آمار

تعداد نشریات36
تعداد شماره‌ها1,175
تعداد مقالات8,463
تعداد مشاهده مقاله6,421,969
تعداد دریافت فایل اصل مقاله3,655,534
صالحی, نازیلا, علم الهدی, جمیله, منصورپور, عظیمه. (1396). تبیین رشد انسان بر اساس صورتبندی پیوستار مفهوم شناختی تعقل. پدافند الکترونیکی و سایبری, 25(34), 29-64.
نازیلا صالحی; جمیله علم الهدی; عظیمه منصورپور. "تبیین رشد انسان بر اساس صورتبندی پیوستار مفهوم شناختی تعقل". پدافند الکترونیکی و سایبری, 25, 34, 1396, 29-64.
صالحی, نازیلا, علم الهدی, جمیله, منصورپور, عظیمه. (1396). 'تبیین رشد انسان بر اساس صورتبندی پیوستار مفهوم شناختی تعقل', پدافند الکترونیکی و سایبری, 25(34), pp. 29-64.
صالحی, نازیلا, علم الهدی, جمیله, منصورپور, عظیمه. تبیین رشد انسان بر اساس صورتبندی پیوستار مفهوم شناختی تعقل. پدافند الکترونیکی و سایبری, 1396; 25(34): 29-64.

تبیین رشد انسان بر اساس صورتبندی پیوستار مفهوم شناختی تعقل

پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
مقاله 1، دوره 25، شماره 34، خرداد 1396، صفحه 29-64    اصل مقاله (603.2 K)
نویسندگان
نازیلا صالحی* 1؛ جمیله علم الهدی2؛ عظیمه منصورپور3
1دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
2شهید بهشتی
3دانشگاه علامه طباطبایی
تاریخ دریافت: 26 آبان 1395،  تاریخ بازنگری: 03 اسفند 1401،  تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1397 
چکیده
هدف اصلی این پژوهش تبیین رشد انسان بر اساس پیوستار مفهوم‌شناختی تعقل است. این تبیین بر آیات قرآن کریم، بررسی تفسیر المیزان و اتکا به مبانی و اصول حکمت متعالیه بویژه اصالت وجود، حرکت جوهری و وحدت تشکیکی متکی است. روش این پژوهش تحلیل مفهومی است. مفهوم تعقل با استفاده از چهار شیوه تحلیل مفهومی یعنی بررسی بافت یا سیاق مفهوم، بررسی ترادف کلمات و عبارات، تحلیل بر حسب مفهوم متضاد و تحلیل بر حسب شبکه معنایی از نوع ارتباط اندراجی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته‌های پژوهش، تعقل مفهوم مشکک است که در کلام خدای تعالی به معنای ادراک مشروط با سلامت فطرت نه تعقل تحت تأثیر غرایز و امیال نفسانی به‌کار رفته است و مرکزیت آن را ایجاد ربط منسجم با حقیقت بر عهده دارد. به‌کارگیری مفاهیم گوناگون برای عقل ناظر به حیثیت‌های متفاوت فعالیت ادراکی و ارادی نفس است که قدر مشترک آن در مفهوم عقل منعکس می‌شود که همه فرایندها و کارکردهای ادراکی، ارادی و عملی را می‌تواند در برگیرد. تعقل یک پیوستار طولی دارد و شامل مراتبی نظیر نهیه، حجر، تفکر، تفقه، قلب، حلم و لب می‌شود و رشد، حرکت پیوسته در مراتب تعقل است که این مراتب همان مراتب رشد است. متناسب با پیوستار طولی تعقل ساختار رشد در این مراتب هم‌افزایی و تغییر است و تکامل و رشد در مراتب تعقل حاصل تعامل مستمر کارکردهای شناختی و عملی است.
کلیدواژه‌ها
تعقل؛ اساس رشد انسان؛ الگوی مفهوم‌شناختی تعقل؛ کاربرد تعقل در قرآن؛ تعلیم و تربیت اسلامی
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. ابن سینا، حسین بن عبدالله (1403). الاشارت و التنبیهات. تهران: دفتر نشر الکتاب.
  3. اردبیلی، سید عبدالغنی (1390). تقریرات فلسفه امام خمینی ره. تهران: انتشارات صدرا.
  4. اردکانی، احمد بن محمد الحسینی (1362). ترجمه المبدأ و معاد ملاصدرا. تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
  5. باقری نوع پرست، خسرو (1388). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی: کاوشی برای تدوین چارچوب نظری تربیت اسلامی. تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان.
  6. باقری، خسرو (1389). رویکردها و روش های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  7. بستانی، فواد افرم (1376). فرهنگ ابجدی. ترجمه مهیار. تهران: انتشارت اسلامی.
  8. پاشایی، محمد (1388). انسان شناسی. بابل: انتشارات علوم پزشکی دانشگاه بابل.
  9. جوادی آملی، عبدالله (1387). تفسیر انسان به انسان. ج چهارم. قم: انتشارات اسراء.
  10. دانش شهرکی، حبیب الله (1387). عقل از نظر قرآن و حکمت متعالیه. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  11. دهکردی، سیما؛ اکبریان، رضا؛ اعوانی، شهین (1388). نسبت میان عقلانیت و کرامت انسان در فلسفه ملاصدرا و کانت. معرفت فلسفی. س 6. ش 4.
  12. دینانی، غلامحسین (1391). قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). مفردات الفاظ قرآن کریم. بیروت: نشر دارالقلم.
  14. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش.
  15. شرفی، محمدرضا (1364). مراحل رشد و تحول انسان به ضمیمه مقدمه‌ای بر دیدگاه اسلام در مورد رشد. تهران: انتشارات شرکت سهامی چاپخانه وزارت ارشاد اسلامی.
  16. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1388). اسفار. ترجمه محمد خواجوی. تهران: انتشارات مولی.
  17. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1380). اسفار. ترجمه محمد خواجوی. تهران: انتشارات مولی.
  18. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1366). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی. قم: انتشارات بیدار.
  19. طباطبایی، سید محمد حسین؛ موسوی همدانی، سید محمد باقر (1374). ترجمه تفسیر المیزان. چ پنجم. قم: انتشارات دفتر انتشارات اسلامی مدرسین حوزه علمیه قم.
  20. طریحی، فخر الدین بن محمد (1375). مجمع البحرین. تهران: انتشارات مرتضوی.
  21. عبداللهی، مهدی (1388). اتحاد نفس با عقل فعال از دیدگاه صدر المتالهین. فصلنامة فلسفه و کلام اسلامی آینة معرفت دانشگاه شهید بهشتی. س 8. ش 21.
  22. علم الهدی، جمیله (1389). نظریه اسلامی تعلیم و تربیت. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
  23. قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
  24. قرشی، علی اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
  25. کرمانی، سعید (1391). معنی‌شناسی عقل در قرآن کریم با تکیه بر نظریه حوزه معنایی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
  26. مبانی نظری سند تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (1390). تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
  27. مکارم شیرازی، ناصر (1373). ترجمه قرآن. قم: انتشارات دارالقرآن کریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلام).
  28. مهدی زاده، حسین (1383). آیین عقل‌ورزی. قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی.
  29. ناصح، علی احمد؛ ساکی، نانسی (1387). جایگاه عقل و تعقل در مبانی تفکر شیعه. فصلنامه شیعه شناسی. س 6. ش 21: 209 تا 233.
  30. نوروزی، علی؛ شهریاری، شهناز (1391). تحلیلی بر پیامدهای تربیتی عقل نظری از دیدگاه ابن سینا. فصلنامه علمی ـ پژوهشی آینه معرفت. س 10. ش 32.
  31. وجدانی، فاطمه (1392). تحلیل مفهوم رشد با تکیه بر آیات قرآن کریم. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. س 20. ش 16.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 549
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 414