آمار
| تعداد نشریات | 39 |
| تعداد شماره‌ها | 1,116 |
| تعداد مقالات | 8,124 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,018,830 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,280,537 |
بازخوانی بنیان های تمدنی با رویکرد واقع گرایی در قلمرو علم و فلسفه (با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبائی) | ||
| مطالعات میان‌رشته‌ای تمدن و انقلاب اسلامی | ||
| دوره 1، شماره 3، مهر 1401، صفحه 53-74 اصل مقاله (835.25 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| اسلام رجبی* 1؛ علیرضا قائمی نیا2 | ||
| 1نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه معرفت شناسی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 07 خرداد 1401، تاریخ پذیرش: 23 شهریور 1401 | ||
| چکیده | ||
| رئالیسم فلسفی علامه طباطبائی با استدلال‌هایی همچون فطری دانستن علم به عالم خارج و همین‌طور استفاده از اصل علیت به اثبات عالم خارج می‌پردازد. در بعد معرفت‌شناختی نیز با تبیین ارتباط میان معرفت‌های حصولی و حضوری و ارجاع علوم حصولی به حضوری، فرایند دستیابی به معرفت مطابق با واقع را اثبات می‌کند. از سوی دیگر در رئالیسم علمی ادعا می‌شود؛ هویات نظری مفروض در نظریه‌های علمی، از عالم واقع حکایت می کنند و عالم همان‌گونه است که نظریه‌های علمی آن را تبیین می‌کنند. ولی ادله‌ای که برای اثبات وجود هویات نظری و واقع‌نمائی نظریه‌های علمی ارائه می‌گردد، در اثبات مدعا، ناکارآمد هستند. نسبیت معرفت و امور مختلف وابسته به آن مانند؛ اخلاق ، حقوق، سیاست، هنر، ادبیات و بطور کلی هر مقوله مهمی که وابسته به شناخت و معرفت است از لوازم واقع‌گرایی و غیرواقع-گرایی است. . با توجه به اینکه واقع‌گرایی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی ارتباط مستقیمی با ساختار تمدن، روابط اجتماعی، اهداف و چشم اندازهای یک تمدن دارد، بررسی رویکرد واقع‌گرایی هستی شناختی و معرفت شناختی گامی اساسی در ارزیابی تمدن‌های مختلف به شمار می‌رود. در این تحقیق که به روش توصیفی و تحلیلی، صورت گرفته است ضمن تبیین رئالیسم فلسفی و علمی به بررسی مولفه‌ها و ادله آن‌ها می‌پردازیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واقع‌گرایی؛ هستی شناسی؛ ابزارانگاری؛ تمدن؛ علم | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌‌سینا، ابوعلی(1973 م). التعلیقات. عبدالرحمن بدوی، قاهره، انتشارات الهیئة المصریه العامه للکتاب.
اُکاشا، سمیر(1391). فلسفه علم. ترجمه، هومن پناهنده، چاپ چهارم، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.
بنتون، تد و دیگران(1384). فلسفه علوم اجتماعی. ترجمه شهناز مسمی پرست، چاپ چهارم، تهران، نشر آگه.
بیات، عبدالرسول و دیگران(1381). فرهنگ واژه‌‌ها، چ دوم، قم، انتشارات اندیشه و فرهنگ دینی.
پاتنم، هیلاری(۱۹۷۶). «رئالیسم چیست؟» ترجمه حمید طالب و ابوالحسن حسنی، مجله ذهن، شماره ۱۴.
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی(1393). «دو نوع رئالیسم؛ خام و انتقادی»، در: رئالیسم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ،(1393). رئالیسم. تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
چالمرز، آلن اف(1390). چیستی علم درآمدی بر مکاتب علم‌شناسی فلسفی. مترجم، سعید زیباکلام، چ دوازدهم، تهران، انتشارات سازمان و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت) مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
حق‌‌شناس، علی محمد و دیگران(1380). فرهنگ معاصر هزاره، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.
راسل، برتراند(1352). مسائل فلسفه. منوچهر بزرگمهر، چ دوم، تهران، انتشارات خوارزمی.
داوری اردکانی، رضا( 1384). فلسفه معاصر ایران، تهران، نشر ساقی.
صدرالدین شیرازی، محمد(1382). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. ج ۵، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
طباطبائی، محمد حسین(1387). برهان. مهدی قوام صفری، چ دوم، قم، انتشارات موسسه بوستان کتاب.
ــــــــــــــــــــــ (1390). نهایه‌‌الحکمه. غلامرضا فیاضی، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم. سید هادی خسروشاهی، قم، انتشارات مرکز بررسی‌های اسلامی.
عارفی، عباس(1393). «معرفت و گونه‌‌های رئالیسم»، در: رئالیسم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عبدی، حسن(1401). «بررسی نقش فلسفه و جایگاه آن در تمدن اسلامی»، نشریه تمدن پژوهی، دوره اول، شماره اول، ص 113-130
لیدیمن، جیمز(1391). فلسفه علم. حسین کرمی، چ دوم، تهران، موسسه انتشارات حکمت.
مصباح یزدی، محمدتقی(1388). آموزش فلسفه. جلد 1 و 2، چ هشتم، تهران، انتشارات شرکت چاپ و نشر بین‌‌الملل.
مطهری، مرتضی(1380). مجموعه آثار. جلد 6، چ هشتم، تهران، انتشارات صدرا.
معین، محمد(1360). فرهنگ فارسی. جلد دوم، چ هشتم، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر.
مور. جی.ای (1374). «برهان عالم خارج»، ارغنون، منوچهر بدیعی، شماره 7 و 8. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,116 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,157 |
||