تعداد نشریات | 39 |
تعداد شمارهها | 1,175 |
تعداد مقالات | 8,453 |
تعداد مشاهده مقاله | 6,344,036 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,595,385 |
بررسی اهداف و اصول تربیت سیاسی برمبنای اندیشههای سیاسی و اجتماعی معتزله | ||
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی | ||
مقاله 5، دوره 26، شماره 41، اسفند 1397، صفحه 115-151 اصل مقاله (554.77 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
گلناز عالم گردخطبه سرا* 1؛ کامران جباری2 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه تعلیموتربیت اسلامی، دانشگاه پیام نور | ||
2استادیار فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه پیام نور، تهران | ||
تاریخ دریافت: 20 خرداد 1397، تاریخ بازنگری: 14 تیر 1396، تاریخ پذیرش: 25 آذر 1397 | ||
چکیده | ||
جریان معتزله در فرایند تربیت ازجمله تربیت سیاسی، تأثیر فراوانی داشتهاند. تربیت اعتزالی، بر عقل، عقلانیت، آزادی و اختیار انسان تأکید دارد. لذا عقل و اختیار انسان، محور هستیشناسی معتزله است. این تحقیق، جنبه کیفی دارد و روش پژوهشی آن توصیفی ـ تحلیلی و روش جمعآوری اطلاعات، کتابخانه ای است. نتایج تحقیق مبین آن است که معتزله قائل به توانایی عقل و اختیار انسان هستند و اختیارداشتن انسان بدانمعناست که وی دارای قدرت تعقل و تفکر است. در کارهایش میاندیشد و سپس یکی از آنها را بر سایر کارها ترجیح میدهد و دارای این توانایی است که خودش مسیر و هدف درست را انتخاب کند. همچنین اعتقاد به توانایی عقل و اندیشه انسان در انتخاب و انجام امور، فرایند تربیت را عقلانی میدانند و بهنوعی انسانگرای خردگرا هستند. عناصری نظیر: حاکمیت، امر به معروف و نهی از منکر و اصل «منزله بینالمنزلتین»، عناصری هستند که شاکله اصلی بنیادهای فکری در تربیت سیاسی و اجتماعی معتزله را تشکیل میدهند و اطاعت از حاکم در این گفتمان، فرض است و انقلاب علیه حاکم را رد میکنند و آن را تنها در کفر آشکار و یا انکار یکی از ضروریات دین مجاز میشمارند و اغلب نیز، به صبر و تغییر مسالمتآمیز فرامیخوانند. از نگاه معتزله، مهمترین اهداف تربیت سیاسی عبارت است از: پرورش قدرت آزادی و اختیار و مسئولیت در فرد، رشد سیاسی، تربیت انسان آزاداندیش و پرورش روح عدالتخواهی و همچنین مهمترین اصول تربیت سیاسی عبارت است از: تکیه بر عقل و تواناییهای شناختی انسان، آزادی و انتخاب، مسئولیت، اصل مشارکت در فرایند سیاسی و اصل توأمبودن علم و عمل. | ||
کلیدواژهها | ||
عقل؛ معتزله؛ تربیت سیاسی | ||
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
مراجع | ||
آرون، ریمون (1366)، مراحل سیاسی اندیشه در جامعهشناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران: سازمان نشر آموزش انقلاب اسلامی. آلوسی، سیدمحمد (1415 ق)، روحالمعانی فی تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه اشعری، ابوالحسن (1362)، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ترجمه محسن مؤیدی، تهران: انتشارات امیرکبیر. احمدپوند، شجاع (1388)، سنت اسلامی از منظر لیبرالیستهای مسلمان، مجله سیاست، شماره 10. البصری المعتزلی، ابوالحسین محمدبن علیبن الطیب (1384ق ـ 1964م)، المعتمد، دمشق: المعهداللمی الفرنسی للدرسات العربیه. الراوی، عبدالستار عزیزالدین (1982)، ثورهالعمل دراسه فلسفیه فی فکر معتزله بغداد، عراق: دارالرشید للنشر. اشعری، ابوالحسن (1362)، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ترجمه محسن مؤیدی، تهران: انتشارات امیرکبیر. الهداشتی ، علی(1386)، شناخت سلفیه، میقات حج، سال شانزدهم، شماره 62: 176. الیاس، جان (1385)، فلسفه تعلیموتربیت، ترجمه عبدالرضا ضرابی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). ایزتسو، توشی هیکو (1380)، مفهوم ایمان در کلام اسلامی، ترجمه زهرا پورسینا، تهران: انتشارات سروش. باقری، خسرو (1380)، چیستی تربیت دینی، تهران: نشر تربیت اسلامی. باقلامی، ابوبکرمحمدبنطیب (425 ق)، الانصاف فیما یجب اعتقاده، لایجوز اعتقاده ، لایجوزه الجهل به. بیروت: دارالکتب العلمیه. برنجکار، رضا (1384)، آشنایی با علوم اسلامی، تهران: سمت. تقیپور ظهیر، علی (1368)، آموزشوپرورش و رشد سیاسی، مجله روانشناسی و علوم تربیتی. شماره 0: 4 ـ 3. جاحظ، ابوعثمان عمروبن بحر (1386)، تاج، تهران: انتشارات آشیانه کتاب. جاحظ، ابوعثمان عمروبن بحر (1987)، الرسائل السیاسه، تحقیق ابوملحم، بیروت: دارالمکتبه الهلال. حاکم نیشابوری، ابوعبدالله محمدبن عبدالله (1990)، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی عبدالقادرعطا بیروت: المعرفه. حسینی، سیداعجاز حسین کنتوری (1409)، کشفالحجب و الاستارف قم: مکتبه آیهالعظمی مرعشی نجفی. حنفی، حسن (1981)، منالعقیدة إلیالثورة (المقدمات النظریه)، بیروت: دارالتنویر للطباعه و النشر، چاپ اول. خطیب بغدادی (1997)، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه. خیاط، ابوالحسن عبدالرحمانبنمحمد (1988م)، الانتصار، تحقیق: محمد الحجازی، قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1372)، فلسفه تعلیموتربیت، چاپ اول، تهران: سمت. دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامه، چ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. راه تربیت (1387)، فصلنامهای در عرصه فرهنگ و تربیت اسلامی، سال دوم شماره پنجم: 6. زهدی حسن، جارلله (1947م)، المعتزله، قاهره: 159-158. زینه، حسنی (1987م)، العقل عندالمعتزله، تصورالعقل عند قاضی عبدالجبار، بیروت: دارالافاق. سبحانی، جعفر (1373)، فرهنگ عقاید و مذهب اسلامی، جلد 4، قم: انتشارات توحید. سعیداسماعیل، علی و محمدجواد، رضا (1384)، مکتبها و گرایشهای تربیتی در تمدن اسلامی، ترجمه بهروز رفیعی، تهران: انتشارات سمت. سلیماننژاد، اکبر و دیگران (1389)، بررسی مقایسهای اهداف و اصول تربیتی در پراگماتیسم و اسلام، معرفت در دانشگاه اسلامی، سال 14، ش 1: 131 ـ 103. شریف مرتضی، ابوالقاسم علیبنالحسین علمالهدی (1410)، الشافی فیالامه، تهران: مؤسسه الصادق. شفیعی، محمود (1386)، آزادی سیاسی در اندیشه شیعه و معتزله، قم: قلم نو. شکوهی، غلامحسین (1376)، تعلیموتربیت و مراحل، مشهد: آستان قدس رضوی. شهرستانی، محمدبنعبدالکریم (1367ش)، الملل و النحل، قم: منشورات الشریف الرضی. شیخ بوعمران (1382)، مسئله اختیار در تفکراسلامی و پاسخ معتزله به آن، ترجمه اسماعیل سعادت، تهران: هرمس. صدیق، علی (1351)، تاریخ فرهنگ اروپا، تهران: انتشارات دهخدا. عبدالحمید، ابوالحمد (1365)، مبانی سیاست، چاپ دهم، تهران: نشرنی. عماره، محمد (1972)، المعتزله و مشکله الحریه الانسانیه، بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات والنشر. فاخوری، حنا و الجر، خلیل (1358)، تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمه عبدالمحمدآیتی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. قاضی عبدالجبار (بی تا)، المغنی، قاهره: وزارت الثقافه و الارشادالقومی، مؤسسه المصریه. قاضی عبدالجبار الهمدانی، ابوالحسن (1385ق)، المغنی فی ابوابالتوحید والعدل، تحقیق محمدمصطفی حلمی و دیگران، قسمت اول، ج 20، مصر: الالدارالمصریه للتألیف و الترجمه. قاضی عبدالجبار، قوامالدین مانکدیم (1965 ـ 1962)، المغنی فی ابوابالتوحید والعدل، تحقیق جورج قنواتی و دیگران، قاهره ، دارالمصریه (ب). قلیپورثانی، محسن(1380)، روشنفکران، نشریه مردسالاری، ش 2، سال اول، 2. لمبتون، آک.س (1379)، دولت و حکومت در اسلام، سیری در نظریه سیاسی فقهای مسلمانان از صدر اسلام تا اواخر قرن سیزدهم، ترجمه وتحقیق سیدعباس صالحی و محمدمهدی فقیهی، تهران: مؤسسه چاپونشر عروج. مجیدی، حسن و نادری، مهدی (1394)، تحول انگاره آزادی در ساخت دولت و نظام سیاسی تسنن، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 3، شماره 1: 79. محسن، نجاح (1385)، اندیشههای سیاسی معتزله، ترجمه باقر صدرینیا، تهران: انتشارات علمی فرهنگی. محمدطحان، مصطفی (1381)، چالشهای سیاسی جنبش اسلامی معاصر، ترجمه خالد عزیزی، تهران: نشر احسان. مرزوقی، رحمتالله (1384)، تربیت مدنی از دیدگاه اسلام: رویکردی به پرورش سیاسی، فصلنامه تربیت اسلامی، سال اول، شماره 1: 107 ـ 93. مشکور، محمدجواد (1368)، فرهنگ فرق اسلامى، با مقدمه استاد کاظم مدیر شانهچى، مشهد: آستان قدس رضوى. مطهری، مرتضی (1389)، بیست گفتار، تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1394)، عدل الهی، تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1356)، ده گفتار، تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1367)، تعلیموتربیت در اسلام، تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1379)، آشنایی با علوم اسلامی (2)، کلام ، عرفان، حکمت علمی، قم: نشر صدرا. نلینو، (بیتا)، (بحوث فیالمعتزله) از، التراث الیونانی فی الحضاره الا سلامیه،ترجمه د. عبدالرحمان بدوی، قاهره. والایی، عیسی (1377)، مبانی سیاست در اسلام، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ولوی، پروانه و همکاران (1396)، اندیشههای نومعتزله و تعلیموتربیت، پژوهشنامه مبانی تعلیموتربیت، 7 (1): 102 ـ 84. یوسفیان، حسن و شریفی، احمدحسین (1383)، عقل و وحی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 583 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,004 |