کتاب نکاح، قم: مؤسسه پژوهشی رایپرداز. صفایی، سیدحسین؛ امامی، اسدالله (1372)، حقوق خانواده، ج اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. طرابلسی، اینبراجقاضیعبدالعزیز (1406 ه.ق)، المهذب (لابنالبراج)، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته بهجامعه مدرسین حوزه علمیه قم. طوسی، ابوجعفرمحمدبنحسن (1387 ه.ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، چ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه. طوسی، ابوجعفرمحمدبنحسن (1400 ه.ق)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت: دارالکتابالعربی. عادلمهربان، مرضیه (1394)، مروری بر تحلیل محتوای کیفی و کاربرد آن در پژوهش، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. عاملی، حر، محدبنحسن (1409 ه.ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، سی جلد، قم: مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام. عاملی، محمدبنمکی (1410 ه.ق)، اللمعه الدمشقیه، بیروت: دارالتراث ـ الدارالاسلامیه. عاملی، زینالدینبنعلی (1413 ه.ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم: مؤسسه معارف الاسلامیه. علویقزوینی، سیدعلی؛ قشلاقی، سهیل (1395)، اثر نشوز زوج، در طلاق بهدرخواست زوجه از دیدگاه فقه و حقوق، دو فصلنامه علمی ترویجی ندای صادق، ش 65. فاضللنکرانیموحد، محمد (1421 ه.ق)، تفصیل الشریعهـنکاح، قم: مرکز فقه ائمه اطهار(ع). فروتن، سیدکاظم؛ اخوانتقوی، محمدحسین (1390)، بررسی نقش سلامت جنسی در خانواده ایرانی، فصلنامه قضاوت، ش 71. قمی، صدوق؛ محمدبنعلیبنبابویه (1413 ه.ق)، من لا یحضره الفقیه، ج چهارم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. قمی، میرزاابوالقاسم (1371)، جامع الشتات، ج چهارم، تهران: کیهان. لطفی، اسدالله (1388)، حقوق خانواده، تهران: خرسند. مرادی، امالبنین؛ احدی، سیفالله (1394)، اختیار قاضی برای طلاق در صورت نشوز زوج و مشروط نبودن آن به عسر و حرج زوجه، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده، ش 62. مرقاتیخویی، عفتالسادات؛ مرقاتیخویی، سیدطه (1389)، تأثیر اختلال واژینیسموس در فسخ نکاح، فصلنامه فقه پزشکی، ش 2. مروارید، علیاصغر (1410 ه.ق)، سلسله الینابیع الفقهیه، ج 19، بیروت: دارالتراث. مکارمشیرازی، ناصر (1432 ه.ق)، انوار الفقاهه فی احکام العتره الطاهره (کتاب النکاح)، قم: دارالنشر امام علیبن ابیطالب(ع). موحد، مجید؛ عزیزی، طاهره (1390)، مطالعه رابطه رضایتمندی جنسی زنان و تعارضات میان همسران، زن در توسعه و سیاست، دروه 9، ش 2. موسویخمینی، سیدروحالله (1385)، ترجمه تحریرالوسیله، دو جلد، ترجمه مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). موسویخمینی، سیدروحالله (1425 ه.ق)، تحریر الوسیله، علی اسلامی، چ 21، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. مؤمن، رقیهالسادات (1392)، جایگاه و محدوده حقوق جنسی زوجین «در فقه امامیه و حقوق ایران»، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع). مهدوی، سیدصادق؛ نسیمی، مریم (1388)، بررسی جامعهشناختی رضایت زنان از مناسبات زناشویی، پژوهشنامه علوم اجتماعی، س دوم، ش 3. میرخانی، عزتالسادات (1378). تأکید بر اخلاق، تلطیف حقوق، دو ضرورت ناگسستنی، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، ش 4. نجفی، محمدحسن (1404 ه.ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی. نوبهار، رحیم؛ حسینی، امالبنین (1394)، قاعده لزوم معاشرت بهمعروف در روابط زنوشوهر، خانواده پژوهی، ش 41. نوبهار، رحیم؛ حسینی، امالبنین (1397)، حدود روابط جنسی زنوشوهر در چارچوب قاعده معاشرت بهمعروف، فصلنامه خانواده پژوهی، ش 53. هدایتنیا، فرجالله (1395)، نگاهی نو به تفسیر نشوز زوجه در قرآن، قرآن، فصلنامه فقه و حقوق اسلامی، ش 4. هدایتنیا، فرجالله؛ سیدعلیزادهگنجی، سیدجواد (1392)، نشوز زوج در فقه و حقوق خانواده جمهوری اسلامی ایران، حقوق اسلامی، ش 37. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 981 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,786 |