آمار
| تعداد نشریات | 36 |
| تعداد شماره‌ها | 1,192 |
| تعداد مقالات | 8,579 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,988,711 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,032,562 |
بررسی اهداف و اصول تربیت سیاسی برمبنای اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی معتزله | ||
| پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی | ||
| مقاله 5، دوره 26، شماره 41، اسفند 1397، صفحه 115-151 اصل مقاله (554.77 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| گلناز عالم گردخطبه سرا* 1؛ کامران جباری2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه تعلیموتربیت اسلامی، دانشگاه پیام نور | ||
| 2استادیار فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه پیام نور، تهران | ||
| تاریخ دریافت: 20 خرداد 1397، تاریخ بازنگری: 14 تیر 1396، تاریخ پذیرش: 25 آذر 1397 | ||
| چکیده | ||
| جریان معتزله در فرایند تربیت ازجمله تربیت سیاسی، تأثیر فراوانی داشته‌اند. تربیت اعتزالی، بر عقل، عقلانیت، آزادی و اختیار انسان تأکید دارد. لذا عقل و اختیار انسان، محور هستی‌شناسی معتزله است. این تحقیق، جنبه کیفی دارد و روش پژوهشی آن توصیفی ـ تحلیلی و روش جمع‌آوری اطلاعات، کتابخانه ای است. نتایج تحقیق مبین آن است که معتزله قائل به توانایی عقل و اختیار انسان هستند و اختیارداشتن انسان بدان‌معناست که وی دارای قدرت تعقل و تفکر است. در کارهایش می‌اندیشد و سپس یکی از آنها را بر سایر کارها ترجیح می‌دهد و دارای این توانایی است که خودش مسیر و هدف درست را انتخاب کند. همچنین اعتقاد به توانایی عقل و اندیشه انسان در انتخاب و انجام امور، فرایند تربیت را عقلانی می‌دانند و به‌نوعی انسان‌گرای خردگرا هستند. عناصری نظیر: حاکمیت، امر به معروف و نهی از منکر و اصل «منزله بین‌المنزلتین»، عناصری هستند که شاکله اصلی بنیادهای فکری در تربیت سیاسی و اجتماعی معتزله را تشکیل می‌دهند و اطاعت از حاکم در این گفتمان، فرض است و انقلاب علیه حاکم را رد می‌کنند و آن را تنها در کفر آشکار و یا انکار یکی از ضروریات دین مجاز می‌شمارند و اغلب نیز، به صبر و تغییر مسالمت‌آمیز فرامی‌خوانند. از نگاه معتزله، مهم‌ترین اهداف تربیت سیاسی عبارت است از: پرورش قدرت آزادی و اختیار و مسئولیت در فرد، رشد سیاسی، تربیت انسان آزاداندیش و پرورش روح عدالت‌خواهی و همچنین مهم‌ترین اصول تربیت سیاسی عبارت است از: تکیه بر عقل و توانایی‌های شناختی انسان، آزادی و انتخاب، مسئولیت، اصل مشارکت در فرایند سیاسی و اصل توأم‌بودن علم و عمل. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عقل؛ معتزله؛ تربیت سیاسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Investigation of the Purposes and Principles of Political Education Based on Mu'tazilah's Political and Social Ideas | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Golnaz Alamgard1؛ Kamran Jabbari2 | ||
| 1Master of history and philosophy of Islamic teaching, Payame Noor University | ||
| 2Corresponding author: assistant professor of philosophy of education, Payame Noor University, Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Mu'tazilah has profoundly affected the process of education, including political education. Education is based on intellect, rationality, freedom and free will. Hence, rationality and free will of man are the central focus of Mu'tazilah’s ontology. This is a qualitative research following a descriptive analytical approach using library method for data collection. The results indicated that Mu'tazilah believe in the capability of human intellect and free will, meaning that man has the power of reasoning and thought. Accordingly, man thinks of his deeds first, and then prefers one over the others. He is able to choose the right path and the right objective. Believing in the ability of human reasoning and thought for selecting and performing deeds, Mu'tazilah considers the process of education to be rational. They are somehow rationalist humanitarians. Elements such as: sovereignty, enjoining the good and forbidding the evil, and the principle of “position among positions” constitute the main contributors of the foundations of political and social education of Mu'tazilah. In this discourse, obeying the rulers is presumed as an essential idea and revolution against rulers are forbidden, except for the cases of apparent atheism or denial of one of the essential principles of religion. Mu’tazilah often call for patience and peaceful change of power. From the viewpoint of Mu’tazilah, the most important goals of political education contain: enhancement of the power of freedom, free will and responsibility, political evolvement, training free-thinking people, and promoting spiritual intentions of justice. The most important principles of political education contain: relying on man’s intellect and cognitive abilities, freedom and power of choice, responsibility, the principle of participation in the political process, and the principle of the consistency of science and practice. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| intellect, Mu’tazilah, political education | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آرون، ریمون (1366)، مراحل سیاسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران: سازمان نشر آموزش انقلاب اسلامی. آلوسی، سیدمحمد (1415 ق)، روح‌المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه اشعری، ابوالحسن (1362)، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ترجمه محسن مؤیدی، تهران: انتشارات امیرکبیر. احمدپوند، شجاع (1388)، سنت اسلامی از منظر لیبرالیست‌های مسلمان، مجله سیاست، شماره 10. البصری المعتزلی، ابوالحسین محمدبن علی‌بن الطیب (1384ق ـ 1964م)، المعتمد، دمشق: المعهداللمی الفرنسی للدرسات العربیه. الراوی، عبدالستار عزیزالدین (1982)، ثوره‌العمل دراسه فلسفیه فی فکر معتزله بغداد، عراق: دارالرشید للنشر. اشعری، ابوالحسن (1362)، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، ترجمه محسن مؤیدی، تهران: انتشارات امیرکبیر. اله‌داشتی ، علی(1386)، شناخت سلفیه، میقات حج، سال شانزدهم، شماره 62: 176. الیاس، جان (1385)، فلسفه تعلیموتربیت، ترجمه عبدالرضا ضرابی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). ایزتسو، توشی هیکو (1380)، مفهوم ایمان در کلام اسلامی، ترجمه زهرا پورسینا، تهران: انتشارات سروش. باقری، خسرو (1380)، چیستی تربیت دینی، تهران: نشر تربیت اسلامی. باقلامی، ابوبکرمحمدبن‌طیب (425 ق)، الانصاف فیما یجب اعتقاده، لایجوز اعتقاده ، لایجوزه الجهل به. بیروت: دارالکتب العلمیه. برنجکار، رضا (1384)، آشنایی با علوم اسلامی، تهران: سمت. تقی‌پور ظهیر، علی (1368)، آموزش‌وپرورش و رشد سیاسی، مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی. شماره 0: 4 ـ 3. جاحظ، ابوعثمان عمروبن بحر (1386)، تاج، تهران: انتشارات آشیانه کتاب. جاحظ، ابوعثمان عمروبن بحر (1987)، الرسائل السیاسه، تحقیق ابوملحم، بیروت: دارالمکتبه الهلال. حاکم نیشابوری، ابوعبدالله محمدبن عبدالله (1990)، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی عبدالقادرعطا بیروت: المعرفه. حسینی، سیداعجاز حسین کنتوری (1409)، کشف‌الحجب و الاستارف قم: مکتبه آیه‌العظمی مرعشی نجفی. حنفی، حسن (1981)، من‌العقیدة إلی‌الثورة (المقدمات النظریه)، بیروت: دارالتنویر للطباعه و النشر، چاپ اول. خطیب بغدادی (1997)، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه. خیاط، ابوالحسن عبدالرحمان‌بن‌محمد (1988م)، الانتصار، تحقیق: محمد الحجازی، قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1372)، فلسفه تعلیموتربیت، چاپ اول، تهران: سمت. دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه، چ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. راه تربیت (1387)، فصلنامه‌ای در عرصه فرهنگ و تربیت اسلامی، سال دوم شماره پنجم: 6. زهدی حسن، جارلله (1947م)، المعتزله، قاهره: 159-158. زینه، حسنی (1987م)، العقل عندالمعتزله، تصورالعقل عند قاضی عبدالجبار، بیروت: دارالافاق. سبحانی، جعفر (1373)، فرهنگ عقاید و مذهب اسلامی، جلد 4، قم: انتشارات توحید. سعیداسماعیل، علی و محمدجواد، رضا (1384)، مکتب‌ها و گرایش‌های تربیتی در تمدن اسلامی، ترجمه بهروز رفیعی، تهران: انتشارات سمت. سلیمان‌نژاد، اکبر و دیگران (1389)، بررسی مقایسه‌ای اهداف و اصول تربیتی در پراگماتیسم و اسلام، معرفت در دانشگاه اسلامی، سال 14، ش 1: 131 ـ 103. شریف مرتضی، ابوالقاسم علی‌بن‌الحسین علم‌الهدی (1410)، الشافی فی‌الامه، تهران: مؤسسه الصادق. شفیعی، محمود (1386)، آزادی سیاسی در اندیشه شیعه و معتزله، قم: قلم نو. شکوهی، غلامحسین (1376)، تعلیموتربیت و مراحل، مشهد: آستان قدس رضوی. شهرستانی، محمدبن‌عبدالکریم (1367ش)، الملل و النحل، قم: منشورات الشریف الرضی. شیخ بوعمران (1382)، مسئله اختیار در تفکراسلامی و پاسخ معتزله به آن، ترجمه اسماعیل سعادت، تهران: هرمس. صدیق، علی (1351)، تاریخ فرهنگ اروپا، تهران: انتشارات دهخدا. عبدالحمید، ابوالحمد (1365)، مبانی سیاست، چاپ دهم، تهران: نشرنی. عماره، محمد (1972)، المعتزله و مشکله الحریه الانسانیه، بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات والنشر. فاخوری، حنا و الجر، خلیل (1358)، تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمه عبدالمحمدآیتی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. قاضی عبدالجبار (بی تا)، المغنی، قاهره: وزارت الثقافه و الارشادالقومی، مؤسسه المصریه. قاضی عبدالجبار الهمدانی، ابوالحسن (1385ق)، المغنی فی ابواب‌التوحید والعدل، تحقیق محمدمصطفی حلمی و دیگران، قسمت اول، ج 20، مصر: الالدارالمصریه للتألیف و الترجمه. قاضی عبدالجبار، قوام‌الدین مانکدیم (1965 ـ 1962)، المغنی فی ابواب‌التوحید والعدل، تحقیق جورج قنواتی و دیگران، قاهره ، دارالمصریه (ب). قلی‌پورثانی، محسن(1380)، روشنفکران، نشریه مردسالاری، ش 2، سال اول، 2. لمبتون، آک.س (1379)، دولت و حکومت در اسلام، سیری در نظریه سیاسی فقهای مسلمانان از صدر اسلام تا اواخر قرن سیزدهم، ترجمه وتحقیق سیدعباس صالحی و محمدمهدی فقیهی، تهران: مؤسسه چاپ‌ونشر عروج. مجیدی، حسن و نادری، مهدی (1394)، تحول انگاره آزادی در ساخت دولت و نظام سیاسی تسنن، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 3، شماره 1: 79. محسن، نجاح (1385)، اندیشه‌های سیاسی معتزله، ترجمه باقر صدری‌نیا، تهران: انتشارات علمی فرهنگی. محمدطحان، مصطفی (1381)، چالش‌های سیاسی جنبش اسلامی معاصر، ترجمه خالد عزیزی، تهران: نشر احسان. مرزوقی، رحمت‌الله (1384)، تربیت مدنی از دیدگاه اسلام: رویکردی به پرورش سیاسی، فصلنامه تربیت اسلامی، سال اول، شماره 1: 107 ـ 93. مشکور، محمدجواد (1368)، فرهنگ فرق اسلامى، با مقدمه استاد کاظم مدیر شانهچى، مشهد: آستان قدس رضوى. مطهری، مرتضی (1389)، بیست گفتار، تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1394)، عدل الهی، تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1356)، ده گفتار، تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1367)، تعلیموتربیت در اسلام، تهران: نشر صدرا. مطهری، مرتضی (1379)، آشنایی با علوم اسلامی (2)، کلام ، عرفان، حکمت علمی، قم: نشر صدرا. نلینو، (بی‌تا)، (بحوث فی‌المعتزله) از، التراث الیونانی فی الحضاره الا سلامیه،ترجمه د. عبدالرحمان بدوی، قاهره. والایی، عیسی (1377)، مبانی سیاست در اسلام، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ولوی، پروانه و همکاران (1396)، اندیشه‌های نومعتزله و تعلیموتربیت، پژوهشنامه مبانی تعلیموتربیت، 7 (1): 102 ـ 84. یوسفیان، حسن و شریفی، احمدحسین (1383)، عقل و وحی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 603 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,029 |
||
