اسماعیلی, آیت‌اله, جمشیدی راد, محمد صادق, شیبانی فر, محمد حسن, صدری, سید محمد. (1401). واکاوی تحول قضایی و پیشگیری از فساد اقتصادی (گام دوم انقلاب). پدافند الکترونیکی و سایبری, 8(1), 133-163.
آیت‌اله اسماعیلی; محمد صادق جمشیدی راد; محمد حسن شیبانی فر; سید محمد صدری. "واکاوی تحول قضایی و پیشگیری از فساد اقتصادی (گام دوم انقلاب)". پدافند الکترونیکی و سایبری, 8, 1, 1401, 133-163.
اسماعیلی, آیت‌اله, جمشیدی راد, محمد صادق, شیبانی فر, محمد حسن, صدری, سید محمد. (1401). 'واکاوی تحول قضایی و پیشگیری از فساد اقتصادی (گام دوم انقلاب)', پدافند الکترونیکی و سایبری, 8(1), pp. 133-163.
اسماعیلی, آیت‌اله, جمشیدی راد, محمد صادق, شیبانی فر, محمد حسن, صدری, سید محمد. واکاوی تحول قضایی و پیشگیری از فساد اقتصادی (گام دوم انقلاب). پدافند الکترونیکی و سایبری, 1401; 8(1): 133-163.
واکاوی تحول قضایی و پیشگیری از فساد اقتصادی (گام دوم انقلاب)
1دانشجوی دکتری،گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران.
2نویسنده مسئول: دانشیار ،گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام‌نور، تهران،ایران
3استادیار ،گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران .
4دانشیار ،گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور،تهران،ایران.
تاریخ دریافت: 21 بهمن 1400،
تاریخ بازنگری: 04 خرداد 1401،
تاریخ پذیرش: 22 شهریور 1401
چکیده
فساد از جمله پدیده‌های سازمانی است که روند توسعه دولت‌ها را دچار بحران می‌‌نماید. فساد اقتصادی، گرایش به تمرکز ثروت دارد، وقوع دیگر جرائم را تسهیل نموده این مفاسد در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی شدت می‌‌یابد. سند تحول قضایی شامل ۳۷ ماده در مورخ 30/9/1399 به تصویب رئیس قوه قضاییه رسید، که در آن چالش‌‌ها و راهبردهایی را بیان کرده، یکی از پایه‌های اصلی، بازگشت دستگاه قضایی به مأموریت‌های اصلی اشاره شده در قانون اساسی، که مهم‌ترین آن پیشگیری از جرم و فساد است، می‌‌باشد. رهبر معظم انقلاب اولویتِ مبارزه با فساد را از درون قوه قضاییه می‌دانند؛ بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، در تاریخ 22/11/1397 توصیه‌‌هایی را در هفت محور بیان نمود که محورهای سوم و چهارم به مباحث اقتصاد؛ مبارزه با فساد اختصاص دارد؛ در این پژوهش سؤال این است که نقش و تأثیر سند تحول قضایی در پیشگیری از فساد اقتصادی چگونه است؟ راهکارها و راهبردهای مبارزه با فساد اقتصادی در گام دوم انقلاب چه می‌‌باشد؟ روش انجام، پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و برای گردآوری داده‌‌ها از روش کتابخانه‌‌ای و اسنادی استفاده شده است. سند تحول قضایی به‌عنوان یک سند بالادستی قضایی با استفاده از ظرفیت‌‌های قانونی و توجه به عدالت و پرهیز از تبعیض بین افراد در برخورد و مجازات با مفسدان، می‌‌تواند در کاهش فساد اقتصادی بسیار مؤثر باشد. یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد راهکارها و راهبردهای قابل‌تصور در راستای پیشگیری، عبارت‌اند از: الف) شفافیت در اعلام دارایی‌‌های مسئولین، ب) برخوردقاطع و متقن با مفسدان و مجرمان اقتصادی، ت-تقویت و افزایش دادگاه‌های ویژه اقتصادی ث) بهرهگیری از قضات مجرب، متخصص... ج) رسیدگی قاطع و سریع.
Factors of Corruption and its Prevention with an Approach to the Second Step Statement of the Revolution and the Judicial Transformation Document
نویسندگان [English]
Ayatollah Esmaeili1؛ Mohammad sadegh Jamshidirad2؛ Mohammad hasan Shebanifar3؛ Seed Mohammad Sadri4
1Ph.D. Candidate, jurisprudence and Islamic Law Department, Payam Noor University, Tehran, Iran.
2Corresponding Author, Associate Professor, jurisprudence and Islamic Law Department, Payam Noor University, Tehran, Iran
3Assistant Professor, jurisprudence and Islamic Law Department, Payam Noor University, Tehran, Iran.
4Associate Professor, jurisprudence and Islamic Law Department, Payam Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Corruption is one of the organizational phenomena that causes a crisis in the development process of governments. Economic corruption tends to concentrate wealth, facilitate other crimes, and intensify in the face of sanctions and economic warfare.The 37-article Judicial Transformation Document was approved by the Head of the Judiciary on 20/12/2020, in which he stated the challenges and strategies, one of the main foundations of the return of the judiciary to the main mission mentioned in the Constitution, the most important of which is crime and corruption prevention. The Supreme Leader of the Revolution considers the priority of fighting corruption to be from within the judiciary. The statement of the second step of the Islamic revolution, on 22/11/2017, made recommendations in seven axes, the third and fourth axes to economic issues; In this research, the question is, what is the role and effect of the judicial reform document in preventing economic corruption? What are the solutions and strategies to fight economic corruption in the second step of the revolution? The method of carrying out the research is descriptive and analytical, and library and document methods were used to collect the data. Corruptors can be very effective in reducing economic corruption. The findings of the research show that the conceivable solutions and strategies in the direction of prevention are: a. Transparency in declaring the assets of those in charge, b. Decisive and firm dealing with corruptors and economic criminals, d. Strengthening and increasing special economic courts, and e. Using the experienced expert judges.
کلیدواژه‌ها [English]
Supereme Leader, Judicial Transformation, Prevention, Economic Corruption, The Second Step of the Revolution
مراجع
قرآن کریم
بیانات مقام‌‌‌‌معظم رهبری (مدظله‌‌‌‌العالی) در تاریخ‌‌‌‌های 10/2/1380-19/10/1380-۲۰/۴/۱۳۸۱.30/7/1381-۵/۴/۱۳۸۷-20/7/1390- 20/12/1392- 7/4/1394- 6/4/1397-22/11/1397-5/4/1398-7/4/1399.
آل کجباف، حسین و مجتبی انصاریان. (۱۳۹۳). «تأثیر تحریم‌های یک جانبه و چند جانبه بر ایران از منظر حق بر سلامت شهروندان ایرانی». حقوق پزشکی. ۸ (۲۹): ۱۱-۵۰.
اشیری، سعید. (1397). «ده‌کارکرد‌گفتمانی بیانیه‌گام دوم‌انقلاب»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری (مدظله العالی): 11/12/1397.
ترابی، یوسف. (۱۳۸۳). «بررسی روابط اقتصادی نظامی ایران و آمریکا». چاپ اول. تهران: نشرعروج.
پزشکی، روزبه؛ عسگرخانی، ابومحمد؛ عطاشنه، منصور. (1400). «ساز و کارهای پیشگیرانه برای مقابله با تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران». فصلنامه علمی مطالعات پیشگیری از جرم. دوره شانزدهم. شماره ۵۸. بهار ۱۴۰۰. صفحات ۱ تا ۲۵.
حاجی زاده، عاطفه؛ موسی‌زاده، رضا؛ شهابی، سهراب. (۱۳۹۸). پایان نامه کارشناسی ارشد «تأثیر شفاف سازی نظام مالی بین‌‌‌‌الملل بر عملکرد دولت‌ها با تاکید بر رویکرد و رویه جمهوری‌‌‌‌اسلامی‌‌‌‌ایران». دانشکده روابط بین‌‌‌‌الملل. وزارت امور خارجه.
حطمی، ایمان، پاکزاد، بتول، فرحبخش، مجتبی، خسروی، حسن. (1400). «الگوی مطلوب پیشگیری از جرائم اقتصادی در ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی ناجا، سال ششم، بهار، شماره نوزدهم، صفحه ۷۹ تا ۱۰۴.
حقیقت، سید صادق. (۱۳۹۴). «روش‌‌‌‌شناسی علوم‌‌‌‌سیاسی». قم: انتشارات دانشگاه مفید.
دشتی، فرزانه، پوردانش، سیدسامر، باقری‌نیا، حدیث، مکرمی‌پور، محمد باقر. (۱۴۰۰). «مؤلفه‌های قدرت نرم و به اقتصاد مقاومتی»، فصلنامه دولت‌پژوهی جمهوری‌‌‌‌اسلامی‌‌‌‌ایران، سال‌هفتم، شماره سوم، پاییز، ص ۷-۳۳.
رادمرد، محمد. (۱۳۹۹). «تأثیر‌فساداقتصادی در آرمان‌زدایی از انقلاب‌‌‌‌اسلامی». کنفرانس ملی مؤلفه‌های تمدن‌ساز در بیانیه گام‌‌‌‌دوم انقلاب. مشهد.
رایجیان اصلی، مهرداد. (۱۳۹۷). «درآمدی بر جرمشناسی». تهران: نشرسمت.
رحیمی‌‌‌‌نژاد، اسماعیل. (۱۳۹۴). «جرمشناسی». چاپ چهارم. تبریز: نشر فروزش.
رحیمی‌‌‌‌نژاد،اسمعیل؛آقایاری، مهدی؛ قلی‌‌‌‌پور، غلامرضا. (1394). «نظریه خنثی‌‌‌‌سازی جرم و ارتباط آن با عدالت‌‌‌‌کیفری». پژوهش‌‌‌‌های حقوق‌‌‌‌کیفری. سال 3. شماره 11 ص 112-85.
ساوه‌‌‌‌درودی، مصطفی. (1400). «گام دوم انقلاب در دو حرکت (شناخت تهدیدات امنیتی، مقابله با تهدیدات امنیتی)». فصلنامه‌علمی مطالعات بین رشته‌‌‌‌ای دانش‌‌‌‌راهبردی، سال‌‌‌‌یازدهم، شماره ۴۲،بهار، صفحه 221-246.
سرکشیکیان، سیدمحمد حسین. (1391). «مقاله پیشگیری از جرم در ژاپن». گزارش خبری تحلیلی پیشگیری از جرم و آسیب های اجتماعی، سال دوم، ش 8 اسفند و فروردین. 90-91.
صابری، نصرت‌‌‌‌الله، مؤمنی‌‌‌‌راد، احمد، (استادراهنما) اصلانی، فیروز، حسینی، سید ابراهیم (استاد مشاور). (۱۳۹۷). رساله دکترا «بایسته‌های‌‌‌‌حقوقی مبارزه با فساداقتصادی در جمهوری‌‌‌‌اسلامی ایران»، دانشگاه پردیس بین المللی ارس.
صنیعی‌‌‌‌منفرد، محمدعلی. (1380). «استقلال‌‌‌‌قوا در قانون‌‌‌‌اساسی‌‌‌‌جمهوری‌‌‌‌اسلامی‌‌‌‌ایران». مجله حکومت‌‌‌‌اسلامی، شماره 22.
عظیمی، سیدمیثم و علی غلامی. (۱۳۹۵). «نظارت‌‌‌‌فناورانه در پیشگیری‌‌‌‌وضعی از جرم اقتصادی و چالش‌‌‌‌های آن با حریم‌‌‌‌خصوصی‌‌‌‌اطلاعاتی». مجلس وراهبرد، سال ۲۴، شماره ۹۱.
علی‌محمدی، محبوبه، (۱۳۹۸). «گفتمان‌سازی بیانیه گام دوم انقلاب، تبیین منظومه فکری مقام معظم رهبری (مدظله العالی) درباره محورهای هفتگانه‌بیانیه». تهران: انتشارات مرکز تحقیقات صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران. صفحه ۱۷۱.
فشاری، مجیدو جواد پورغفار. (۱۳۹۳). «بررسی و تبیین‌‌‌‌الگوی اقتصادمقاومتی در اقتصاد ایران»، مجله اقتصادی، دوره ۵، شماره ۵۶، صفحات ۲۹ تا ۴۰.
کاشانی، جواد و امیرهوشنگ فتحی‌‌‌‌زاده. (1398). «اصل شفافیت در معاملات دولتی و افراد». مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال ۱۱، شماره ۲۴، تابستان ۹۸، صفحات ۳۷ تا ۶۴.
گنجعلی‌‌‌‌دارانی،وحید؛ تجری، محمدعلی. (1398). پایان نامه کارشناسی‌‌‌‌ارشد «مستندات قرآنی و روایی بیانیه گام دوم انقلاب در حوزه اقتصاد». دانشگاه قم. دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
گلچین، مسعود؛ حق‌خواه، مژگان؛ سیدی، فرشته. (1387). «فرهنگ سیاسی دموکراتیک و عوامل مرتبط با آن». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شماره ۶۱، تابستان، صفحه ۱۲.
لطیفی، محمدحسین. (1394). «فساد اداری، انواع گوناگون آن و فرایندهای جامع مبارزه با آن».
مرجانی،سعید. (1399). رساله دکترا «ارزیابی سیاست جنایی ایران در سازماندهی کنشگران اجرایی دخیل در پیشگیری و مقابله با مفاسد اقتصادی». دانشگاه علامه طباطبائی. پردیس تحصیلات تکمیلی خودگردان.
مصلی‌نژاد، عباس. (۱۳۹۶). «سیاستگذاری اقتصادی کنترل تحریم در فرایند دیپلماسی هسته ای». فصلنامه سیاست مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی. دانشگاه تهران. دوره ۴۷. شماره ۳. پاییز. صفحات ۷۹۱ -۸۱۳.
معاونت پیشگیری از جرم قوه قضاییه. (1398). «بازخوانی تفسیر و تحلیل بیانیه‌‌‌‌گام‌‌‌‌دوم‌‌‌‌انقلاب مقام‌‌‌‌معظم‌‌‌‌رهبری خطاب به ملت ایران»، 21/3/ 1398.
منظور، داوود و مصطفی عباسی‌‌‌‌کلاش. (1398). «نقش‌‌‌‌شفافیت در کاهش تعارض منافع و مقابله با فساد». فصلنامه‌سیاست‌های مالی اقتصادی. سال هفتم. شماره ۲۷. پاییز. صفحات ۸۷-۱۰۳.
مهربخش،حمیدرضا. (1394). پایان‌‌‌‌نامه کارشناسی‌‌‌‌ارشد «ساختارهای قضایی و اداری در مبارزه با فساداقتصادی در ایران».دانشگاه گیلان، پردیس دانشگاهی.
نای، جوزف. (2010). «آموزش عالی، فرهنگ عامه و قدرت نرم»، ترجمه حسن روحانی، تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.
نجفیابرندآبادی، علی‌‌‌‌حسین و حمید هاشم‌‌‌‌بیگی. (1393). «دانشنامه جرمشناسی». تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. چاپ سوم.
نجفیابرندآبادی، علی‌‌‌‌حسین. (1384-1383). «تقریرات درس جامعه‌‌‌‌شناسی دوره‌‌‌‌ی کارشناسی ارشد». مهدی صبوری‌‌‌‌پور. تهران: دانشگاه شهیدبهشتی.
نجف‌زاده، محمد (1398). پایان‌‌‌‌نامه کارشناسی‌‌‌‌ارشد «نقش نظارتی‌‌‌‌سازمان بازرسی کل‌‌‌‌کشور در پیشگیری از جرائم-اقتصادی». دانشگاه پیام‌‌‌‌نورمشهد.
نصرت‌پناه، محمدصادق؛ مرادی، محمدحسین؛ رشیدی، امیرحسین. (۱۳۹۸). «تحلیل گفتمان انتقادی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی با بهرهگیری از روش نورمن فرکلاف». مطالعات‌‌‌‌راهبردی بسیج. سال بیست و دوم. تابستان. شماره ۸۳.
