قربی, سیدمحمدجواد. (1402). نظریه فرایندی تکامل انقلاب اسلامی؛ الگوها و ویژگی‌ها (از تکوین انقلاب تا مرحله توسعه تمدنی انقلاب). پدافند الکترونیکی و سایبری, 9(1), 73-102.
سیدمحمدجواد قربی. "نظریه فرایندی تکامل انقلاب اسلامی؛ الگوها و ویژگی‌ها (از تکوین انقلاب تا مرحله توسعه تمدنی انقلاب)". پدافند الکترونیکی و سایبری, 9, 1, 1402, 73-102.
قربی, سیدمحمدجواد. (1402). 'نظریه فرایندی تکامل انقلاب اسلامی؛ الگوها و ویژگی‌ها (از تکوین انقلاب تا مرحله توسعه تمدنی انقلاب)', پدافند الکترونیکی و سایبری, 9(1), pp. 73-102.
قربی, سیدمحمدجواد. نظریه فرایندی تکامل انقلاب اسلامی؛ الگوها و ویژگی‌ها (از تکوین انقلاب تا مرحله توسعه تمدنی انقلاب). پدافند الکترونیکی و سایبری, 1402; 9(1): 73-102.
نظریه فرایندی تکامل انقلاب اسلامی؛ الگوها و ویژگی‌ها (از تکوین انقلاب تا مرحله توسعه تمدنی انقلاب)
پژوهشگر اندیشه سیاسی اسلام، پژوهشگر تاریخ انقلاب و اندیشه سیاسی متفکران مسلمان
تاریخ دریافت: 03 فروردین 1402،
تاریخ بازنگری: 17 اردیبهشت 1402،
تاریخ پذیرش: 08 مرداد 1402
چکیده
انقلاب به مثابه پدیده‌ای سیاسی و اجتماعی در جوامع انسانی، امری مرحله‌ای و دارای الگوهای مختلف است و با توجه به مکاتب نظری و بسترهای تاریخی هر جامعه‌ای، مراحل مختلفی برای تکامل انقلاب مدنظر است. براساس موازین دینی، انقلاب اسلامی یک پدیده تمدن‌ساز است و برای شکل‌گیری یک انقلاب تمدن‌ساز، نیاز است فرایندهای مختلفی از وقوع انقلاب سیاسی تا مرحله تمدن‌سازی در جامعه شکل بگیرد تا رسالت انقلابی جامعه به غایت آرمانی انقلاب که همان شکل‌گیری تمدن نوین در جهان اسلام است، دست یابد. براساس مطالعات نظری نظری، فرایند تکاملی انقلاب اسلامی شامل مراحل مختلفی می‌باشد که اندیشمندان و محققان مختلف براساس مبانی فکری و بسترهای ذهنی خویش، به الگوهای مختلفی اشاره می‌نمایند. مقاله حاضر با توجه به اهمیت مسئله فرایندی بودن انقلاب تکاملی اسلام، تلاش دارد الگوهای مختلف مطرح شده در زمینه فرایندهای انقلاب را مورد مداقه قرار دهد و رویکرد شاخص در نظریه فرایندی انقلاب اسلامی را ارائه دهد. به همین منظور، با بهره‌گیری از روش کیفی و مطالعات کتابخانه‌ای تلاش می‌شود به این سوال پاسخ داده شود که نظریه فرایندی تکامل انقلاب اسلامی شامل چه الگوها و ویژگی‌هایی خواهد بود؟ مفروض مقاله به این قرار است که تکامل انقلاب یک فرایند است که عبور از مراحل مختلف منجر به تحصیل غایت تمدنی انقلاب خواهد شد. یافته‌ها نشان می‌دهند رویکرد شاخص و تراز نظریه فرایندی انقلاب اسلامی که در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای وجود دارد پنج مرحله انقلاب اسلامی نظام اسلامی، دولت اسلامی، کشور اسلامی و تمدن نوین اسلامی را برای سیر تکامل انقلاب تمدنی اسلام مطرح کرده است
اسلامی، احمد. (1386)، «روند تکاملی انقلاب و استراتژی قدرت»، فصلنامه دانشگاه انقلاب، بهمن و اسفند، شماره82 و 83، صص 17-8.
اکبری، مرتضی؛ رضائی، فریدون. (1394)، «واکاوی شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری»، الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، بهار، شماره 5، صص 108-85.
آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی (1379): بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهورى اسلامى ایران در تاریخ 12/09/1379.
آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی (1384): بیانات در دیدار اعضاى هیئت دولت در تاریخ 08/06/1384.
آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی (1391): بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالى در تاریخ 23/07/1391.
آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی (1392): بیانات در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى در تاریخ 14/06/1392.
آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی (1394): بیانات رهبر انقلاب اسلامی در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى در تاریخ 25/06/1394.
آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی. (1384): بیانات در خطبههاى نماز جمعه تهران در تاریخ 28/ 05/ 1384.
آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی. (1390): بیانات در دیدار دانشجویان کرمانشاه در تاریخ 24/07/1390.
آیت‌الله خامنه‌ای، سیدعلی (1380): بیانات در جمع کارگزاران نظام جمهورى اسلامى در تاریخ 21/09/1380.
باهنر، محمدجواد (1387): مباحثی پیرامون فرهنگ انقلاب اسلامی، تهران: نشر شاهد.
عبدالاحدی‌مقدم، علی‌اکبر. (1391)، راه مستقیم انقلاب: فرایند پنجگانه تحقق اهداف نهضت اسلامی از منظر حضرت امام خامنه‌ای، جلد2، قم: انتشارات ولا منتظر(عج).
عبدالاحدی‌مقدم، علی‌اکبر. (1391)، راه مستقیم انقلاب: فرایند پنجگانه تحقق اهداف نهضت اسلامی از منظر حضرت امام خمینی(ره)، جلد1، قم: انتشارات ولا منتظر(عج).
عیوضی، محمدرحیم. (1394)، انقلاب اسلامی و ریشه‌های تاریخی آن، تهران: پیام نور.
فارسی، جلال‌الدین (1361): انقلاب تکاملی اسلام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
فارسی، جلال‌الدین (1383): آزادی و سیر تقرب خدا، تهران: نشر سروش.
فرقانى، قدرت‌الله. (1383)، استکبارستیزى در قرآن، قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی.
قربی، سید محمدجواد (1401)، فرایند تکاملی انقلاب؛ تبیین مراحل پنجگانه سیر تکامل انقلاب اسلامی، ساری: انتشارات جهاد دانشگاهی.
کتابی، محمدرضا. (1389)، «انقلاب در نمایی نو؛ ارائه مدلی تحلیلی برای انقلاب اسلامی»، سوره اندیشه، بهمن و اسفند، شماره 48 و 49، صص 136-129.
گلدستون، جک. (1385)، مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب‌ها، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: نشر کویر.
محمدی الموتی، محسن. (1396)، «چیستی انقلاب اسلامی و نسبت‌سنجی آن با جمهوری اسلامی از دیدگاه امام خامنه‌ای»، اندیشنامه ولایت، دوره سوم، تابستان، شماره 5، صص 69-47.
محمدی، خدیجه؛ نادری، مهدی. (1397)، «ماهیت و ارکان دولت اسلامی در دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای»، رهیافت انقلاب اسلامی، بهار، شماره 42، صص 89-62.
مشکانی سبزواری، عباسعلی. (1392)، «جایگاه امت اسلامی در فرایند تکاملی انقلاب اسلامی»، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، پاییز، شماره33، صص 64-49.
مشکانی سبزواری، عباسعلی. (1392)، «درآمدی بر فرایند تکاملی انقلاب اسلامی»، روزنامه کیهان، هفتم مهر، شماره20603.
مشکانی سبزواری، عباسعلی (1395): «نقش فقه در شکل‌گیری و تداوم انقلاب اسلامی»، روزنامه کیهان، بیست‌ویکم بهمن.
مطهری، مرتضی. (1377)، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران: صدرا.
مهاجرنیا، محسن. (1401)، نظریه فرایندی انقلاب اسلامی، قم: اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر.
میری، سیدمجتبی؛ و همکاران (1401)، «بررسی رابطه دولت و ملت در الگوی اسلامی از دیدگاه امام خمینی و امام خامنه‌ای»، جامعه‌شناسی سیاسی ایران، دوره 5، زمستان، شماره 11، صص1670-1688.
نامخواه، مجتبی. (1394)، «نظریه انقلاب امام خمینی(ره)»، اندیشه سیاسی در اسلام، دوره دوم ، پاییز، شماره 5، صص 176-147.
نرمانی، حسن؛ و همکاران (1400): «پیشران‌های تربیتی و فرهنگی جهت شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی»، آینده‌پژوهی ایران، بهار و تابستان، شماره 1، صص 57-76.
هانتینگتون، ساموئل. (1375)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش تحول، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
