روحی, مهدی, تاجیک, هادی. (1400). نسبت‌سنجی دیپلماسی ایدئولوژیک محور و منافع ملی در منابع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. پدافند الکترونیکی و سایبری, 30(117), 219-249.
مهدی روحی; هادی تاجیک. "نسبت‌سنجی دیپلماسی ایدئولوژیک محور و منافع ملی در منابع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران". پدافند الکترونیکی و سایبری, 30, 117, 1400, 219-249.
روحی, مهدی, تاجیک, هادی. (1400). 'نسبت‌سنجی دیپلماسی ایدئولوژیک محور و منافع ملی در منابع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران', پدافند الکترونیکی و سایبری, 30(117), pp. 219-249.
روحی, مهدی, تاجیک, هادی. نسبت‌سنجی دیپلماسی ایدئولوژیک محور و منافع ملی در منابع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. پدافند الکترونیکی و سایبری, 1400; 30(117): 219-249.
نسبت‌سنجی دیپلماسی ایدئولوژیک محور و منافع ملی در منابع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
1دانشجوی دکتری، دانشگاه جامع امام جسین (علیه السلام)، تهران، ایران
2نویسنده مسئول: استادیار، دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران، ایران
تاریخ دریافت: 10 فروردین 1400،
تاریخ بازنگری: 29 شهریور 1400،
تاریخ پذیرش: 30 شهریور 1400
چکیده
پژوهش حاضر به تبیین و نسبت‌سنجی میان دیپلماسی ایدئولوژیک اسلامی و دیپلماسی مبتنی‌بر منافع ملی در منابع سیاست خارجی کشورمان می‌پردازد. در فضای رسانه‌ای پس از انقلاب، همواره نوعی تعارض میان دیپلماسی ایدئولوژیک و منافع ملی تصور شده است. برخی معتقدند در صورت پیگیری دیپلماسی ایدئولوژیک، منافع ملی تأمین نشده یا در معرض خطر قرار می‌گیرد، درحالی که تبیین دقیقی میان این دو صورت نگرفته است. مسأله اصلی این پژوهش این است که در منابع سیاست خارجی چه نسبتی می‌توان میان دیپلماسی ایدئولوژیک و منافع ملی برقرار کرد؟ ازاین‌رو ابتدا دیپلماسی اسلامی با روش توصیفی ـ تحلیلی و با کمک از روش تحلیل گفتمان، در روابط خارجی تبیین؛ سپس با تدقیق معنای منافع ملی، به نسبت‌سنجی آن‌ها خواهیم پرداخت. در نتیجه می‌توان گفت دیپلماسی اسلامی به‌عنوان یک گفتمان، سه هدف کلی یا خرده‌گفتمان «حفظ بقا و امنیت»، «تعامل عادلانه» و «توسعه نفوذ» را پیگیری می‌کند. چگونگی و موقعیت زمانی انتخاب هر یک از اهداف سه‌گانه را حاکم دینی با استفاده از اصول «اجتهاد»، «مصلحت» و «اهم و مهم» انتخاب می‌کند. ذیل هر یک از خرده‌گفتمان‌ها، تاکتیک‌هایی برای دیپلماسی اسلامی درنظرگرفته شده است. در مقابل، دیپلماسی مبتنی‌بر منافع ملی را مؤلفه «قدرت» و «ثروت ملی» پی‌ریزی می‌کند که در دست‌یابی به اهداف سه‌گانه فوق، ممکن است منطبق‌بر اصول اسلامی یا بر اصولی مانند منفعت‌طلبی، نقض عهد یا مبتنی‌بر استعمار صورت‌بندی شود که درنهایت می‌توان گفت احساس تناقض میان این دو نوع از دیپلماسی از یک تقابل مصنوعی و شیطنت‌آمیز، توسط برخی رسانه‌ها ترویج شده و منافع ملی فی‌الجمله در سیاست خارجی ایدئولوژیک نیز تأمین می‌شود.
Feasibility Ideological Diplomacy And National-Diplomacy in IRI Foreign Policy Resources
نویسندگان [English]
Mahdi Rouhi1؛ Hadi Tajik2
1PhD student, Imam Jassin University (PBUH), Tehran, Iran
2Corresponding Author: Assistant Professor, Imam Hossein University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The main issue of the present study is the clarification and proportionality between Islamic ideological diplomacy and national-diplomacy diplomacy. Some suggest that if ideological diplomacy is pursued, national interests are not fully met, or national interests are at stake; and with inaccuracy in the dimensions, the components and principles of Islamic ideological diplomacy, on the one hand, and some with a lack of understanding, This study first seeks to explain Islamic diplomacy as a discourse in foreign relations, and then, by clarifying the meaning of national interest, seeks to assess the relationship between them. As a result, it can be said that Islamic diplomacy as a discourse pursues the three general or sub-goals of 'maintaining survival and security', 'fair interaction' and 'expanding influence'. How and when to choose each of the three goals is chosen by the religious ruler using the principles of 'ijtihad', 'expediency' and 'important'. Under each of the sub-discourses, tactics for Islamic diplomacy are considered. In contrast, diplomacy based on national interests promotes a component of 'power' and 'national wealth' that, in achieving the above three goals, may be formulated in accordance with Islamic principles or principles such as utilitarianism, breach of covenant, or colonialism, which can ultimately be felt. The contradiction between these two types of diplomacy is promoted by some media outlets through an artificial and mischievous confrontation, and national interests, including ideological foreign policy, are served.
کلیدواژه‌ها [English]
Ideological Diplomacy, National Interests, Discourse, Power
مراجع
منابع فارسی:
قرآن کریم.
ابراهیمی، شهروز (1388)، بررسی واسازانه نقش ایدئولوژی در سیاست خارجی و پیوند آن با واقع‌گرایی و آرمان‌گرایی، فصل‌نامه روابط خارجی، سال اول، 4.
ابن‌سعد، محمدبن سعد (1422)، الطبقات الکبری، تحقیق عطا محمد قادر، بیروت لبنان، دارالکتب العلمیه، ج 1.
ابن‌شهر آشوب، محمد‌بن‌علی (1376 ق)، مناقب آل ابی‌طالب، ج ۱، نجف، مطبعه الحیدریه.
ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1422)، لسان‌العرب، دار صادر، بیروت لبنان، ج 7.
اخوان کاظمی، بهرام (1391)، نقد و ارزیابی تحلیل گفتمانی لاکلا و کاربرد آن در سیاست، فصل‌نامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 42، ش 4.
استوکر، جری؛ مارش، دیوید (1384)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی‌یوسفی، پژوهشگاه مطالعات راهبردی.
تروتسکی، لئون (1360)، تاریخ انقلاب روسیه، ترجمه سعید باستانی، نشر فانوس، ج 3.
جانز، آنتونی‌اچ؛ لاهود، نلی (1389)، اسلام و سیاست بین‌الملل، ترجمه رضا سیمبر، انتشارات دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام)، چاپ اول.
جوادی آملی، عبدالله (1378)، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله(1388) روابط بین الملل در اسلام، چاپ اول، قم نشر اسراء
جوادی آملی، عبدالله (1391)، روابط بین‌الملل در اسلام، نشر اسراء، چاپ دوم.
حسن‌خانی، محمد؛ محمدی‌سیرت، حسین (1397)، نسبت عملی منافع ملی و ایدئولوژی اسلامی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصل‌نامه جامعه‌شناسی سیاسی اسلام، دوره 6، شماره 1.
حسن‌خانی، محمد؛ محمدی‌سیرت، حسین (1395)، تأثیر ایدئولوژی بر منافع ملی و امنیت ملی در سیاست خارجی ج.ا.ا با تأکید بر اندیشه امام خمینی، فصل‌نامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، س 6، ش .4
حسینی، سیدمحمدحسین (1392)، جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی، فصل‌نامه سیاست خارجی، سال 27، ش 3.
داوود اغلو، احمد (1395)، عمق راهبردی: موقعیت ترکیه در عرصه بین‌الملل، نشر امیرکبیر.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1390)، نظریه اسلامی سیاست خارجی، چارچوبی برای تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی، فصل‌نامه روابط خارجی، سال 3، ش 1.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1389)، چگونگی و چیستی نظریه اسلامی روابط بین‌الملل، پژوهش‌نامه علوم سیاسی، سال 5، شماره 2.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال(1392) سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، نشر سمت
رکابیان، رشید؛ خندان، سیروس (1398)، دیپلماسی ایدئولوژیک، تعامل یا تقابل با منافع ملی جمهوی اسلامی ایران با تأکید بر اندیشه مقام معظم رهبری، فصل‌نامه انقلاب اسلامی، ش 28.
رنجبر، مقصود (1385)، مفهوم منافع ملی از دیدگاه‌های مختلف، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 226.
سریع‌القلم، محمود (1378)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی بازبینی نظری و پارادایم ائتلاف، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
سلطانی، علی‌اصغر (1383)، تحلیل گفتمان به‌مثابه نظریه و روش، فصل‌نامه علوم سیاسی، شماره 28، زمستان 83.
سنائی، اردشیر (1391)، بررسی جایگاه ایدئولوژی و منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی با نگاهی به بحران‌های چچن، بوسنی و فلسطین، فصل‌نامه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل.
سیف‌زاده، سیدحسین (1370)، تحول در مفهوم منافع ملی و جایگزینی آن با مصالح متقابل بشری در تحول مفاهیم، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
شریعتی، روح‌الله (1387)، قواعد فقه سیاسی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
شریف‌الرضی، محمدبن حسین (بی‌تا)، نهج البلاغه، محقق: صالح صبحی، مؤسسه دارالهجره.
