مفهوم حریم خصوصی از دیدگاه زوجین: یک مطالعه پدیدار‌شناختی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی دیدگاه زوجین نسبت به مفهوم حریم خصوصی انجام شد. در این پژوهش از روش کیفی و طرح پدیدارشناسی توصیفی استفاده شد. جامعه مورد  مطالعه زوجین ساکن شهر تهران در سال 1399 که حداقل 1 و حداکثر 10 سال از ازدواجشان گذشته باشد بود. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند، تا حد اشباع اطلاعاتی (12 زن و6 مرد) ادامه یافت. جمع‌آوری اطلاعات از طریق مصاحبه‌ی نیمه ساختاریافته صورت گرفت و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از طریق روش تحلیل تفسیری کلایزی و کدگذاری آن‌ها در حوزه دیدگاه زوجین به حریم خصوصی، منجر به 4 مضمون اصلی و 31 مضمون فرعی شد. مضامین اصلی شامل موارد زیر هستند: مفهوم بندی حریم خصوصی، عوامل مؤثر در حریم خصوصی بین زوجین، پیامدهای حریم خصوصی با مرز‌های خشک ( گسسته) و مصادیق حریم خصوصی. بر اساس یافته‌ها، هر فردی برای خود حریمی در نظر می‌گیرد. همچنین حریم خصوصی مفهومی نسبی است. مصادیق حریم خصوصی شامل برخی عوامل از جمله مسائل خانوادگی، موبایل، ارتباط با دوستان، پوشش، مسائل کاری، افکار و احساسات افراد و مواردی از این دست هستند. رابطه زن‌ وشوهری از پیچیدگی بیشتری برخوردار است، به همین دلیل نمی‌توان حریمی با مرزهای خشک را برای آن در نظر گرفت و در نظر گرفتن حریم خصوصی با مرز‌های نفوذ ناپذیر در رابطه‌ی زن‌وشوهری می‌تواند به کاهش اعتماد بین زوجین و تزلزل پایداری رابطه منجر شود.

کلیدواژه‌ها: حریم خصوصی، رابطه زوجی، پدیدارشناسی، تحلیل تفسیری کلایزی

مقدمه

افشای خود کلید آغاز روابط است. به‌سختی می‌توان تصور کرد که بدون خود افشایی چگونه می‌توان رابطه‌ای را آغاز کرد. هرچقدر که روابط پایدارتر و صمیمی‌تر می‌شوند، افراد اطلاعات شخصی بیشتری را فاش می‌کنند (ویلیامز، فینکنر و کرخوف[1]، 2020). افرادی که افشای متقابل دارند، احساس علاقه‌ی بیشتری به یکدیگر دارند و احساس می‌کنند که یکدیگر را بیشتر می‌شناسند، که این امر برای افشای اطلاعات صمیمی‌تر و توسعه روابط صمیمی ضروری است. بطور کلی خود افشایی در روابط، مثبت شناخته می‌شود، به‌طوری که صمیمیت، اعتماد و نزدیکی بین همسران را افزایش می‌دهد (فینکنر و بویکان تتیک[2]، 2015). سناعی منش و زارعی (1394) گزارش نمودند که بعد از آموزش مهارت خودافشایی به زوجین، صمیمیت کلی آن‌ها افزایش یافت. سرویکس، دیکسون، موریسون و پول[3] (2007). در پژوهش خود به 2 نوع جهت‌گیری برای حریم خصوصی در خانواده اشاره کردند: جهت‌گیری حریم خصوصی بیرونی[4] و جهت‌گیری حریم خصوصی درونی[5]. جهت‌گیری بیرونی حریم خصوصی نشان دهنده‌ی به اشتراک گذاری اطلاعات خانوادگی با افراد غیر از خانواده است. جهت‌گیری داخلی حریم خصوصی به حفظ اطلاعات خانوادگی و عدم به اشتراک گذاری آن اطلاعات با دیگر افراد اشاره دارد. در این پژوهش مشخص شد که جهت‌گیری حریم خصوصی درونی پیش‌بینی کننده معناداری برای رضایت از روابط خانوادگی بوده است.  

 زمانی که در رابطه‌ای افشای متقابل وجود دارد، دو طرف شادی و ارتباط بیشتری را نسبت به زمانی که یک‌طرف افشا می‌کند و طرف دیگر گوش می‌کند، تجربه می‌کنند (اسپرچر، ترگر، وندرا، هیلار و والپ[6]، 2013). در این راستا در پژوهشی مشخص شد بطور کلی زنان بیش از مردان در رابطه زوجی خود‌افشایی می‌کنند ( هورن و جوهانسون[7]، 2018). مکارتی[8] و همکاران ( 2017) دریافتند که افراد با عزت نفس بالاتر، خودافشایی بیشتری در روابطشان دارند که این رابطه بوسیله‌ی اعتماد میانجی‌گری می‌شود.  ونگ[9] و همکارانن(2014) در پژوهش خود نشان دادند که پنهان‌کاری هم بطور مستقیم و هم بطور غیر مستقیم بواسطه ویژگی‌های شخصیتی با بهزیستی روان رابطه منفی دارد. در تمام انواع روابط نزدیک (مثل روابط عاشقانه یا دوستانه) خود افشایی[10] متقابل، پیش‌بینی‌کننده‌ی نتایج روابط سالم مانند نزدیکی، رضایت و اعتماد است (لارنسی، برت و روین[11]، 2005). بطور کلی اعتماد برای حریم خصوصی عامل مهمی است؛ برای مثال برخی افرادکنترل شدن فعالیت‌هایشان در فشای مجازی و موبایل را نشان از عدم وجود اعتماد در آن رابطه می‌دانند (نگ‌کونگو[12]، 2016). در پژوهشی مشخص شد سبک‌های دلبستگی افراد بطور غیر مستقیم، بواسطه خود‌افشایی میزان اعتماد افراد را پیش‌بینی می‌کند.

تلاش برای پنهان نگه داشتن برخی مسائل می‌تواند انرژی زیادی را از فرد بگیرد و باعث خستگی او در آن رابطه شود همچنین درمیان گذاشتن برخی موضوعات استرس‌زا با دیگران بهزیستی روانی را افزایش می‌دهد (اسلپین، هالوی، گلینسکی[13]، 2019، اسلیپین و مالتون[14]، 2019). پنهان‌کاری همچنین موجب کاهش کیفیت زندگی می‌شود (وس، میویجر، وناسن[15]، 2019). پنهان‌کاری و عدم افشا برخی از مسائل علاوه بر اثرات منفی بر رابطه، پیامد‌های فردی را نیز به همراه دارد. به عنوان نمونه اسلپینو باستین[16] (2017)  نشان دادند افرادی که رازی را از شریک زندگی خود پنهان می‌کنند به میزان بیشتری تمایل به خود تنبیهی دارند. کارپو[17] وهمکاران (2020) در پژوهش خود بین خودافشایی و رضایت از رابطه زوجی ارتباط مثبت معناداری را نشان دادند. خود افشایی نقش مهمی در ایجاد و افزایش صمیمیت در رابطه  زوجین دارد (ماساویرو[18]، 2016).  بازاروا و چویی [19] (2015) اظهار کردند که  افشای خود افراد با  سطوح صمیمیت آن‌ها با افراد مرتبط است. در تمامی رابطه‌های دونفره، حفظ رابطه، مهم‌ترین انگیزه خودافشایی به شمار می‌رود (پاول[20]، 2018). برخی نشان داده‌اند که خود افشایی در روابط زوجی می‌تواند با افزایش طول مدت رابطه زوجی، ارتباط داشته باشد یا نداشته باشد (اسپرچر[21]، 1987؛ سندرسون و کانتور[22]، 1997؛ پراگر[23]، 1989). همچنین در مقایسه با زوج‌های جوان، زوج‌های سالمند بسیار کم‌تر از بحث‌ها و خود افشایی‌های مربوط به مسائل و مشکلات زناشویی سود می‌برند (جنسن و راور[24]، 2015). لی[25] (2016) مدلی را ارائه می‌دهد که در این مدل افشای اطلاعات موجب صمیمیت می‌شود و صمیمیت نیز رضایت از زندگی را افزایش می‌دهد.

تصمیم‌‌گیری درمورد اینکه چه چیزی خصوصی و یا عمومی است و ما دوست داریم که چه نوع اطلاعاتی را با دیگران به اشتراک بگذاریم انتخاب چندان ساده ای نیست. یکی از چالش‌هایی که در روابط صمیمی ازجمله روابط زن و شوهری وجود دارد، برقراری تعادلی بین افشای اطلاعات و برقراری ارتباط با شریک زندگی و داشتن حریم خصوصی و حس استقلال و نگه‌داشتن برخی از اطلاعات برای خود فرد است (ویلیامز، فیتکنر و کرخوف، 2020). به طور کلی، حریم خصوصی را می‌توان به عنوان  کنترل بر اطلاعات شخصی تعریف کرد (سولو[26]، 2001). در روابط، زمانی که می‌خواهیم اطلاعات خصوصی را افشا کنیم با نیازهای متناقضی روبه‌رو می‌شویم که ما را ملزم به مدیریت برای به دست آوردن صمیمیت و استقلال می‌کند. این نیاز‌ها در روابط مختلف، اما به‌طور مشخص با همسر ما رخ می‌دهد. مدیریت مرزی موفق یک زوج از اطلاعات خصوصی ممکن است به کیفیت رابطه زناشویی آن‌ها کمک کند. مدیریت بسیار مهم است زیرا فرایندی است که از طریق آن با افشای اطلاعات هر یک از زوج ممکن است استقلال خود را از دست بدهد و یا از طرفی با افشای اطلاعات، صمیمت رابطه را افزایش دهد (پترونیو[27]، 2002). شعبانی، مومنی و ایزدی فرد (1400) پیشنهاد ‌می‌کنند هر یک از زوجین با تعامل و همکاری و رعایت حریم یکدیگر از آسیب به رابطه بپرهیزند.

افراد از افشای شریک زندگی خود به‌عنوان یک نشانه تشخیصی برای کیفیت رابطه استفاده می‌کنند. زمانی که افراد اجتناب از موضوع و پنهان‌کاری را توسط شریک زندگی خود کشف می‌کنند شروع به زیر سؤال بردن پایه‌های اعتماد و عشق خود در رابطه می‌کنند که به‌نوبه خود باعث افزایش تعارض در طول زمان می‌شود (فینکنر، کرخوف، ریگتی و برنج، 2009). کاگ و یلدیریم^[28] (2018) در پژوهشی با عنوان «نقش واسطه‌ای افشای خود همسر در رابطه بین رضایت زناشویی و حمایت از همسر» دریافتند که متغیر افشای خود زوجین، دارای نقش واسطه‌ای کامل بین حمایت از روابط زناشویی و رضایت از روابط زناشویی است. همچنین اوسل، لین و نی[29] (2010، 2012) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که پنهان‌کاری از شریک زندگی با رضایت و تعهد کم‌تر در رابطه همراه بوده است، می‌توان گفت که پنهان‌کاری از شریک زندگی برای سلامت رابطه آسیب‌زا است. همچنین مریدیان (1396) در پژوهش توصیفی-تحلیلی خود، بدگمانی و سوء ظن را یکی از پیامد‌های پنهان‌کاری همسران درنظر گرفته‌است.  بااین‌حال فینکنر و هازم[30] (2000) در پژوهشی سعی کرده‌اند تا نشان‌دهند که حفظ اسرار نیز می‌تواند همانند خود افشایی به رضایت از رابطه کمک کند و حفظ برخی از اسرار می‌تواند تأثیر مثبتی بر رضایت از رابطه داشته باشد. بلیتر[31] (2002) نیز برخی از انواع خود افشایی همانند افشای احساسات منفی و علایق فردی را با رضایت کم تر از رابطه مرتبط می‌داند.

باید توجه داشت که افشای بیش‌ازاندازه در روابط خانوادگی می‌تواند اعضای خانواده را آسیب‌پذیر کند (هات فیلد[32]، 1984). پترونیو(2002) معتقد است حریم خصوصی به دلیل ارضای نیاز به استقلال افراد می‌تواند برای روابط مفید باشد. محسنی (1395) نیز بیان می‌کند که در زندگی زناشویی اصل بر رعایت حریم خصوصی است اما درمواردی با توجه به مقتضیات خانواده این حق محدود می‌‌شود. لذا دستیابی به تعادل برای افشا، عملکردی ظریف در هر رابطه‌ای است. با توجه به پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه‌ی حریم خصوصی، مشاهده می‌شود که نوع دیدگاه افراد به پدیده‌ی حریم خصوصی متفاوت است (میرخشتی، 1392).  بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که «حریم خصوصی» مفهوم مهم و پیچیده‌ای است. این مفهوم در رابطه زوجی می‌تواند پیچیدگی بیشتری نیز داشته باشد. لذا مطالعه‌ی این پدیده در رابطه‌ی منحصربه‌فردی مثل رابطه‌ی زوجی، ضروری به نظر می‌رسد. نبود سطحی از حریم خصوصی که زوجین از آن احساس صمیمیت و نزدیکی داشته باشند و درعین‌حال، احساس از دست رفتن فردیت و استقلال نکنند، می‌تواند پیامدهای آسیب‌زایی برای رابطه داشته باشد.

علاوه به موارد ذکرشده، پژوهش‌های کیفی در این حوزه بسیار اندک هستند و بیشتر پژوهش‌های داخلی و خارجی به‌صورت کمی ‌انجام‌شده‌ است. لذا با توجه به اهمیت ثبات رابطه زوجی و رضایت زوجین از رابطه‌شان، پژوهش حاضر سعی داشت تا دید واضح‌تری را از این مفهوم به زوجین نشان دهد. همچنین در این پژوهش به شیوه‌ی کیفی به دنبال آن هستیم که به این مسئله بپردازیم که همسران در بافت اجتماعی_فرهنگی کشورمان چه دیدگاهی نسبت به حریم خصوصی در رابطه‌شان دارند و این حریم خصوصی برای آن‌ها چه معنایی دارد؟ با توجه به اهمیت مسئله حریم خصوصی بین همسران و همچنین کمبود پژوهش‌های داخلی و خارجی در این حیطه، پژوهش حاضر به دنبال این است که داده‌های مفیدی را برای غنی‌سازی رابطه زوجین فراهم کند. در این راستا در پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش‌ها هستیم که 1) دیدگاه همسران نسبت به حریم خصوصی چگونه است؟ 2) از دیدگاه زوجین چه مواردی جزء حریم خصوصی آنان با همسرانشان است؟

روش

مطالعه حاضر پژوهشی کیفی[33] و رویکرد آن پدیدار‌شناسی[34]بود. در این پژوهش جامعه عبارت بود از زوجین ساکن شهر تهران در سال 1399 که حداقل 1 و حداکثر 10 سال از ازدواجشان گذشته باشد ( منطق درنظر گرفتن محدوده زمانی رابطه این بود که مفهوم حریم خصوصی در طول زمان‌های مختلف برای زوجین متفاوت می‌شود). روش انتخاب نمونه‌ی مطالعاتی در این پژوهش به‌صورت هدفمند[35] بود. نمونه‌گیری‌ تا اشباع اطلاعاتی، یعنی زمانی که داده جدیدی از سخنان مشارکت‌کنندگان دریافت‌ نشد، ادامه پیدا کرد. نمونه شامل 18 مشارکت‌کننده بود، که 12 نفر آنان زن و 6 نفر مرد بودند.  ملاک‌های ورود به پژوهش شامل این موارد بودند: رضایت داوطلب از شرکت در پژوهش، محل سکونت زوجین جدا از یکدیگر نباشد،  زوجین در آستانه‌ی طلاق نباشند.

در پژوهش حاضر برای جمع آوری اطلاعات از مصاحبه نیمه‌ساختار یافته استفاده شد. از جمله موارد رعایت شده اطمینان دهی از محرمانه ماندن اطلاعات و حق رضایت آگاهانه برای شرکت در پژوهش بود. علاوه بر این به آنان توضیحی درباره‌ی سؤالات احتمالی که ممکن است بعد از انجام مصاحبه مجدد از آنان پرسیده شود نیز داده ‌شد. به دلیل شرایط شیوع ویروس کرونا تمامی ‌مصاحبه‌ها به‌صورت غیر‌حضوری در فضای مجازی صورت گرفته است. زمان حدودی مصاحبه‌ها بین 45 دقیقه تا یک ساعت بود.

روش انتخابی برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها روش تحلیل تفسیری کلایزی[36] بود. در مرحله‌ی اول متن مصاحبه‌های انجام‌شده به‌طور کامل پیاده‌سازی شد. سپس متن حاصل از مصاحبه‌ها، برای درک بهتر مطالب چندین بار مطالعه گردید و گزاره‌هایی که به مفهوم موردنظر محقق مرتبط بود، استخراج شد. در ادامه با بررسی مفاهیم مرتبط با موضوع پژوهش، سعی شد تا به معانی هر یک از این گزاره‌ها پی برده شود (فرموله کردن معانی). این مراحل توسط پژوهشگر روی همه‌ی مصاحبه‌ها پیاده‌سازی شد. سپس معانی فرموله شده‌ای که به هم مرتبط بودند داخل خوشه‌هایی از مقوله‌ها قرار ‌داده ‌شد، به‌طوری‌که تا حد امکان خوشه‌ها با یکدیگر هم‌پوشانی نداشته باشند و با کلماتی خلاصه و عاری از ابهام نام‌گذاری شده باشند. درنهایت جهت اعتبارسنجی یافته‌ها، مضامین استخراج‌شده در اختیار مشارکت‌کنندگان قرار داده‌شد تا  از تأیید آن‌ها اطمینان حاصل‌شده و در صورت نیاز، اصلاحات موردنظر اعمال گردد. همچنین هر مرحله از کد‌گذاری با نظر و صلاحدید صاحب‌نظر انجام‌شده است.

یافته‌ها:

هدف از این مطالعه شناسایی دیدگاه زوجین نسبت به مفهوم حریم خصوصی بود. یافته‌ها 4 مضمون اصلی و 32 مضمون فرعی را نشان می‌دهند. مضامین اصلی عبارتند از: مفهوم بندی حریم خصوصی، عوامل مؤثر در حریم خصوصی بین زوجین، پیامدهای حریم خصوصی با مرز‌های خشک (گسسته) و مصادیق حریم خصوصی.

سوال اول: دیدگاه همسران نسبت به حریم خصوصی چگونه است؟

مفهوم بندی حریم خصوصی

این مقوله اصلی شامل 6 مقوله‌ی فرعی است که توجه به آن‌ها اطلاعاتی در‌باره‌ی دیدگاه زوج‌ها به حریم خصوصی را به خواننده ارائه می‌کند. در ادامه به این مضامین پرداخته می‌شود.

کنترل اطلاعات: دیدگاه برخی از شرکت‌کنندگان در مصاحبه‌ها، نشان‌دهنده در نظر ‌گرفتن حریم خصوصی در قالب کنترل اطلاعات است. این مضمون نشان دهنده‌ی این است که افراد مایل به کنترل میزان اطلاعاتی که تمایل دارند در اختیار دیگران بگذارند هستند. احساس عدم کنترل بر اطلاعات شخصی موجب نارضایتی طرفین رابطه خواهد‌شد. شرکت‌کننده شماره 10: «به نظر من حریم خصوصی اینه که چقدر راجع به کارایی که می‌خوای انجام بدی تو گذشته و حال و آیندت افراد دیگه اطلاعات داشته باشن».

نسبی بودن حریم خصوصی: این مضمون نشان می‌دهد که تعریف هر شخصی از حریم خصوصی ممکن است متفاوت باشد. نه تنها افراد مختلف در تعریف این مفهوم اختلاف نظر دارند بلکه فرهنگ‌ها و جوامع مختلف، افراد با سنین متفاوت و جنسیت افراد و عوامل دیگری ممکن است در تعریف حریم خصوصی تأثیر گذار باشند. لذا تعریف واحدی از این مفهوم برای همه و در همه موقعیت‌ها وجود ندارد. شرکت کننده شماره 10: « به نظر من حریم خصوصی هر فردی با یکی دیگه فرق می کنه نظر و دیدگاه هر فرده که چقدر مردم از زندگیش سر دربیارن».

  حریم خصوصی به‌عنوان چهارچوبی امن:  افرادی حریم خصوصی را به عنوان گوشه ی امن زندگی خود در نظر گرفتند. احساس امنیت یکی از نیاز‌های اولیه همه‌ی انسان‌ها است. زمانی که کنترل بر اطلاعات را در دست داشته باشید احساس امنیت می‌کنید. شرکت کننده شماره 14: « از نظر من حریم خصوصی یه فضایی هستش که داخلش احساس امنیت دارم برای انجام کار‌هایی که دوست دارم انجام بدمشون و شاید با عرف مخالف باشه شاید با تربیتم مخالف باشه فضای امن هستش که فقط خودم توی اون فضا قوانین رو تعریف می کنم و به کسی پاسخ گو نباشم این الویت من هستش برای تعریف حریم خصوصی».

حریم خصوصی به‌عنوان مرز: چندین نفر به مفهوم « مرز» به عنوان حریم خصوصی اشاره کردند. افراد مرزبندی‌های متفاوتی با افراد مختلف دارند. حفظ فاصله‌ای که افراد در آن احساس راحتی کنند مهم و رضایت بخش است. افراد براساس میزان صمیمیت و نزدیکی، با دیگران مرز‌های متفاوتی ایجاد می‌کنند. شرکت کننده شماره 11: « من معتقدم که آدما هر کدوم یه انگار دایره هایی دور خودشون دارن یه حیطه هایی دارن که هر کسی حالا بنا به اون نسبت و صمیمیتی که باهاشون داره تا یه جایی می تونه وارد بشه و هی جلو‌تر که میاد تعداد کسایی که می تونن به اون مثلا دایره دوم و سوم که نزدیک تره به اون فرد بشن تعداد افراد هی کم‌تر میشه و فقط افراد صمیمی‌تر می‌تونن بیان و نزدیک‌تر بشن».

عدم آسیب به دیگران در صورت وجود حریم خصوصی: اطلاعات و اعمالی وجود دارند که متعلق به هر فرد هستند و عدم دخالت دیگران در این امور باعث آسیب و صدمه‌ای به آنان نخواهد شد. درواقع آگاهی دیگران از این امور، فعالیت‌ها و یا اطلاعات،  سود و یا ضرری را متوجه آن‌ها نخواهد کرد. برخی از افراد در تعریف خود از حریم خصوصی به این مورد اشاره کردند. شرکت کننده شماره 6: « حریم شخصی اون چیزیه که یک سری مسائلی هستش که خوب اگر درموردش تصمیم بگیریم آسیبی به کس دیگه‌ای نمی‌زنیم. چمیدونم مثل سفر رفتن مثل خیلی مسائل دیگه که می‌گم اینطوری نیستش که اگر من درموردش تصمیمی بگیرم به همسایم به پدر و مادرم به خواهرم اون مساله آسیبی بزنه. چیزایی‌که این تیپی باشه دیگه حریم شخصی اون فرد میشه».

حریم خصوصی به‌عنوان یک حق: وجود حریم خصوصی برای هر فردی در هر جامعه‌ای حقی است که افراد برای خود در نظر دارند و وجود آن از محبت و لطف دیگران نیست، بلکه حق هر فردی است که برای خود حریمی داشته باشد. شرکت کننده شماره 15: « حریم خصوصی از نظر من بیشتر همون حقوق شخص در جامعه میشه که حالا آزادی‌هایی که باید داشته باشند اعم از فکری جسمی و هر چیز دیگری... به نظر میرسه که تعریف حریم خصوصی باید این باشه و احترامی که باید بهش قائل بشیم و حفظ حقوق افراد».

 عوامل مرتبط با حریم خصوصی بین زوجین:

 این مقوله اصلی شامل 12  مقوله فرعی است. این مضمون اصلی شامل دیدگاه زوجین نسبت به عواملی است که می‌تواند در میزان حریم خصوصی موجود بین زوجین اثرگذار باشد. در ادامه هر یک از مقوله‌های فرعی مطرح می‌شود:

اعتماد: یکی از موارد مهم در حریم خصوصی اعتماد است. اعتماد موجب تسهیل خودافشایی و اجازه به دیگری برای وارد شدن در حریم خصوصی می‌شود. اگر اعتماد شکل گرفته باشد زوجین  اطلاعات بیشتری را به اشتراک خواهند گذاشت و همچنین به دلیل وجود اعتماد کم‌تر در امور یکدیگر تجسس خواهند‌کرد. شرکت کننده شماره 13: « به نظر من زوجین تا زمانی که به همدیگه اعتماد کامل دارن می تونن تا یه حدی حریم خصوصی داشته باشن».

طول مدت رابطه: از این منظر هر چقدر رابطه طولانی‌تر و دارای قدمت بیشتری باشد ممکن است زوجین بیشتر یکدیگر را در اطلاعات خصوصی خود سهیم کنند. با افزایش طول مدت رابطه شناخت طرفین از یکدیگر بیشتر شده و اعتماد آن‌ها افزایش یا کاهش می‌یابد که در هر دوصورت می‌‌تواند میزان حریم خصوصی را متأثر سازد. شرکت کننده شماره 12: « ببین اوایل ازدواج که هنوز اون اعتماد کامل به همسرم شکل نگرفته بود ، برای خودم دارم می‌گم، خوب در مورد مسائل مالی یا مسائل خانوادگی خوب اینجوری پیش میومد که شاید بخوام با احتیاط بیشتری در موردشون صحبت کنم یا این‌هارو واقعا جز حریم خصوصی خودم بدونم».

خانواده‌ها و اطرافیان: خانواده‌ها و اطرافیان با نحوه تربیت و یا توصیه‌ها و پیشنهادات خود برای میزان حریم خصوصی که باید بین زوجین وجود داشته باشند، عقاید زوجین را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این توصیه‌ها گاهی به ضرر زوجین و رابطه آن‌ها تمام می‌شود. شرکت کننده شماره 2: « اطرافیان می‌تونن این دیدگاه رو بوجود بیارن که حریم خصوصی باشه یا نباشه مثلا دوستای من یا دوستای همسرم که بخوان بگن اینو نگیا! یا خانواده‌ها حتی. یعنی به نظر من اطرافیان خانواده‌ها می‌تونن تاثیر‌گذار باشن».

صمیمیت بین زوجین: به نظر می‌رسد صمیمیت عامل مهمی برای درنظر گرفتن حریم خصوصی باشد. هرچه زوجین احساس صمیمیت و نزدیکی بیشتری با یکدیگر داشته باشند، همسر خود را بیشتر در حریم خصوصی خود سهیم می‌کنند. شرکت کننده شماره 4: « صمیمیت که زیاد میشه و دونفر خیلی قاطی می شن خیلی چیزا از حالت حریم خصوصی شخصی درمیاد و شاید میشه حریم خصوصی دونفرتون و این اجتناب ناپذیره واقعا یعنی اصلا دست خودمون نیست».

حساسیت زیاد: کنجکاوی زیاد درمورد برخی از مسائل می‌تواند به تقویت حریم خصوصی منجر شود. زمانی که افراد تجربه‌ی خوشایندی از همدلی و یا همراهی همسر خود بعد از افشای برخی از اطلاعات ندارند تصمیم می‌گیرند برخی مسائل را صرفا برای خود و در حریم خصوصی خود نگاه دارند. شرکت کننده شماره2: « مثلا بستگی به حساسیت های بین دو طرف داره اگر من ادم حساسی باشم یا همسرم آدم حساسی باشه سر هر موضوع الکی بخواد جنگ و دعوا و بحث و درگیری پیش بیاد خوب قطعا اون حریم هم سخت تر میشه.»

تجربیات گذشته افراد:  وقایعی که افراد در حوزه حریم خصوصی در گذشته تجربه کرده‌اند، عامل مهمی در حریم خصوصی است. در بعضی موارد تجربیات سوء استفاده از اعتماد یا به اشتراک گذاری اطلاعات در گذشته موجب می‌شود افراد تمایلی به  درمیان گذاشتن اطلاعات شخصی با کسی نداشته باشند. شرکت کننده شماره 14: «آدم‌ها تجربیات بدی که داشتن توی زمینه حریم خصوصی و ضربه‌هایی که خوردن باعث میشه که یا در لاک حریم خصوصی فرو برن و اطلاعاتشون رو دیگه شیر نکنن با کسی که حالا در ارتباط هستن و دوسش دارن و همسرشون هستش».

صداقت: صداقت باعث می‌شود در عین حال که حریم خصوصی بین افراد حفظ می‌شود، دغدغه‌های حریم خصوصی تا حدودی برطرف شوند. زمانی که ادراک زوجین از همسر خود فردی با صداقت است، درگیری ذهنی کم‌تری برای کنکاش در فعالیت‌های همسر خود دارد. شرکت کننده شماره 12: « واقعا صداقت داشتم توی زندگی. هیچ وقت سعی نکردم سو استفاده بکنم از یه رفتار خاصی یا هیچ وقت هم دروغ نگفتم به ایشون ».

انعطاف‌پذیری: انعطاف پذیری از این جهت که باعث پذیرش خواسته‌های طرفین می‌شود مهم است. توانایی منطبق شدن با رویداد‌های جدید و برخورد مناسب با موضوعات پیش‌آمده، باعث می‌شود برای به اشتراک گذاری خیلی از اطلاعات فضای مساعدتری فراهم باشد.  شرکت کننده شماره 4: «البته این (میزان حریم خصوصی) به انعطاف آدم‌ها هم خیلی ربط داره بعضی وقتا انعطاف‌پذیر که باشی خیلی چیز‌ها رو قبول می‌کنی با آغوش باز. ولی بعضی وقتا نه به طور کامل درمورد خیلی چیزا گارد می‌گیری».

آشنایی قبل از ازدواج: آشنایی قبل از ازدواج و درنظر گرفتن حریم خصوصی به عنوان یکی از موضوعات قابل بحث در دوران آشنایی می‌تواند انتظارات واقع‌بینانه و شفافی را از رابطه زوجی برای افراد ترسم کند. از شرکت کننده شماره 10: « به نظر من برمی‌گرده به آشنایی قبل از ازدواج که اگر میدونی همسرت خیلی مؤمن هست مثلاً خیلی کار‌ها رو دوست ندارِهمسرش انجام بده و تو قبول کردی باید به فکر همسرت احترام بزاری ولی اگر بعد از ازدواج تغییر کرده قضیه فرق می‌کنه و حق با توئه».

شخصیت افراد: شخصیت افراد و ویژگی‌ها و صفات فردی می‌تواند بر نوع نگاه به مفهوم حریم خصوصی تفاوت ایجاد کند. شرکت کننده شماره 9: «ببین به نظر من به شخصیت هر فردی بستگی داره که اون فرد چه شخصیتی داره جدا از اون زندگیشون مثلاً فرد برون‌گراییه یا درون‌گراییه. به نظر من برمی‌گرده به همون شخصیت. به نظرم اگر فرد برون‌گرایی باشه دوست داشته باشه حریم خصوصیش کم‌تر باشه و همه چیزُ بگه ولی فرد درون‌گرا این شکلی نیست».

رسانه‌ها: برخی از شرکت‌کنندگان رسانه‌ها و تبلیغات را عامل مؤثری در میزان حریم خصوصی بین زوجین می‌دانستند. شرکت کننده شماره 2: « رسانه‌هاتأثیرگذارند. می‌تونن باعث بشن که فکر افراد جهت بگیره. بالاخره حرفای ضد و نقیضی توی جامعه هست. از یه طرف یه‌سری روان‌شناس‌ها میان می‌گن حریم خصوصی زوجی وجود نداره زن و شوهر نباید بین همدیگه هیچ مرزی قائل بشن از یه طرف دیگه می‌گن که نه فردیت و استقلال و فلان ».

میزان تحصیلات: تحصیلات ممکن است دیدگاه افراد را به موضوعات مختلف دستخوش تغییر کند. تحصیلات اطلاعاتی را به افراد اضافه می‌کنند که ممکن است در دیدگاه آن‌ها به حریم خصوصی نقش داشته باشد. شرکت‌کننده شماره 15: « تحصیلات و اجتماعی بودن طرف باعث میشه که نوع دیدگاهش نسبت به رابطه با طرف مقابلش تأثیر داشته باشه و این نوع نگرش باعث میشه که در برخوردی که با طرف مقابل داره تأثیرگذار باشه. به‌عنوان مثال بالاخره زمانی که میزان تحصیلات فرد میره بالا، برخوردش با افراد مختلف بیشتر میشه، نوع نگرشش می‌تونه تغییر بکنه و تأثیرگذار باشه و این‌ها باعث میشه که بتونه حالا تعریفش از حریم خصوصی متفاوت از کسی باشه که کم‌تر اجتماعیِ و کم‌تر توی جامعه بوده و میزان تحصیلاتش هم پایین تره».

پیامدهای حریم خصوصی خشک (گسسته) زوجین:

این مضمون اصلی از گفته‌های شرکت‌کنندگان پیرامون مفهوم حریم خصوصی به‌دست‌آمده است و شامل دو مقوله فرعی ( از بین رفتن اعتماد و تزلزل پایداری رابطه زوجی) می‌شود. این دومضمون نشان‌دهنده‌ی عواقبی است که در صورت زیاده‌روی در احساس نیاز به حریم خصوصی در رابطه زوجی ممکن است زوجین را درگیر کند. در ادامه مقوله‌های فرعی را مطرح می‌کنیم.

از بین رفتن اعتماد: زمانی که طرفین موضوعات مهم را از یکدیگر مخفی می‌کنند در طول زمان اعتماد خود را به همسر خود از دست می‌دهند. شرکت کننده شماره 1: « به نظر من بین زن و شوهر به اون صورت که بین بقیه آدم‌ها حریم خصوصی هست بین زن و شوهر نباید وجود داشته باشه چون باعث از بین رفتن اعتماد یا جدایی بیشتر زن و شوهر میشه».

تزلزل پایداری رابطه زوجی: تزلزل پایداری و سستی روابط را می‌توان به‌عنوان یکی از پیامدهای حریم خصوصی با مرزهای خشک ( گسسته) بین زوجین درنظر گرفت. حریم خصوصی با مرز‌های خشک در مواردی موجب ایجاد سوء تفاهم و برداشت‌های نادرست از عملکرد شخص مقابل می‌شود و با کاهش میزان صمیمیت ادراک شده طرفین موجب آسیب در رابطه می‌شود. شرکت کننده شماره 1: « اگر حریم خصوصی زیاد  بین زن و شوهر وجود داشته باشه ممکنه گاهی اوقات به‌شدت باعث شکاک شدن دو طرف بشه. اگر مثلاً رمز گوشی رو یه همسری اجازه نده که شوهرش داشته باشه خوب این باعث شکاک شدن طرف مقابل میشه و این پایه‌های روابط رو سست می‌کنه».

سؤال دوم: از دیدگاه زوجین چه مواردی جزء حریم خصوصی است؟

مصادیق حریم خصوصی:

این مضمون شامل دیدگاه زوجین نسبت به مواردی است که آن‌ها را حریم خصوصی می‌دانند و شامل 13 مقوله فرعی است. در ادامه این مقوله‌ها مطرح می‌شوند.

مسائل خانوادگی: یکی از مقولات مهم در زمینه حریم‌های بین زوجین، مسائل خانوادگی است. بسیاری از افراد تمایلی به آگاهی همسر از مسائل خانواده اصلی خود ندارند و در بسیاری از موارد آن را لازم نمی‌‌دانند. شرکت کننده شماره 1: « در حقیقت من در خانواده‌م ممکنه یه اتفاقاتی افتاده باشه ، ایشون تو خانوادشون ممکنه یه اتفاقاتی افتاده باشه که دوست نداشته باشه من بدونم و این حریم خصوصیشه و یه جای امنیه که دلش نمی‌خواد من بدونم و منم خودم سؤال نمی‌پرسم».

موبایل و فضای مجازی: چند نفر بخشی از فعالیت‌های خود در موبایل و فضاهای مجازی را در رابطه زوجی جزء حریم شخصی خود می‌دانستند. شرکت کننده شماره 7: « من خیلی وقتا دوست ندارم وقتی گوشی من زنگ می خوره تو خونم همسرم بره برداره ببینه کیه بعد بیاد به من بگه فلانی زنگ زده. خب من خودم مثلا می تونم برم این کار رو انجام بدم چرا باید اون انجام بده. یا مثلا وقتی حوصلش سر میره بره تو اینستگرام من بره تو چتای واتس اپ منو بخونه و گوشی منو چک کنه».

  ارتبط با دوستان: تعدای روابط با دوستانشان از جمله گفتگو‌ها، اختلافات، انتخاب دوستان و موارد این چنینی را جز حریم خصوصی خود می‌دانستند. شرکت کننده شماره 5: « رابطه با دوست‌هام که فکر می‌کنم حریم خصوصیمه».

مسائل کاری: برخی افراد، مسائل و اتفاقات کاری اعم از رویداد‌های محل کار مشاجرات یا بحران‌ها یا مواردی از این دست را جزء حریم‌های زوجی می‌دانستند.  شرکت کننده شماره 1: « من می‌دونم که همسر من خیلی دوست نداره در مورد کارش با کسی صحبت کنه خوب منم خیلی نمی‌پرسم اگر هم بپرسم خیلی جزئی می‌پرسم و ایشون هم جزئی جواب میدن».

مسائل مالی: برخی افراد نیز  مسائل مالی را جز حریم خصوصی در نظر می‌گرفتند. شرکت‌کننده شماره 7: « البته حساب‌های مالی و درآمدی هم جزئی از حریم خصوصی بنده هست ».

افکار و احساسات هر فرد: ذهن انسان مملو از افکار و تصوراتی است که می‌توانند بسیار خصوصی یاشند و ما از آنها محافظت کنیم. برخی شرکت کنندگان اشاره کردند که ازدواج به این معنی نیست زوجین حتی افکار یکدیگر را تحت کنترل بگیرند اما به اشتراک گذاری احساساتمان با یکدیگر سودمند است. شرکت‌کننده شماره 14: « شاید دوست دارم تو حریم خصوصیم افکاری رو که دوست دارم داشته باشم». شرکت‌کننده شماره 8: « گاهی من ساکتم و تو فکرم. همسرم انقدر می‌پرسه به چی فکر میکنی آدم عصبی میشه».

گذشته هر فرد: برخی از شرکت‌کنندگان، مسائل مربوط به گذشته خود قبل از ازدواج را حریم خصوصی بین خودشان و همسرانشان می‌دانستند. لازم به ذکر است این ادعا مربوط به زمانیست که عدم اطلاع از این موضوعات آسیبی به رابطه کنونی آن‌ها با همسرانشان نمی‌زند. شرکت کننده شماره 9: « اینکه گذشتمو نمی‌خوام بهش بگم میشه حریم خصوصی من». شرکت‌کننده‌ی شماره‌ 18 : «  فکر می‌کنم اطلاعات بی‌فایده گذشته دو طرف می‌تونه حریم خصوصی باشه و خیلی خوب نباشه که زن و شوهر کنکاش کنن توی شرایط قدیم همدیگه. به‌هرحال اینکه تو چه‌کار کردی؟ باکی بودی؟ چی بودی؟ چطور تایم گذروندی؟ به خاطر اینکه این آثار مخربی داره. باز اینجا حریم خصوصی در راستای ارتقای رابطه تعریف می‌شه».

  مسائل مربوط به دیگران: بعضی از افراد  معتقد بودند مسائلی وجود دارد که مربوط به دیگران است و هیچ ارتباطی به رابطه زوجین پیدا نمی‌کند و حتی بازگو کردن برخی از این اطلاعات موجب ریختن آبروی فردی دیگر می‌شود. این گونه موارد نیز حریم خصوصی هر فردی حتی در رابطه زوجی است. شرکت کننده شماره 10: « یه‌سری اطلاعاتم مربوط میشه به دیگران که من می‌دونم باز هیچ دلیلی نداره همسرم بدونه». شرکت‌کننده‌ شماره 1 : « مورد دیگه حریم خصوصی در رابطه با کس دیگه‌ای بوده. یا مثلاً کسی صحبتی رو کرده که دوست نداره کس دیگه بدونه جز من، خوب طبیعتاً برای این‌که حق اون فرد محفوظ بمونه این حریم خصوصی بین ماست».

فعالیت‌های موردعلاقه: فعالیت‌های موردعلاقه هر فرد می‌تواند حریم خصوصی او باشد. شرکت کننده شماره 2: « یه جاهایی خود من به‌شخصه دوست دارم بگم که من دوست دارم برم فلان کارُ کنم روی صورتم ولی همسرم این رضایتُ نداره .. یه جاهایی ممکنه به فکرم بیاد که بابا من مثلاً دوست دام این کارُ انجام بدم یعنی علایق خود من اینجا هیچ نقشی نداره؟ به نظرم اینام حریم خصوصی باید باشه».

خطاها و اشتباهات افراد: برخی معتقد بودند اشتباهاتی که افراد مرتکب شده‌اند نیز می‌تواند در روابط گفته نشود و حریم خصوصی آن فرد باقی بماند. شرکت‌کننده شماره 1: « یعنی خدایی نکرده یه کار اشتباهی انجام دادن و پشیمون‌اند یا یه گناهی کردند که پشیمون‌اند که این بین خودشونه و خدا. و اینجوریم که تو اسلام داریم و تو دینمون، اینکه تجسس نکنید و حتی گناهتون رو جار نزنید».

روابط اجتماعی: برخی از شرکت‌کنندگان روابط اجتماعی و ارتباطات خارج از محدوده خانواده را حریم خصوصی می‌دانستند. شرکت کننده شماره 9: « به نظرم باید منو بشناسه و بدونه که حالا من تو یه جمعی هر جور که رفتار می‌کنم به خودم ربط داره. به نظر من اینا یه چیز شخصیه و به خودم ربط داره و خودم می‌تونم مدیریتشش کنم و اگر نمی‌تونم مدیریت کنم پس صلاحیت اینکه با من ازدواج بکنه رو نداشتم. اینا یه خورده آزار دهنده است توی روابط ما».

بحث و نتیجه گیری

پژوهش حاضر  به‌منظور بررسی دیدگاه زوجین نسبت به مفهوم حریم خصوصی انجام شد. یکی از مضامین اصلی در ارتباط با دیدگاه شرکت‌کنندگان به مفهوم حریم خصوصی، "مفهوم بندی حریم خصوصی" است. این مضمون اصلی نشان‌دهنده دیدگاه شخصی هر یک از افراد شرکت‌کننده به حریم خصوصی است. مقوله‌های فرعی این مضمون شامل کنترل اطلاعات، نسبی بودن حریم خصوصی، حریم خصوصی به‌عنوان چهارچوبی امن، حریم خصوصی به‌عنوان مرز، عدم آسیب به دیگران در صورت وجود حریم خصوصی و حریم خصوصی به‌عنوان یک حق است، که همگی مقوله‌هایی هستند که از تجزیه‌وتحلیل یافته‌های پژوهشی استخراج‌شده‌اند. از دیدگاه سولو (2001) تعاریف حریم خصوصی می‌تواند در 6 دسته جای‌داده شوند که شامل: 1-حق تنها ماندن 2- دسترسی محدود دیگران به فرد 3- رازداری و عدم آگاهی همه‌ی افراد از برخی اطلاعات 4- کنترل بر اطلاعات شخصی 5- حمایت از شخصیت 6- صمیمیت. نتایج این پژوهش درباره‌ی دیدگاه شرکت‌کنندگان به حریم خصوصی با این 6 دسته از تعاریف حریم خصوصی همسو است در نظریه مینوچین[37](1974) مفهوم مرز  به وجود مرزبندی شفاف بین اعضای خانواده اطلاق می‌شود که باعث می‌شود اعضا هم حس استقلال و هم حس حمایت شدن را از دیگری دریافت کنند (گلدنبرگ و گلدنبرگ[38]، 2008؛ ترجمه مهرداد فیروزبخت، 1396). در نظریه گشتالت[39]نیز مفهوم تماس نشان‌دهنده تماسی است که در عین ارتباط با دیگران حس فردیت و هویت شخص نیز حفظ شود ( پروچسکا و نورکراس[40]،2013؛ ترجمه یحیی سید محمدی، 1395). پترونیو (2002) نیز از استعاره‌ی مرزها در نظریه خود استفاده می‌کند تا نشان دهد که اگرچه ممکن است جریانی از اطلاعات خصوصی برای دیگران وجود داشته باشد، مرزها خطوط مالکیت را مشخص می‌کنند. با این توضیحات می‌توان نتیجه گرفت که برای داشتن رابطه ای سالم و موثر، میزان قابل قبولی از استقلال برای هر فرد نیاز است. لازم به ذکر است که دیدگاه بیشتر شرکت‌کنندگان در طول مصاحبه به حریم خصوصی که بین خودشان و همسرشان وجود داشته است به صورتی بود که حتی اگر به وجود حریم خصوصی بین زوجین اعتقادی نداشتند، اما احترام به برخی زمینه‌ها را لازم می‌دانستند و یا دخالت در همه‌ی امور و سلب استقلال از شریک زندگی‌شان را نادرست می‌دانستند. از طرفی حریم خصوصی برای هر فردی معنای متفاوتی دارد و نسبی است. دیدگاه افراد به حریم خصوصی تعیین کننده انتظارات آنان برای این مفهوم است. مقوله نسبی بودن مفهوم حریم خصوصی با پژوهش میرخشتی (1392) که در یافته‌های حاصل از آن پژوهش نیز نسبی بودن مفهوم حریم خصوصی از دیدگاه مصاحبه‌شونده‌ها مشخص‌شده است، همسو است.

یکی دیگر از مضامین اصلی موجود در این پژوهش که از دیدگاه شرکت‌کنندگان به‌دست‌آمده است، عوامل مرتبط با حریم خصوصی بین زوجین است. مقوله‌های استخراج‌شده شامل اعتماد، طول مدت رابطه، خانواده‌ها و اطرافیان، صمیمیت بین زوجین، حساسیت زیاد، تجربیات گذشته افراد، صداقت، انعطاف‌پذیری، آشنایی قبل از ازدواج، شخصیت افراد، رسانه‌ها هستند. اعتماد مقوله‌ی مهمی است. زوجینی که اعتماد را به‌عنوان عامل مؤثر در حریم خصوصی در نظر گرفته‌اند، معتقدند که اگر اعتماد بین زوج‌ها وجود داشته باشد، می‌توانند در رابطه به یکدیگر اجازه دهند تا سطحی از حریم خصوصی را برای خود نگاه‌ دارند. به‌طور مثال برخی افراد کنترل کردن موبایل در رابطه را نشان از عدم وجود اعتماد در آن رابطه می‌دانند (نگ‌کونگو، 2016).  اما همان‌طور که  به آن اشاره خواهیم کرد خشک بودن در حریم خصوصی نیز می‌تواند منجر به از بین رفتن و یا کاهش اعتماد بین زوجین نیز بشود. عامل اعتماد را می‌توان همسو با پژوهش مکارتی (2017) دانست که اعتماد را یکی از عوامل موثر در خود افشایی می‌داند .مقوله صداقت نیز با مقوله اعتماد دارای همپوشانی هستند. برخی از شرکت‌کنندگان صادق بودن با شریک زندگی‌شان را عاملی مؤثر در کاهش حریم خصوصی در نظر گرفتند.

یکی دیگر از مقوله‌های به‌دست‌آمده، صمیمیت است. صمیمیت باعث می‌شود افراد بتوانند با آسودگی خاطر بیشتری اطلاعاتشان را در اختیار یکدیگر قرار دهند. در این پژوهش نیز برخی افراد صمیمت بین زوجین را عامل مهم در کاهش حریم خصوصی در رابطه زوجی در نظر گرفتند. مقوله صمیمیت با پژوهش های پیشین نیز همسو است. فینکنر و بویکان تتیک (2015) بیان می‌کنند افرادی که افشای متقابل دارند احساس صمیمیت بیشتری می‌کنند. لی (2016) مدلی را ارائه می‌دهد که در این مدل افشای اطلاعات موجب صمیمیت می‌شود و صمیمیت نیز به‌نوبه خود رضایت از زندگی را افزایش می‌دهد. همچنین ویلیامز، فینکنر و کرخوف (2020) معتقدند هر چه روابط صمیمی‌تر باشد، افشای اطلاعات نیز بیشتر است.

طول مدت رابطه، مقوله دیگری است که برخی از زوجین به آن اشاره‌کرده‌اند. زمان در روابط عامل مهمی است. طی گذشت زمان افرد از خصوصیات یکدیگر اطلاعات بیشتری به دست می‌آورند، این شناخت می‌تواند تعیین کننده رفتار‌ افراد باشد. همچنین در برخی روابط عامل زمان ممکن است صمیمیت بین زوجین را کاهش یا افزایش دهد و در هر صورت عاملی موثر برای میزان خود افشایی افراد است. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که هر چه مدت زمان رابطه زوجین طولانی‌تر باشد ، خود را بیشتر افشا کرده‌اند و رضایت بیشتری نیز دارند (اسپرچر، 1987). البته پژوهش‌هایی نیز وجود دارند که نشان می‌دهند در زمان بررسی رابطه بین افشای خود و رضایت از رابطه، طول مدت رابطه نه برای زنان و نه برای مردان بااهمیت نبوده است (سندرسون و کانتور، 1997؛ پراگر، 1989).

یکی دیگر از مضامین اصلی استخراج‌شده از دیدگاه شرکت‌کنندگان به حریم خصوصی مضمون "پیامدهای حریم خصوصی با مرز‌های خشک و گسسته" است که شامل دو مقوله فرعی1- از بین رفتن اعتماد  2-تزلزل رابطه زوجی است. در صورت خشک بودن در حریم خصوصی به گونه­­ای که زوج به یکدیگر اجازه ورود به فضای شخصی خود را به طرق مختلف کلامی و غیرکلامی نمی‌دهند و مسدود می کنند، مشکلاتی پدید می‍‌آید و به دنبال این وضعیت اعتماد کاهش پیدا می‌کند و شاید این سلب اعتماد بتواند ما را به مقوله فرعی دوم یعنی تزلزل پایداری رابطه که نظر برخی دیگر از شرکت‌کنندگان بود، برساند.  پژوهش اسپرچر (1987) نشان می‌دهد خود‌افشایی تأثیر مثبتی در پایداری رابطه دارد. در پژوهش فینکنر، کرخوف، ریگتی و برنج (2009) نتایج نشان داد که سطوح بالاتر پنهان‌کاری درک شده از شریک زندگی به‌طور مداوم پیش‌بینی کننده‌ی سازگاری ضعیف رابطه، تعارض بیشتر و اعتماد کم‌تر بود. افرادی که احساس طرد شدن را بیشتر ادراک کرده بودند سازگاری پایین‌تر، تعارض بیشتر و اعتماد کم‌تری به شریک زندگی خود داشتند. همچنین در پژوهش اوسل، لین، نی و بوش (2010)  یافته‌ها نشان می‌دهد که خود مخفی سازی در روابط عاشقانه با سلامت رابطه پایین‌تر مرتبط است.

پژوهش حاضر به بررسی مواردی که زوجین آن‌ها را حریم خصوصی می‌دانند نیز پرداخته است. شاید یکی از مهم‌ترین مضامین اصلی که در این پژوهش به‌دست‌آمده است، مضمون مصادیق حریم خصوصی باشد. مسائل خانوادگی، موبایل و فضای مجازی، ارتباط با دوستان، پوشش، مسائل کاری، افکار و احساسات افراد، مسائل مالی، گذشته افراد، مسائل مربوط به دیگران، فعالیت‌های موردعلاقه و خطاها و اشتباهات افراد همگی مقوله‌های استخراج‌شده از مصاحبه‌ها برای مضمون مصادیق حریم خصوصی هستند. مصادیق مذکور مبین این واقعیت است که حریم خصوصی در رابطه همسری با سایر روابط شرایط متفاوتی دارد. به اذعان مشارکت­کنندگان زن و شوهر در سایر روابط خود به‌جز رابطه زوجی حریم مشخص و محکمی را نشان می دهند و حول مصادیق ذکر شده با دیگران مرز مشخص دارند اما در رابطه خود جز در مواردی مانند گذشته فرد و خانواده مبداء و دیگران، این حریم وجود ندارد یا کمرنگ است و در عوض در سایر حوزه­های مرتبط با رابطه زوجی خودآشکارسازی پررنگ است.

یکی از مقوله‌ها مسائل خانوادگی است. 14 نفر از شرکت‌کنندگان بیان کرده‌اند که مسائل خانواده اصلی و اتفاقات پیش‌آمده در خانواده، جزء حریم خصوصی ما با همسرمان است. لازم به ذکر است که تنها برخی از شرکت‌کنندگان به کاملاً خصوصی بودن در این زمینه اشاره‌کرده‌اند و بیشتر شرکت‌کنندگان فقط به برخی از رویدادهای خانوادگی به‌عنوان حریم خصوصی اشاره داشتند.

در پژوهش حاضر افکار و احساسات افراد، خصیصه‌های فردی و فعالیت‌های موردعلاقه به‌عنوان مواردی هستند که برخی از شرکت‌کنندگان مطرح کرده‌اند. در پژوهش بلیتر (2002) نیز یافته‌ها نشان دادند افشای احساسات فردی شخص و افشای علایق و سلیقه‌های فرد ازنظر آماری به‌طور منفی با رضایت رابطه در ارتباط است. نتیجه حاصل از پژوهش بلیتر شاید به دلیل اختلافاتی است که بعد از افشای احساسات و سلیقه‌ها، زوجین درارتباطشان متوجه می‌شوند و این باعث کاهش رضایت بین زوجین می‌شود. اینکه برخی از شرکت‌کنندگان به این موارد به‌عنوان حریم خصوصی اشاره‌کرده‌اند نیز شاید به دلیل تجربیات منفی در افشای این‌گونه اطلاعات به شریک زندگی‌شان باشد. در پژوهش بلیتر ابعادی از افشای خود نیز که همبستگی مثبتی با رضایت از رابطه داشته‌اند شامل افشای احساسات فرد نسبت به شرک زندگی و افشای احساسات فرد نسبت به پول و کار و توانایی صحبت کردن درباره‌ی احساسات فرد نسبت به آینده رابطه بوده است.

حریم خصوصی موضوعی است که شاید در گذشته بیشتر به‌عنوان رعایت حدومرزها و نگه‌داشتن احترام‌ها در روابط از آن یادشده است و حریم خصوصی به صورتی که امروزه در جامعه وجود دارد مطرح نبود. با گسترش روابط و امکانات زمان حاضر، پررنگ‌تر شدن مفهوم حریم خصوصی امری اجتناب‌ناپذیر است. همچنین ورود فرهنگ‌های مختلف ازجمله فرهنگ فردگرایی که از جوامع غربی وارد جوامع جمع‌گرا می‌شود و به داشتن استقلال و داشتن حریم خصوصی در همه انواع روابط تأکید می‌کند، می‌تواند عامل مؤثری در افزایش میل افراد به داشتن حریم شخصی باشد.

حریم خصوصی یک مفهوم و نیاز دیالکتیکی است، به این معنا که همه‌ی انسان‌ها در همه‌ی انواع روابط به دنبال میزان بهینه‌ای از حریم خصوصی هستند که هم بتوانند حس امنیت و آرامش در حریم خصوصی خود داشته باشند و حس استقلال کنند، و هم بتوانند از طریق افشای خودشان با دیگران ارتباط بگیرند و احساس خوبی از شنیده شدن داشته باشند. رابطه زوجی، رابطه‌ای منحصربه‌فرد است. همین امر باعث پیچیدگی تصمیم‌گیری درباره‌ی خیلی از موضوعات می‌شود. مسئله حریم خصوصی نیز از این امر مستثنا نیست. تصمیم‌گیری درباره‌ی خصوصی و یا عمومی بودن در روابط زوجی، مرز بسیار باریک و حساسی دارد. کاملاً عمومی بودن و احساس از دست رفتن استقلال فکری و عملی در این رابطه، ممکن است رضایت از زندگی را کاهش دهد. از طرفی کاملاً خصوصی بودن نیز می‌تواند برای روابط زوجی بسیار آسیب‌زننده و مضر باشد و پیامدهایی همچون کاهش اعتماد، کاهش سلامت رابطه و عدم پایداری رابطه را درپی داشته باشد. بنابراین زوجین باید با دقت و هوشیاری دراین‌باره تصمیم‌گیری کنند و سطحی از حریم خصوصی را در رابطه خودشان به وجود آورند که هر دو از شرایطشان راضی باشند.

با توجه به تفاوت دیدگاه مردان و زنان به مفهوم حریم خصوصی پیشنهاد‌ می‌شود تا دیدگاه‌های زنان و مردان به حریم خصوصی به‌صورت مقایسه‌ای مطالعه شود . همچنین با توجه به تفاوت‌های فرهنگ‌ها‌ی مختلف در نگاه به حریم خصوصی پیشنهاد می‌شود پژوهشگران مدلی متناسب با فرهنگ و هنجار‌های کشورمان برای حریم خصوصی زوجی ارائه دهند. پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های مشابه، جامعه‌ی آماری پژوهش زوجینی باشند که سن ازدواج آنان بیش از 10 سال باشد. نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند در مشاوره‌های پیش از ازدواج بسیار مهم باشد. بسیاری از جوانان در شرف ازدواج، به مسئله حریم خصوصی در دوران آشنایی توجهی نمی‌کنند و این عدم توجه ممکن است باعث بروز مشکلاتی بعد از ازدواج شود. لذا نتایج این پژوهش برای مشاوران پیش از ازدواج می‌تواند مفید باشد تا به بررسی کامل و جامع‌تری از این موضوع بپردازد.

از محدودیت‌های پژوهش حاضر می‌توان به همکاری محدود مردان برای مشارکت در پژوهش و تعداد کم‌تر آنان در مصاحبه‌ها اشاره کرد. در این پژوهش در ارتباط با گفته‌هایی که شرکت‌کنندگان درباره‌ی همسرانشان ارائه دادند، صرفاً به گفته‌های آنان اکتفا شده است و صحت  صحبت‌های آنان  موردبررسی قرار نگرفته است.  هیچ‌یک از شرکت‌کنندگان در پژوهش حاضر صاحب فرزند نبوده‌اند و ممکن است وجود فرزند دیدگاه زوجین نسبت به حریم خصوصی را متاثر سازد. علاوه بر این همه‌ی مصاحبه‌های پژوهش حاضر به دلیل شیوع ویروس کرونا، غیرحضوری و مجازی انجام‌شده است.

تشکر و قدردانی

پژوهش حاضر مستخرج از پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مشاوره خانواده است. بدین وسیله پژوهشگران مراتب قدردانی خود را برای همکاری صادقانه شرکت کنندگان اعلام می‌دارند.

[1]Willems,Y. , Finkenauer,C. ,& Kerkhof, P.

[2]Finkenauer, C. , & Buyukcan-Tetik, A..

[3]Serewicz, M. , Dickson, F. ,  Huynh Thi Anh Morrison, j. , & Poole, L..

[4] exterior privacy orientation

[5] interior privacy orientation

[6]Sprecher,S. ,  Treger,S. , Wondra, J. , Hilaire, N. , & Wallpe, K.

[7] Horne, R., & Johnson, M.

[8] McCarthy, M.

[9] Wang, J.

[10] Self disclosure

[11]Laurenceau, J. , Barrett, L. , & Rovine, M.

[12] Ngcongo, M.

[13] Slepian, M. , Halevy, N., & Galinsky, A.

[14] Slepian, M., & Moulton-Tetlock, E.

[15] Maas, J., Wismeijer, A. , & Van Assen, M.

[16] Slepian, M. , & Bastian.

[17] Crapo, J. 

[18]Masaviru, M.

[19] Bazarova, N. , & Choi, Y.

[20] Paubel, L.

[21]Sprecher, S.

[22]Sanderson, C. , & Cantor, N.

[23]Prager, K.

[24] Jensen, J. F., & Rauer, A. J.

[25]Lee, J.

[26]Solove, D.

[27]Petronio, S.

[28]Çağ, P. , & Yıldırım, I.

[29]Uysal, A. ,  Lin, H. , &  Knee, C.

[30]Finkenauer, C. , & Haza, H.

[31]Billeter, C.

[32]Hatfield, E.

[33]qualitative

[34]phenomenological approach

[35]Purposive

[36] colaizzi

[37]Minuchin, S

[38]Goldenberg‎, H & Goldenberg, I‎

[39]Gestalt

[40]Prochaska, J &Norcross, J