دانشیار دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران
تاریخ دریافت: 26 مهر 1401،
تاریخ بازنگری: 19 آذر 1401،
تاریخ پذیرش: 06 دی 1401
چکیده
تحولات و پویشهای امنیتی قفقاز جنوبی، تاثیر مستقیمی بر امنیت ملی ایران دارند. نظر به تنوع و تکثر پویشهای تهدیدزایی که میتواند از جانب قفقاز جنوبی علیه امنیت ملی کشور شکل گیرد، سوال اصلی این است که راهبردها و راهکارهای مقابله با تهدیدهای قفقاز جنوبی علیه ج. ا. ایران کدامند؟ نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- پیمایشی و کمی است. جامعه آماری 49 نفر است. روش جمعآوری اطلاعات میدانی و کتابخانهای میباشد. بر اساس یافتههای تحقیق، محیط داخلی ج. ا. ایران دارای 7 قوت و 4 ضعف و محیط خارجی دارای 6 فرصت و 7 تهدید نسبت به کشورهای قفقاز جنوبی میباشد. نتیجه کلی بیانگر این است که تهدیدهای قفقاز جنوبی علیه ج. ا. ایران به ترتیب اولویت عبارتند از: حوزه امنیتی-نظامی، اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، محیط زیستی و سیاسی. با توجه به عوامل محیطی، راهبرد ج. ا. ایران جهت مقابله با تهدیدهای قفقاز در موقعیت رقابتی میباشد. با توجه به عوامل محیطی و نوع تهدید، تعداد 5 راهبرد و 32 راهکار جهت مقابله با تهدیدهای قفقاز جنوبی علیه ج. ا. ایران ارائه شده است.
بوزان، باری. دوویلد، پاپ و ویور، اولی (1392)، مناطق و قدرتها و چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علیرضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
تیشه یار، ماندانا و بهرامی، سمیه، (1397)، مقاله سیاست خارجی عملگرایانۀ ایران در قفقاز جنوبی در فضای پسابرجام، تهران، فصلنامه اوراسیای مرکزی، دوره 11، شماره 1، بهار و تابستان 1397، ص 23.
حسنبیگی، ابراهیم، (1390)، مدیریت راهبردی، تهران، انتشارات سمت، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی دانشگاه عالی دفاع ملی.
رسولی ثانی آبادی، الهام و روستایی، مجتبی، (1397)، مقاله الگوهای دوستی و دشمنی و بحرانها در قفقاز جنوبی، تهران، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 11، شماره 1، بهار و تابستان 1397، ص 123.
عطایی، فرهاد، مقاله ایران و کشورهای قفقاز جنوبی، فصلنامه شماره 10 مطالعات اوراسیای مرکزی، ص120 ،بهار و تابستان 1391.
عزیزی، حمیدرضا، (1397)، مقاله تحلیل پیوندهای امنیتی ایران و آسیای مرکزی بر اساس نظریه مجموعههای امنیتی منطقهای، تهران، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 11، شماره 1، بهار و تابستان 1397، ص. 157.
کاویانی فر، پیمان (1399)، اولویتبندی مهمترین تهدیدات امنیتی ج.ا.ایران ازطریق آسیای مرکزی و قفقاز، تهران دانشگاه عالی دفاع ملی.
کاظم زاده، حامد(1387) مناقشات قومی در قفقاز و راهکارهایی برای سیاست قفقازی ایران، ماهنامه ایراس، شماره 21.
مک کین لای، آردی و آر لیتل (1380)، امنیت جهانی؛ رویکردها و نظریه ها، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ملکی، عباس، (1397)، رساله دکتری واکاوی تهدیدات امنیتی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی با تأکید بر بنیادگرایی اسلامی. تهران، دانشگاه تهران.
ایراس (فروردین 1395)، امنیت انرژی اروپا، نقش ایران، قابل دسترسی در:
Buzan, B. (2003). Regional security complex theory in the post-Cold War world. In Theories of new regionalism (pp. 140-159). Palgrave Macmillan, London.
Yildirir Keser, H. (2014), “Importance of Transport Corridors in Regional Development - The Case of TRACECA”, Sosyoekonomi, Vol. 23, No. 24, pp. 163-182.
Chandler Alfred,(1992) Strategy and Structure, Cambridge, MIT