تعداد نشریات | 38 |
تعداد شمارهها | 1,240 |
تعداد مقالات | 8,994 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,844,891 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,706,541 |
تحلیل محتوای کتابهای مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی بر اساس مؤلفههای تربیت اخلاقی با رویکرد اجتماعی: مدل آنتروپی شانون | ||
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی | ||
دوره 30، شماره 56، آذر 1401، صفحه 87-114 اصل مقاله (1.12 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
حافظ صاحب یار* 1؛ بهبود یاریقلی2 | ||
1نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
2دانشیار، گــــروه علــــوم تربیتــــی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
تاریخ دریافت: 03 دی 1399، تاریخ بازنگری: 07 فروردین 1400، تاریخ پذیرش: 11 اردیبهشت 1400 | ||
چکیده | ||
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی محتوای کتاب مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی بر اساس مؤلفههای تربیت اخلاقی با رویکرد اجتماعی انجام شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری آن شامل کل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی در سال تحصیلی 1399-1398 بود که با توجه به ماهیت موضوع نمونهگیری انجام نشده و همه جامعه آماری بررسی شده است. محتوای طرح از نظر پاسخگو (متن، تصویر و پرسش) بر مبنای دو شاخص باور و رفتار بررسی شد. برای این منظور چکلیستی بر اساس مؤلفههای مستخرج از مطالعه کوشی و همکاران (1397) طراحی، و بر اساس آن تحلیل محتوا صورت گرفت و فراوانیها به دست آمدند. روایی محتوایی آن با استفاده از CVR، 89/0، و پایایی آن در بین کدگذارها به روش اسکات 75/0 به دست آمد که هر دو مورد تائید هستند. دادههای حاصل با استفاده از شاخصهای توصیفی در فرایند تحلیلی «آنتروپی شانون» موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که شاخص باور با (505/0=WJ) و شاخص رفتار با (495/0=WJ) به ترتیب دارای ضرایب اهمیت میباشند؛ از میان مؤلفهها نیز، در بعد باور، گفتگو (098/0=WJ) و پرورش روحیه دگرخواهی (080/0=WJ) و در شاخص رفتار، مؤلفههای پرورش روحیه آزادی (103/0=WJ) و تعلق به هویت و حفظ آن (078/0=WJ) به ترتیب دارای ضرایب اهمیت بیشتر و کمتر در سیمای کتاب مطالعات اجتماعی میباشد. همچنین شاخص رفتار در هر سه کتاب مطالعات اجتماعی، فراوانی بیشتری نسبت به شاخص باور دارد، و هر دو شاخص در کتاب مطالعات اجتماعی به ترتیب در پایههای پنجم، چهارم و ششم فراوانی بیشتری دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
تربیت اخلاقی؛ رویکرد اجتماعی؛ آموزش؛ مطالعات اجتماعی؛ مدل آنتروپی شانون | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Analysis of the Content Of Social Studies Books of the Second Elementary School Based on the Components of Moral Education with a Social Approach: Shannon's Entropy Model | ||
نویسندگان [English] | ||
Hafez Sahebyar1؛ Behboud Yarigholi2 | ||
1Corresponding author: PhD student in Educational Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran | ||
2Associate Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran | ||
چکیده [English] | ||
The current research was conducted with the aim of evaluating the content of the social studies book of the second elementary school based on the components of moral education with a social approach. The research method is descriptive and content analysis type. Its statistical population included the entire content of social studies textbooks of the second elementary school in the academic year 2019-2020, which due to the nature of the subject, sampling was not done and all the statistical population was examined. The content of the plan was examined from the respondent's point of view (text, image and question) based on two indicators of belief and behavior. For this purpose, a checklist was designed based on the components extracted from Koshi et al.'s study (2018), and based on that content analysis was done and frequencies were obtained. Its content validity was obtained using CVR, 0.89, and its reliability among coders was obtained using Scott's method, 0.75, both of which are confirmed.The resulting data were analyzed using descriptive indices in the "Shannon Entropy" analytical process. The results showed that the belief index (WJ=0.505) and the behavior index (WJ=0.495) have significant coefficients, respectively; Among the components, in the dimension of belief, dialogue (WJ=0.098) and cultivating the spirit of altruism (WJ=0.080) and in the behavior index, the components of cultivating the spirit of freedom (WJ=0.103) and belonging to the identity and Its retention (WJ=0.078) has higher and lower importance coefficients in the form of social studies books, respectively. Also, the behavior index is more frequent than the belief index in all three social studies books, and both indicators are more frequent in the social studies books in the fifth, fourth and sixth grades, respectively. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Moral Education, Social Approach, Education, Social Studies, Shannon's Entropy Model | ||
مراجع | ||
آذر، عادل. (1380). بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش دادهها در تحلیل محتوا. فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، 11(37 و 38)، 18-1.
آزادمنش، سعید؛ سجادیه، نرگس و باقری، خسرو. (1395). تبیین اهداف و ملاحظات تربیت اخلاقی کودک با نظر به مفهوم عاملیت انسان در اندیشه اسلامی. دوفصلنامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی، 11(23)، 173-151.
استرایکر، سوزان و وارنر، سالی. (1393). کلیدهای پرورش خلاقیت هنری در کودکان و نوجوانان (ترجمه اکرم قیطاسی). تهران: صابرین.
اسکات، ویلیام. (۱۳۹۱). تئوری حسابداری مالی (ترجمه علی پارسائیان). تهران: ترمه.
افکاری، فرشته. (1393). نقد و بررسی رویکردهای تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی در کتابهای درسی بخوانیم، بنویسیم، قرآن، هدیههای آسمانی، تعلیمات اجتماعی و طراحی الگوی برنامه درسی. رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
انصاری، مریم و محسنیپور، محمدصادق. (1397). بررسی دیدگاه دبیران دوره متوسطه پیرامون فرصتها و تهدیدهای تربیت اخلاقی در نظام آموزشگاهی. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 3(1)،30-7.
بارو، رابین. (1391). درآمدی بر فلسفه آموزشوپرورش اخلاق (ترجمه فاطمه زیباکلام مفرد). تهران: حفیظ.
باقری، خسرو. (1395). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران (جلد اول). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بهشتی، محمدباقر؛ محمودی، کریم و حسینپور، فاطمه. (1396). تحلیل محتوای کتابهای مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی بر اساس مؤلفههای تغییر در باور، رفتار و نگرشهای نقطه شروع توسعه. فصلنامه توسعه اجتماعی، 11(4)، 236-207.
بیطرف، معصومه. (1395). رابطه اخلاق اسلامی و کارآفرینی با تکیه بر آموزههای دین مبین اسلام. کنفرانس بینالمللی مدیریت و حسابداری، موسسه آموزش عالی نیکان، تهران.
پورسلیم، عباس؛ عارفی، محبوبه و فتحی واجارگاه، کوروش. (1396). طراحی الگوی برنامه درسی تربیت شهروند جهانی در دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران: مدلی برآمده از نظریه داده بنیاد. اندیشههای نوین تربیتی، 13(3)، 36-7.
جهانگیرزاده، محمدرضا؛ شیخ شعاعی، علیرضا و راستی تبار، سید رحیم. (1389). رشد اخلاقی کتاب راهنما. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
چیتساز، محمدجواد. (1388). درآمدی بر اخلاق اجتماعی ایرانیان. پژوهشنامه، 48، 165-149.
حسنی، محمد و وجدانی، فاطمه. (1396). تحلیل محتوای کیفی کتابهای مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی. دوفصلنامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی. 12(25)، 54-29.
خوشبخت، فریبا؛ کارور، نجمه و مزیدی، محمد. (1393). فهم آموزش اخلاق در مدارس ابتدایی شهر شیراز از دیدگاه معلمان پایه اول. پژوهشهای برنامه درسی، 4(2)، 162-131.
دهقانی، مرضیه. (1388). تحلیل محتوای کتابهای تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی بر اساس مهارتهای اجتماعی با توجه به دیدگاه آموزگاران، نوآوریهای آموزشی، 8(31)، 148-122.
رام، سمیه؛ مهرمحمدی، محمود؛ صادق زاده قمصری، علیرضا و طلایی، ابراهیم. (1396). آموزش خویشتن بانی به کودکان سنین 7 تا 14 سال؛ با کدام منطق و رویکرد؟ (تحلیل نتایج یک مطالعه پدیدارنگارانه). فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 2(3): 116-87.
زمانیان، علی. (1389). علت شناسی آسیبهای اخلاقی در ایران، پژوهشنامه، 58، 136-111.
سجادی، سید مهدی. (1382). جهانى شدن و پیامدهاى چالشبرانگیز آن براى تعلیم و تربیت. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 10(3)، 128-113.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه. (1395). روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات سپهر.
سرمد، غلامعلی. (1389). نگرشی کاربردی به روشهای تدریس و هنر معلمی. تهران: انتشارات آوای نور.
سیف، سوسن؛ کدیور، پروین؛ کرمی نوری، رضا و لطفآبادی، حسین. (1397). روانشناسی رشد (جلد اول). تهران: سمت.
شافعی، رضا و عزیزی، نعمتالله. (1392). مطالعه وضعیت مسئولیتپذیری اجتماعی سازمانی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی غرب کشور، طراحی یک الگوی ارزیابی. فصلنامه رفتار سازمانی در آموزشوپرورش، 1(2)، 22-5.
شقاقی پامچلو، طاهره؛ ابیلی، خدایار و فرامرز قزاملکی، احد. (1395). مطالعه شناخت وضعیت موجود مسئولیت اجتماعی دانشگاه مبتنی بر الگوی والایس بر اساس دیدگاه اعضای هیئتعلمی (موردمطالعه: دانشگاه تهران). فصلنامه آموزش عالی ایران، 8(4)، 102-79.
شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند تحول بنیادین در آموزشوپرورش.
عباسی، حمیده؛ دانش فرد، کرم الله و هادی پیکانی، مهربان. (1396). ارائه الگوی مشارکت شهروندان در احساس مسائل عمومی مبتنی بر اخلاقیات. فصلنامه پژوهش اخلاقی، 7(4)، 147-133.
غفاری مجلج، محمد؛ کامیان خزائی و ناظری، معصومه. (1390). تحلیل محتوای کتاب تعلیمات اجتماعی پایههای چهارم و پنجم دوره ابتدایی از نظر برخورداری از مؤلفههای هویت ملی. مهندسی فرهنگی، 6(59)، 79-71.
قاسمی، اسماعیل و مجیدی پرست، سجاد. (1393). تحلیل محتوای مقولات مهارتهای اجتماعی در کتاب درسی تعلیمات اجتماعی سال اول راهنمایی. پژوهش در برنامهریزی درسی، 11(16)، 83-74.
قاسمی، مریم. (1396). رویکرد اجتماعی به تربیت اخلاقی بر اساس بررسی دیدگاههای منتخب با توجه به دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی. رساله دکتری، دانشگاه تهران، تهران.
قاسمی، مریم؛ شرفی، محمدرضا؛ ایروانی، شهین و سجادی، سید مهدی. (1396). رویکرد اجتماعی به تربیت اخلاقی در اسلام با نو مفهومپردازی مؤلفههای دیدگاه دیویی، دورکیم و هابرماس، مجله فلسفه و تاریخ تعلیم و تربیت، 1(1)، 22-1.
کوشی، زهرا؛ موسیپور، نعمتالله؛ محبی، علی و آرمند، محمد. (1397). شناسایی ابعاد و مؤلفههای تربیت اخلاقی با رویکرد اجتماعی در دوره ابتدایی و ارائه مدل مفهومی. فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت، 3(2)، 142-117.
گوازی، آرش. (1387). مطالعه تطبیقی-تحلیلی شیوه انتخاب و سازماندهی محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی و آموزش شهروندی در مقطع آموزش ابتدایی ایران با سوئد، نوآوریهای آموزشی، 7(27)، 48-11.
مالمیر، مریم؛ خاناحمدی، محمد و فرهود، داریوش. (1393). آیا افراد شاد، اخلاقمندتر هستند؟. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 9(2)،
محمودی، محمدتقی. (1390). تحلیل محتوای کتابهای درسی تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی از منظر نوع رویکرد آموزش شهروندی، پژوهش در برنامهریزی درسی، 2(1 و 2)، 108-96.
موحد، صمد؛ باقری، خسرو و سلحشوری، احمد. (1387). بررسی تطبیقی دیدگاههای امام محمد غزالی و نل نادینگز درباره تربیت اخلاقی. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، 8(27)، 60-39.
موحدی پارسا، فاطمه؛ جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره؛ شعبانی ورکی، بختیار و همت بناری، علی. (1398). تربیت اخلاقی کودکان در دوره سیادت از منظر اندیشمندان. دوفصلنامه علمی پژوهشی تربیت اسلامی، 14(28)، 28-7.
نادینگز، نل. (1393). فلسفه تعلیم و تربیت (ترجمه علیرضا شواخی، مریم انصاری و شقایق نیک نشان). اصفهان: انتشارات نشر نوشته.
ندیمی، سعدیه. (1389). تحلیل محتوای کتب دوره ابتدایی از نظر توجه آن به آموزش قانونگرایی. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان، لرستان.
نقیبزاده، میرعبدالحسین و نوروزی، رضاعلی. (1389). تحلیلی بر اهداف تربیت اخلاقی و اجتماعی از دیدگاه هابرماس با تأکید بر نظریه کنش ارتباطی. مجله جامعهشناسی کاربردی، 21(1)، 142-123.
نگارش، حمید و دامنپاک مقدم، ناهید. (1388). آسیبشناسی تربیت اسلامی در مدارس راهنمایی استان قم و راهکارهای مدیریتی درمان آن. مجله مدیریت فرهنگی، (5)، 59-37.
نوروزی، رضاعلی و عابدی، منیره. (1394). تبیین دیدگاه علامه طباطبایی دربارهشان اجتماعی انسان و دلالتهای آن در برنامه درسی تربیت اجتماعی. دو فصلنامه تربیت اسلامی، 10(20)، 184-157.
نوریان، محمد. (۱۳۸۹). تحلیل برنامه درسی دوره ابتدایی ایران. تهران: گویش نو.
وجدانی، فاطمه. (1391). تحلیل مبانی فلسفی تربیت اخلاقی از منظر علامه طباطبایی (ره) و ارائه الگوی نظری برای کاهش شکاف میان معرفت و عمل اخلاقی. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
وجدانی، فاطمه. (1397). بررسی نسبت میان محبت به مردم و اخلاق اجتماعی در اسلام. اندیشههای نوین تربیتی، 14(1)، 221-199.
وحدانی اسدی، محمدرضا؛ نوروزی، داریوش؛ قردانش، هاشم؛ علیآبادی، خدیجه و باقری، خسرو. (1395). اعتباریابی الگوی طراحی آموزشی، برای آموزش اخلاق. روانشناسی تربیتی، 12(40)، 211-191.
یزدانی کاشانی، فاطمه. (1392). شناسایی مفهوم جامعهپذیری در محتوای کتابهای اجتماعی دوره ابتدایی. پایاننامه کارشناسی ارشد،دانشگاه الزهرا، تهران.
Alzyoud, S.A., & Bani-Hani, K. (2015). Social responsibility in higher education institutions: Application case from the Middle East. European Scientific Journal, 11(8), 122-129. Atakan, S.M.G., & Eker, T. (2007). Corporate identity of social responsible university: Acase from the Turkish higher education sector. Journal of Business Ethics, 76(1), 55-68. Balakrishnan, V. (2010). The development of moral education in Malaysia. Asia pacific Journal of Educatord and Education, 25, 89-101. Berkowitz, Marvin. W., Sherblom, Stephen. A., Bier, Melinda. C., & Battistich, Victor. (2006). Educating for Positive Youth. In Killen, Melanie & Smetana, Judith, G. Handbook of Moral Development. Lawrence Erlbaum. Butcher, J. (2017). Citizenship, global cititizenship and volunteer tourism: A critical analysis. Tourism Recreation Research, 42(2), 129-138. Ghan, ???. ordinary and talented students in the development of religious values in Tabuk. Available at: https://www.researchgate.net/profile/Hamzad-Aswatii M.Z., Aswati, H., & Atalawi, A. (2015). The effectiveness of religious programs geared for. Gilligan, C. (1982). In a different voice: Psychological theory and women’s development. Cambridge, MA: Harvard University Press. Jones, J.N., Warnaar, B.L., Bench, J.H., & Stroup, J. (2014). Promoting the development of moral identity, behavior, and commitment in a social action program. Journal of Peace Education, 11(2), 225-245. Kohlberg, L. (1984). Essays on moral development. Vol. 2: The psychology of moral development. The nature and validity of moral stages. San Francisco, CA: Harper and Row. Kohlberg, L. (1984). The psychology of moral development: Essays on moral development (vol. II). New York: Harper & Row. Lickona, T. (2004). Character matters: How to help our children develop good judgment, integrity, and other essential virtues. New York: Simon & Schuster. Narvaez, D., & Lapsley, D.K. (2008). Teaching moral character: Two alternatives for teacher education. The Teacher Educator, 43(2), 156-172. Narvaez, D. (2006). Integrative Ethical Education. In M. Killen & J. Smetana (Eds.), Handbook of Moral Development (pp. 703-733). Mahwah, NJ: Erlbaum. Noddings, N. (2015). Philosophy of education (4th ed). Boulder, CO: Taylor & Francis Inc. Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2003). The values in action classification of strengths and virtues. Washington, D. C: American Psychological Association. Piaget, J. (1965). The moral judgment of the child (Trans. M. Gabain). New York: Free Press. Ryan, K. (1993). Mining the values in the curriculum. Education Leadership, 5(3), 16-18. Weissberg, R. P., & O’Brien, M. U. (2004). What works in school-based social and emotional learning programs for positive youth development?. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 591, 86-87. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 432 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 290 |