آمار
| تعداد نشریات | 39 |
| تعداد شماره‌ها | 1,116 |
| تعداد مقالات | 8,124 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,016,576 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,278,387 |
رویکردی تحلیلی– استنتاجی برای تدوین الگوی تربیت زیستمحیطی با تکیه بر آموزههای قرآن کریم | ||
| فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی | ||
| دوره 29، شماره 53، بهمن 1400، صفحه 241-264 اصل مقاله (880.96 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| منیژه ارباب سیر1؛ حسنعلی بختیار نصرآبادی* 2؛ جهانبخش رحمانی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی، روانشناسی و زبان‌های خارجی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. | ||
| 2نویسنده مسئول: استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| 3استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی، روانشناسی و زبان‌های خارجی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 01 بهمن 1399، تاریخ بازنگری: 06 دی 1400، تاریخ پذیرش: 29 اردیبهشت 1400 | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله در چارچوب یک رویکرد تحلیلی- استنتاجی، الگویی مفهومی برای تربیت زیستمحیطی بر اساس آموزههای قرآن کریم ارائه خواهد شد. بدین منظور در گام نخست، ازمنظر قرآن کریم و با استناد به مجموعهای از تفاسیر معتبر، انسان موجودی دارای اختیار، عقل، فطرت، واجد هویت جمعی و توأمان برخوردار از ابعاد جسمانی و روحانی توصیف شده است و طبیعت نیز با اوصافی همچون آیت هستی، مسخر انسان، قدسیت، حیات‌بخش بشر و مجموعهای قانونمند و منظم معرفی میشود. همین توصیفات متعاقباً مبنای تدوین یک الگوی تربیتی با محوریت محیط‌زیست قرار خواهد گرفت. مؤلفههای این الگوی تربیتی به ترتیب مشتمل بر مبانی، اهداف، اصول و روشها هستند. بدین ترتیب که در ابتدا برگرفته از توصیفات فوقالذکر، پنج گزاره به‌عنوان مجموعه مبانی تربیتی استنتاج میشود. آنگاه برای هر یک از این مبانی پنج‌گانه به تفکیک، یک هدف، یک اصل و یک یا چند روش تربیتی ارائه میشود. درواقع الگوی تربیتی معرفی‌شده در این مقاله بر پایه تناظر و توالی منطقی این مبانی، اهداف، اصول و روشها در طول یکدیگر بنا نهاده شده است. الگوی تربیتی پیشنهادشده در اینجا معطوف به‌تمامی مبادی تربیتی یعنی شناختی، گرایشی و ارادی است. این الگو منطقاً میتواند شرایطی را به وجود آورد که رابطه انسان با طبیعت تنظیم شود و نهایتاً منجر به آبادانی و صیانت از آن شود. ازاین‌رو میتوان انتظار داشت که یافتههای پژوهش حاضر، در نظامات رسمی تعلیم‌وتربیت کشور و ایضاً در حوزه فرهنگ عمومی مورداستفاده تصمیمسازان واقع شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| رویکرد قرآنی؛ محیط‌زیست؛ طبیعت؛ الگوی تربیتی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
باقری، خسرو (1395)، درآمدی بر فلسفه تعلیم‌وتربیت جمهوری اسلامی ایران، چاپ سوم، جلد اول.
بری، جان (1380) محیط‌زیست و نظریه‌های اجتماعی، مترجمان، نیره توکلی، حسن پویان، چاپ 1، نشر: سازمان حفاظت محیط‌زیست.
جوادی آملی، عبدالله (1373)، مبدأ و معاد، تهران: انتشارات الزهرا.
جوادی آملی، عبدالله (1389)، انسان از آغاز تا انجام، قم: اسراء.
داوودی، محمد، وجدانی، فاطمه(1396)، مبانی و اهداف تربیت زیستمحیطی با تأکید بر اندیشه آیت‌الله جوادی آملی، مجله اخلاق وحیانی، سال پنجم، ش 2، پیاپی 16.
دوال، بیل و جورج سشنز (1384)، بوم‌شناسی ژرفانگر در اخلاق زیستمحیطی، جلد اول، ص316-319، ویرایش لویی پ، پویمان، ترجمه: مهدی داودی، تهران: نشر توسعه.
رولین، برنارد (1384)، ذی‌شعور بودن، معیار ارزش اخلاقی، اخلاق زیستمحیطی، جلد اول، ص159-143، ویرایش لوئی پ، پویمان، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران: نشر توسعه.
زاهدی، مرتضی (1385)، نظریه تربیتی اسلام، ناشر موسسه فرهنگی صابره.
شاه ولی، منصور، کاوری زاده، باسم (1378)، مجموعه مقالات اسلام و محیط‌زیست، انتشارات سازمان محیط‌زیست، ص 102.
شاه ولی، منصور، قاسمی، علی‌اصغر (1396)، تبیین پارادایم توحیدی آموزش صیانت از منابع طبیعی و محیط‌زیست، پژوهش‌های اخلاقی، شماره 4، پیاپی 28، صص 18-1.
شوشتری، علیرضا، شبیری، محمد، جمشیدی راد، محمدصادق، محمدی، ناصر (1398)، مدل ادب محیط‌زیست و تبیین اهداف آموزش محیط‌زیست بر اساس دیدگاه اسلامی مادر بودن زمین، فصلنامه کاربردی تعلیم‌وتربیت، سال چهارم، شماره 4، شماره پیاپی 13، صص 106-69..
کانت، امانوئل (1384)، فقط موجودات عاقل صاحب ارزش اخلاقی‌اند، جلد اول، ص142-135، ویرایش لوئی پ، پویمان، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران: نشر توسعه.
کینگز بری، ب (1389)، نظام حقوق بین‌الملل ترجمه سید قاسم زمانی و آرامش شهبازی در مجموعه مقالات فرجام حقوق بین‌الملل، نوسان میان تکنیک و تدبیر، تهران: انتشارات شهر دانش.
طاهر پور، محمد شریف، جاویدی، طاهره، باقری، خسرو، نقی زاده، حسن (1395)، مبانی، اصول و روشهای تربیت زیستمحیطی از دیدگاه اسلام، پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، سال بیست و چهارم، دوره جدید، ش 30.
عبادی، احمد؛ امدادی ماسوله، محمد (1399)، مقاله بوم‌شناسی ژرفنگر، جنبشی علیه دوگانه انسان-طبیعت و نقد آن، مجله پژوهشنامه فلسفه دین بهار و تابستان، شماره 35، صفحه 154-131.
طباطبایی، سید محمدحسین (1430ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین.
فراهانی فرد، سعید، محمدی، یوسف (1390)، قرآن، چالشهای زیستمحیطی و مبانی نظام محیط‌زیست در اسلام، پژوهش‌های اخلاقی، شماره 6، صص 42-23.
فرشاد، مهدی (1362)، نگرش سیستمی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
فنایی، ابوالقاسم؛ بهروزی، سجاد (1398)، ارزیابی نظریه احترام به طبیعت در اخلاق محیط‌زیست، مجله هستی و شناخت، شماره 11، صص141-121.
قربانی زاده، وجه الله (1387)، یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده، اتشارات بازتاب.
قلندریان، ایمان، تقوایی، علی‌اکبر، کامیار، مریم (1395)، مطالعه تطبیقی رابطه انسان و محیط‌زیست در تفکر توسعه پایدار و تفکر اسلامی، مجله پژوهش‌های معماری اسلامی، سال چهارم، ش10، صص 62 – 76.
کسائیان، احمد (1382)، جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست، ماهنامه نفت پارس، سال اول، شماره 22.
لئوپولد، آلدو (1384)، زیست‌بوم محوری، اخلاق زمین، اخلاق زیستمحیطی، جلد اول، ص 363-363، ویرایش لوئی پ، پویمان، ترجمه: فاطمه ولیانی، تهران: نشر توسعه.
محقق داماد، مصطفی (1380)، الهیات محیط‌زیست، مجله فرهنگستان علوم، سال 6، ش 17، صص 30-7 .
مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب اسلامیه.
میر فردی، اصغر (1397)، نگرش محیط‌زیستی و ارتباط آن با میزان دین‌داری در نورآباد ممسنی، فصلنامه علمی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، سال هفتم، ش دوم، صص 102-91.
میرهاشمی، سید مهدی، حق‌پرست، فرزین، آصفی، مازیار (1399)، ارزیابی اثرات زیستمحیطی ساختمان با استفاده از سامانه جای پای بوم‌شناختی، فصلنامه علمی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، سال هشتم، شماره سوم، پیاپی 31، صص 164-153.
محمودی، سیروس (1379)، تحلیل محتوای کتابهای درسی هدیه‌های آسمانی دوره ابتدایی ازنظر توجه به اخلاق زیستمحیطی، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم‌وتربیت اسلامی، 22، 162 – 131.
مردانی، ایوب، مرعشی، سید منصور، صفایی مقدم، مسعود، هاشمی سید جلال (1395)، تحلیل مبنی دینی حفاظت از محیط‌زیست به‌عنوان یک هدف تربیتی، فصلنامه آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، ش 8 ، صص 67-56.
نانس ، آرن (1384)، سطحی‌نگر و ژرفانگر، جنبش دراز‌مدت بوم‌شناسی، اخلاق زیستمحیطی، جلد دوم، ویرایش لوئی پ، پویمان، ترجمه ولیانی، فاطمه، تهران: نشر توسعه.
نصر، سید حسین (1386)، دین و نظم طبیعت، ترجمه انشاءالله رحمتی، نشر نی.
وارن، کارل جی (1383)، توانایی و تعهد فمینیسم بوم شناختی، مجموعه مقالات اخلاق زیست محیطی، ترجمه شجاعی، منصور، ج2، تهران: توسعه.
ولایی، عیسی (1388)، اسلام و محیط‌زیست، قم: نشر اندیشه مولانا.
Dien, M. I. (1997). Islam and the environment: Theory and practice. Journal of Beliefs and Values, 18(1), 47-57.
Khalid, F. (2010). Islam and the environment–ethics and practice an assessment. Religion Compass, 4(11), 707-716.
Klark, S. (2005). "Environmental ethics." Muzaffar, M. H. Journal of Seven Heavens, No. 26. [In Persian].
Stapp,W. (1969). The concept of environmental education. Journal of environmental education, 1(3), 30-31.
UNESCO. (1978). Tbilisi Declaration (final report of the intergovernmental of conference of EE): Tbilisi (USSR). Paris: UNESCO.
White, L. (2006). "the Historical roots of our ecological crisis." Malekian, M. Pojman, L. Environmental ethics. Vo1. 1. Tehran: Tosseh Publication. [In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 199 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 154 |
||