آمار
| تعداد نشریات | 36 |
| تعداد شماره‌ها | 1,192 |
| تعداد مقالات | 8,579 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,988,708 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,032,557 |
تبیین مؤلفههای تربیت معنوی در آموزه‌های دینی (قرآن) و غیردینی (سکولاریسم) و مطابقت آن با اسناد بالادستی برنامه درسی | ||
| پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی | ||
| دوره 29، شماره 50، خرداد 1400، صفحه 231-277 اصل مقاله (1.02 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| داود طهماسب زاده شیخلار* 1؛ مهدیه جلیل زاده2 | ||
| 1نویسنده مسئول: دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز | ||
| 2کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی دانشگاه تبریز | ||
| تاریخ دریافت: 18 مهر 1399، تاریخ بازنگری: 05 آذر 1399، تاریخ پذیرش: 05 آذر 1399 | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر، شناسایی مؤلفههای تربیت معنوی در آموزه‌های دینی (قرآن) و غیردینی (باتأکیدبر منابع سکولار) و مطابقت آن با اسناد بالادستی برنامه درسی می‌باشد. روش پژوهش از نوع تحلیل محتوای کیفی است. جامعه آماری در بخش آموزه‌های قرآن شامل خود کتاب مقدس قرآن کریم و تفسیر موضوعی راهنمای آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و در بخش آموزه‌های سکولاریسم شامل کتاب‌ها و مقالات موجود در زمینه تربیت معنوی از دیدگاه سکولاریسم و سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و سند برنامه درسی ملی است. باتوجه‌به ماهیت پژوهش حجم نمونه برابر جامعه می‌باشد. ابزار گردآوری داده‌ها نیز، چک‌لیست بررسی آیات قرآنی، اسناد مرتبط با تربیت معنوی از دیدگاه سکولاریسم و نیز اسناد بالادستی برنامه درسی ایران است. جهت تعیین روایی ابزار چک‌لیست، از روایی محتوایی با استفاده از دیدگاه استاد راهنما و همچنین اساتید گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز بهره گرفته شد. جهت تعیین پایایی نیز از ضریب توافق لاشه و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نیز از تحلیل محتوای کمی استفاده شد. واحد تحلیل؛ آیات، جمـلات، عبارات موجود در متن منابع مرتبط بود. در بخش یافته‌ها، ابتدا مفاهیم دال بر تربیت معنوی درقالب مؤلفههای اعتقادی، اخلاقی و عملی از آموزه‌های قرآنی و نیز آموزه‌های سکولاریسم استخراج شد. یافته‌ها نشان داد که در تحلیل قرآن کریم، در مؤلفه اعتقادی 5 مفهوم (اصول دین)، مؤلفه اخلاقی (فضائل اخلاقی:88 مفهوم و رذایل اخلاقی:82 مفهوم) و مؤلفه عملی 8 مفهوم ( از فروع دین) شناسایی شد و میزان شباهت مؤلفههای شناسایی‌شده قرآنی و سکولاریسم بسیار کم و درمقابل، تفاوت آنها بسیار زیاد ارزیابی شد. همچنین مطابقت مؤلفههای آموزه‌های قرانی با اسناد بالادستی برنامه درسی بسیار زیاد است و درمقابل، مؤلفههای سکولاریسم مطابقتی با اسناد بالادستی برنامه درسی ایران ندارند. بنابراین، اسناد بالادستی برنامه درسی ایران ضمن مطابقت با آموزه‌های قرآنی در زمینه تربیت معنوی می‌تواند منبع مؤثری برای تربیت معنوی ازطریق نظام آموزشی باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تربیت معنوی؛ آموزه‌های دینی؛ آموزه‌های غیردینی؛ اسناد بالادستی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Identifying the Components of Spiritual Training in Religious (the Holy Quran) and Non- religious Teachings: Compatibility with the Upstream Documents of Curriculum Designing | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Davood Tahmasbzadeh Sheikhlar1؛ Mahdieh Jalilzadeh2 | ||
| 1Corresponding author: associate professor at the Department of Educational Sciences, University of Tabriz | ||
| 2Master of curriculum designing, University of Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| This study is aimed at identifying the components of spiritual training in religious (the Holy Qur’an) and non-religious (secular) teachings and their adaptability with the upstream documents of curriculum designing. The research follows a qualitative content analysis. The statistical population of the research includes the Holy Qur’an and its thematic interpretation by Ayatollah Hashemi Rafsanjani in Qur’anic teachings section. Regarding the teachings of secular designing of curriculum, it includes the books and articles in the field of spiritual training and the document of fundamental transformation of education and the document of national curriculum designing. Due to the nature of the research, the sample size is equal to the whole population. The data collection tool is composed of a checklist of Qur’anic verses, documents related to spiritual training from the views of secularism, as well as upstream documents of the Iranian curriculum designing. To confirm the validity of the checklist, the content validity method was employed by referring to the supervisor as well as the professors of the Department of Educational Sciences at the University of Tabriz. Lawshe agreement coefficient was used to confirm the reliability of the tools, and quantitative content analysis was employed for data analysis. The unit of analysis included verses, statements, and phrases in the sources. In the findings section, first the concepts of spiritual training in the form of doctrinal, moral and practical components were extracted from the Qur’anic teachings as well as the secular teachings. Findings showed that in the analysis of the Holy Quran, five concepts (principles of religion), moral component (moral virtues: 88 concepts, and moral vices: 82 concepts), and practical component 8 concepts (from the peripheral principles of religion) were identified as faith components. The degree of similarity between the components of the Qur’anic features and those of secularism were quite low. In contrast, their differences were very high. Furthermore, adaptation of the components of Qur’anic teachings with the upstream documents of the curriculum designing was very high. However, the components of secularism were not compatible with the upstream document of the Iranian curriculum designing. Therefore, the upstream documents of the Iranian curriculum designing, if complying with the Qur’anic teachings in the field of spiritual training, can be an effective source for spiritual training in the educational system. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Spiritual training, religious teachings, secular teachings, the upstream documents | ||
| مراجع | ||
|
قرآن مجید، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای. آقایی، سیده‌الهام (1391)، شناساییمؤلفه‌هایتربیتزیبایی‌شناختیدربرنامه‌هایدرسیبرمبنایآموزه‌هایاسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق) پردیس خواهران(، تهران. ادیب‌منش، مرزبان؛ لیاقت‌دار، محمدجواد و نصر، احمدرضا (1397)، تبیین ابعاد و مؤلفههای برنامه درسی معنوی براساس منابع و متون مرتبط با آن، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی تربیت اسلامی، 13(27): 61 ـ 84. اسناد تحولی اعم از مبانی نظری سند تحول بنیادین نظام آموزش‌وپرورش شامل سه سند (سند فلسفه تربیت، سند فلسفه تربیت رسمی و عمومی و سند رهنامه)،سندبرنامهدرسیملی، برنامه درسی دوره ابتدایی، اسناد پشتیبان نقشه جامع علمی کشور،مطالعاتنظریطرحتدوینسندملیآموزش‌وپرورش. اشعری، زهرا؛ باقری، خسرو و حسینی، افضل‌السادات (1391)، بررسی مفهوم، اصول و روش‌های تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی تربیت اسلامی، 7 (15): 112 ـ 89. انتظامی بیان، نرگس و احقر، قدسی (1394)، تبیین ماهیت تربیت معنوی و راهبردهای تحقق آن در آموزه‌های قرآنی، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 1 (13): 70 ـ 51. باغگلی، حسین؛ شعبانی ورکی، بختیار؛ غفاری، ابوالفضل و نهاوندی، علی (1392)، نقد مفهوم معنویت در تربیت معنوی معاصر، معنویت دینی و نوپدید (تشابه ذاتی یا اشتراک لفظی)، پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی،20 (6): 89 ـ 115. بهشتی، محمد (1387)، آرای دانشمندان در تعلیم‌وتربیت، سمت، ج 5: 152 ـ 151. پایی، سمیه؛ دریکوندی، زهرا و هاشمی، سیدجلال (1392)، تربیتمعنوی،چیستیوچرایی، همایش ملی فلسفه تربیت دینی و تربیت اخلاقی. خسروپناه، عبدالحسین (1398)، انتظارات بشر از دین، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. جوادی آملی، عبدالله (1378)، تفسیر انسان به انسان، قم: مرکز نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1387)، دین‌شناسی (سلسله بحث‌های فلسفه دین)، چ پنجم. قم: مرکز چاپ و نشر اسراء . ربانی گلپایگانی، علی (1376)، ریشه‌ها و نشانه‌های سکولاریسم (1)، مجله کلام اسلامی، 50: 21 ـ 29. سلحشوری، احمد (1390)، حدود و ثغور تربیت اخلاقی، تربیت معنوی و تربیت دینی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2 (2): 45 ـ 43. شاملی، عباسعلی؛ ملکی، حسن و کاظمی، حمیدرضا (1390)، برنامۀ درسی، ابزاری برای نیل به تربیت اخلاقی، مجله اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 3 (2): 98 ـ 77. شکریان، مریم (1388)، مبانی تعلیم‌وتربیت از دیدگاه دو مفسر بزرگ معاصر، مجلهکوثر، 30، 29 ـ 34. صادق‌زاده قمصری، علیرضا (1379)، گامی فراسوی گسترش تحقیقات علوم تربیتی براساس آموزه‌های وحیانی اسلام، مجله تربیت اسلامی، مرکز مطالعات تربیت اسلامی (وابسته به وزارت آموزش‌وپرورش)، قم: کتاب اول. صالحی، اکبر و یاراحمدی، مصطفی (1387)، تبیین تعلیم‌وتربیت اسلامی از دیدگاه علامه طباطبایی باتأکیدبر هدف‌ها و روش‌های تربیتی، دو فصلنامه علمی ـ تخصصی تربیت اسلامی، 3 (7): 50 ـ 23. صفایی‌مقدم، مسعود (1390)، مطالعه تحلیلی نهضت معنویت‌گرایی و ارائه رویکردی برای آموزش عالی معنویت‌گرا، مجله راهبرد فرهنگ، 13، 110 ـ 87. طباطبایی، سیدمحمدحسین ( 1417 ق)، المیزان. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه. علم‌الهدی، جمیله (1390)، تربیت سکولار. مجله زمانه، 21: 71 ـ 70. قاسم‌پور دهاقانی، علی و نصر اصفهانی، احمدرضا (1391)، رویکرد معنوی و برنامه‌ریزی درسی،مجلهپژوهشدرمسائلتعلیم‌وتربیتاسلامی، 19(13): 92 ـ 71. کاییدی، فتانه و جباری، کامران (1395)، بررسی نسبت تربیت دینی و تربیت سکولار، کنفرانس ملی دانش و فناوری روان‌شناسی، علوم تربیتی و جامع روان‌شناسی ایران، تهران. کیانی، معصومه؛ مهرمحمدی، محمود؛ صادق‌زاده قمصری، علیرضا و نوذری، محمود (1394)، تبیین رویکردهای موجود درباره تربیت معنوی کودکان و نقد آنها باتأکیدبرآموزه‌های اسلامیt فصلنامه تعلیم‌وتربیت، ش 126. مجتهد شبستری، محمد (1384)، تأملاتیدرقرائتانسانیازدین، چاپ دوم، تهران: طرح نو. مطهری، مرتضی (1386)، تعلیم‌وتربیتدراسلام ، تهران: انتشارات صدرا. معین، محمد (1375)، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر. مهرمحمدی، محمود و صمدی، پروین (1382)، بازنگری در الگوی آموزش دینی جوانان و نوجوانان در دوره تحصیلی متوسطه، فصلنامهنوآوری‌های آموزشی ، 3: 34 ـ 9. وایتسکر (1375). سکولاریزاسیون چیست؟، مجله نامه فرهنگ :37. هاشمی رفسنجانی، اکبر؛ حوزه علمیه قم، دفتر تبلیغات اسلامى، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، جمعی از محققان (1386)، تفسیر راهنما: روشى نو در ارائه مفاهیم موضوعات قرآن، قم: بوستان کتاب. همتی، فاطمه (1392)، تربیت معنوی و کارکردهای تربیتی آن در تعلیم‌وتربیت، چهارمین همایش انجمن فلسفه تعلیم‌وتربیت ایران (مبانی فلسفی تحول در نظام آموزش‌وپرورش ایران)، دانشگاه فردوسی مشهد. یارمحمدیان، محمدحسین؛ فروغی ابری، احمدعلی؛ میرشاه‌جعفری، ابراهیم و اوجی‌نژاد، احمدرضا (1391)، بررسی تطبیقی رویکردهای تربیت معنوی باتوجه‌به مؤلفههای برنامه درسی در چند کشور جهان، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3 (1): 74 ـ 99. Best, R. (2008). In defence of the concept of ‘spiritual education’: A reply to Roger Marples. International Journal of Children's Spirituality, 13(4), 321-329.
Binder, M.J. (2011). I saw the universe and I saw the world: Exploring spiritual literacy with young children in a primary classroom. International Journal of Children’s Spirituality, 16, 19-35.
Buchanan, M. (2010). Attending to the spiritual dimension to enhance curriculum change. Journal of Beliefs and Values: Studies in Religion & Education. 31 , 191-201.
Casson, A. (2019). Religious Education: A Creative Time and Space for Spiritual Development. In Global Perspectives on Catholic Religious Education in Schools (pp. 511-522). Springer, Singapore.
Hill, B. V. (1990). A time to search: 1: Spiritual development in the classroom. Journal of Christian Education, (2), 5-22.
Hill, P. C., Pargament, K. I., Hood, R. W., McCullough, J. M. E., Swyers, J. P., Larson, D. B., & Zinnbauer, B. J. (2000). Conceptualizing religion and spirituality: Points of commonality, points of departure. Journal for the theory of social behaviour, 30(1), 51-77.
Hirst. P.H, Liberal Education and The Nature of Knowledge, 1965, atPeters. R.S.(ed), Philosophy of Education, Oxford University Press, 1987.
Hvidt, N. C., & Hvidt, E. A. (2019). Religiousness, Spirituality and Health in Secular Society: Need for Spiritual Care in Health Care?. In Spirituality, Religiousness and Health (pp. 133-152). Springer, Cham.
Long, A A; David N Sed,(1987), (eds), The Hellenistic Philosophers, Cambridge, Cambridge University Press.
Miller.G.P.(2010). Education and the Soul: Toward a spiritual curriculum. Translated by Nader Quli Ghoorchian. Tehran: Publications of thinking metacognition
Mitroff, I. I., & Denton, E. A. (1999). A study of spirituality in the workplace. MIT Sloan Management Review, 40(4), 83.
Oxford English Dictionary, (2006), Sixth edition, Oxford New York, Oxford University Press.
Rivelli, S. (2010). Citizenship education at high school: A comparative study between Bolzano and Padova (Italy). Journal of Social and Behavioral Sciences, 2 , 4200–4207.
Young, C., & Koopsen, C. (2010). Spirituality, health, and healing: An integrative approach. Jones & Bartlett Publishers.
Webster, Scott. (2004), An existential framework of spirituality, International Journal of hhlldeenSS Spiiiuuaiiyy, VLL.9.111. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 843 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 602 |
||