آمار
| تعداد نشریات | 36 |
| تعداد شماره‌ها | 1,192 |
| تعداد مقالات | 8,579 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,988,697 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,032,540 |
تبیین چارچوب عقلانیت بر اساس آموزه‌های اسلامی و سهم‌یاری‌های آن برای مدیریت دولتی | ||
| مدیریت اسلامی | ||
| دوره 29، شماره 4، اسفند 1400، صفحه 5-48 اصل مقاله (1.49 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| احسان رحیمی* 1؛ حسن زارعی متین2؛ عبدالله توکلی3؛ حمیدرضا یزدانی4 | ||
| 1نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، گرایش تصمیم‌گیری و خطمشیگذاری عمومی، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران | ||
| 2استاد، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، ایران | ||
| 3دانشیار، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
| 4استادیار، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 26 بهمن 1399، تاریخ بازنگری: 10 بهمن 1400، تاریخ پذیرش: 13 بهمن 1400 | ||
| چکیده | ||
| نظام‌های سیاسی که حاکمیت خود را با ابزاری به نام دولت اعمال کردهاند، در اداره امور عمومی مملکت خویش رویکرد و راهبردی را در پیش گرفتهاند که مبتنی بر نظریه‌ای راجع به عقلانیت بوده است. مسئله اصلی این پژوهش، یافتن رویکرد اسلام (آیات قرآن کریم و روایات معصومان) (ع) به عقلانیت و سهم یاریهای آن برای مدیریت دولتی اسلامی است. این پژوهش از نوع کیفی بوده و راهبرد آن تحلیل مضمون است که طی آن با رجوع به منابع معتبر و جستجوی واژه عقل و مشتقات و مترادفات آن، آیات و روایات منتخب با استفاده از الگوی کینگ و هورکس تحلیل مضمون گردید تا اینکه شبکه نهایی مضامین شکل گرفت. بر این اساس، عقلانیت اسلامی دارای سه بُعد اصلی: زمینهها، پیامدها و ساحتهای عقلانیت شامل سه ساحت «اندیشهها، بینشها و نگرشها»، «گرایشها و انگیزهها و منشها» و «اعمال و رفتارها» بود. در ساحت اندیشه، مضامین ناظر به شرایط لازم و حداقلی عقلانیت، عنوان «تمییزمحوری» و مضامین ناظر به شرایط ایدئال و آرمانی عقلانیت، عنوان «توحیدگرایی» گرفتند. همچنین در ساحت صفات، مضامین ناظر به شرایط لازم و حداقلی، عنوان «اعتدالمحوری» و مضامین ناظر به شرایط ایدئال و آرمانی عقلانیت، عنوان «تعالیگرایی» گرفتند. در ساحت اعمال نیز مضامین ناظر به شرایط لازم و حداقلی، عنوان «عدالتمحوری» و مضامین ناظر به شرایط ایدئال و آرمانی عقلانیت، عنوان «احسانگرایی» گرفتند. در نهایت با تحلیل شبکه مضامین حاصله، سهم یاریهای عقلانیت اسلامی برای مدیریت دولتی در ابعاد مذکور ارائه گردید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عقلانیت اسلامی؛ مدیریت دولتی؛ اداره عمومی؛ مدیریت اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Explain the Framework of Rationality Based on the Islamic Teachings and Its Contributions to Public Administration | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ehsan Rahimi1؛ Hasan Zareimatin2؛ Abdollah Tavakkoli3؛ Hamidreza Yazdani4 | ||
| 1Ph.D. Candidate, Department of Government Management Trends Decision Making and Public Policy, Tehran Farabi University, Qom, Iran | ||
| 2Full Professor, Faculty of Management and Accounting, Tehran Farabi University | ||
| 3Associate Professor, University Research Center, Qom | ||
| 4Assistant Professor, Faculty of Management and Accounting, Tehran Farabi University | ||
| چکیده [English] | ||
| Political systems that have exercised their sovereignty with a tool called the government have adopted an approach and strategy in managing the public affairs of their country that is based on a theory of rationality. The main issue of this research is to find the approach of Islam (verses of the Holy Quran and the narrations of the Infallibles) to rationality and its contributions to government management. This research is of qualitative type and its strategy is Thematic analysis, during which by referring to reliable sources and searching for the word intellect and its derivatives and synonyms, selected verses and narrations were analyzed using King and Horex model until the final network of themes was formed. Which consisted of three main dimensions for rationality, including the contexts, consequences, and areas of rationality (including the three areas of Thoughts, Attitudes and Insights - Tendencies, Motivations and ethos - Actions and Behaviors). In the field of thought, the themes concerning the necessary and minimum conditions of rationality were called "Distinction-oriented" and the themes concerning the ideal and ideal conditions of rationality were called "monotheism". Also in the field of attributes, the themes related to the necessary and minimum conditions were called "moderation- oriented " and the themes related to the ideal and ideal conditions of rationality were called "sublimationism". In the field of actions, the themes related to the necessary and minimum conditions were called "justice-oriented" and the themes related to the ideal and ideal conditions of rationality were called "altruism". Finally, by analyzing the resulting network of topics, the contribution of Islamic rationality grants for government management in the mentioned dimensions was presented | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic rationality, Public management, Public administration, Islamic Management | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
آزاد ارمکی، تقی (1375)، جامعه‌شناسی عقلانیت، قبسات، س 1، ش 1: 54-39.
ابن فارس، ابی‌الحسین بن فارس رازی (1389 ق). معجم مقایس اللغه، قم، دارالکتب العلمیه.
ابن منظور، ابی الفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم بن منظور مصری (1410 ق). لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه.
الجوهری، أبی نصر اسماعیل بن حماد (1407 ق)، الصحاح (تاج اللغه و صحاح العربیه)، بیروت، دارالعلم الملایین.
بختیار نصرآبادی، حسنعلی؛ حیدری، محمدحسین و بهروان، حمیدرضا (1390)، نسبت عقلانیت انتقادی با اخلاق اجتماعی، راهبرد، س 20، ش 59: 165-139.
تورانی، حیدر (1387)، بررسی نقش عقلانیت قرآنی در سلامت تصمیمات مدیران و ارائه یک الگوی مفهومی. مطالعات اقتصاد اسلامی، س 2، ش 2: 148-121.
حسنی نیک، محمدعلی و مختاریانپور، مجید (1397). عقلانیت مدیریت جهادی، مدیریت اسلامی، ش 4: 106-79.
خزایی، احمدرضا (1393)، جایگاه عقلانیت در مدیریت فرهنگی از نگاه اسلام، پژوهشنامه قرآن و حدیث، س 7، ش 14: 176-157.
خیری، بهرام (1377)، بررسی تئوریک عقلانیت در مدیریت دینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
دانایی‌فرد، حسن (الف) (1395)، چالش‌های مدیریت دولتی در ایران، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
دانایی‌فرد، حسن (ب) (1395)، نهضتهای مدیریتی در بخش دولتی (گذشته، حال و آینده)، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
دانایی‌فرد، حسن؛ ثقفی، عمادالدین و مشبکی اصفهانی، اصغر (1389)، اجرای خط‌مشی عمومی: بررسی نقش عقلانیت در مرحله تدوین خط‌مشی، مدرس علوم انسانی-پژوهشهای مدیریت در ایران، س 14، ش 4: 106-79.
دانایی‌فرد، حسن و مظفری، زینب (1387)، ارتقاء روایی و پایایی در پژوهشهای کیفی مدیریتی: تأملی بر استراتژیهای ممیزی پژوهشی، پژوهشهای مدیریت، س 1، ش 1: 162-131.
دانگ، لیشنگ (1397)، نظریههای اداره عمومی: عقلانیت ابزاری و ارزشی، ترجمه حسن دانایی‌فرد، تهران، نشر مهربان.
درخشه، جلال و موسوینیا، مهدی (1397)، کارکرد نظریه عقلانیت سیاسی در انقلاب اسلامی ایران مبتنی بر اندیشه و عمل حکومتی امام خمینی، اندیشه سیاسی در اسلام، ش 13: 150-127.
دهخدا، علی‌اکبر (1341)، لغت‌نامه دهخدا، ج 3، تهران، نشر افست گلشن.
دهقان طرزجانی، علی (1396)، دلالتهای عقلانیت قرآنی در خطمشیگذاری عمومی، رساله دکتری. قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
راغب اصفهانی، حسین ابن محمد (1373)، مفردات الفاظ القرآن، تهران، مرتضوی.
رحیمی، احسان و حسینی، فردین (1398)، تحلیل ابعاد و مؤلفههای عقلانیت مبتنی بر روایات معصومان علیهمالسلام. اسلام و علوم اجتماعی، س 11، ش 21: 88-69.
رحیمی، احسان؛ زارعی متین، حسن و پرکان، حسین (1397)، تبیین مفهوم عقل و عقلورزی از منظر روایات به‌عنوان مبنایی برای سرمایههای سازمان (انسانی، اجتماعی، روان‌شناختی، معنوی)، مدیریت سرمایه اجتماعی، س 5، ش 4: 603-579.
شیخزاده، محمد و بنیاسد، رضا (1400)، تحلیل مضمون: مفاهیم، رویکردها و کاربردها. تهران: لوگوس.
رهبر، احسان (1391)، مفهومپردازی سازمانهای ایمانمحور و بررسی نقش آنها در توسعه خدمات اجتماعی: تبیین نقش عقلانیت هنجاری، اسلام و مدیریت، سال 1، ش 1: 104-79.
طباطبایی، امیر؛ پرخیده، حسنی؛ مرتضوی، حامد و طباطباییچهر، محبوبه (1392)، راهبردهایی برای ارتقاء دقت علمی در تحقیقات کیفی، علوم پزشکی خراسان، س 3، ش 5: 670-663.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمد سعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخزاده، محمد (1390)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی، س 5، ش 2 : 198-151.
فرازمند، علی (1390)، مدیریت دولتی در عصر امپراطوری جهانی هخامنشیان، ویراسته ابوالحسن فقیهی و حسن دانائی‌فرد، تهران، انتشارات امام صادق (ع).
فروزنده، لطف‌الله (1390)، عقلانیت و جایگاه آن در سیاستگذاری، کیهان فرهنگی، ش 294 و 295: 30-22.
فیروزآبادی شیرازی، مجدالدین محمد بن یعقوب (1362)، قاموس المحیط، بیروت، دارالفکر.
قرشی، علی‌اکبر (1364)، قاموس قرآن، ج 5، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
کرمانی، سعید (1391)، معناشناسی عقل در قرآن کریم با تکیه بر نظریه حوزه‌های معنایی، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
محمدپور، احمد (1388)، ارزیابی کیفیت در تحقیق کیفی: اصول و راهبردهای اعتباریابی و تعمیمپذیری، علوم اجتماعی، ش 48: 106-75.
محمدپور، احمد (1397)، روش در روش: درباره ساخت معرفت در علوم انسانی، قم، لوگوس.
منصورنژاد، محمد (1383)، عقل در سه دین بزرگ آسمانی: زرتشت، مسیحیت و اسلام، سیری در تعاریف و سابقه مفهوم عقل و ارتباط آن با ادیان، تهران، جوان پویا.
منطقی، محسن (1395)، ابزارهای شناخت در مدیریت اسلامی، عیار پژوهش در علوم انسانی، س 7، ش 1: 82-67.
میزان الحکمه، ترجمه محمد محمدی ریشهری. نسخه آنلاین، http://lib.eshea.ir/5/1/27307.
نقی پورفر، ولی‌الله (1390)، مبانی و بسترهای تفکر و تعقل خلاق از دیدگاه اسلام، چشم‌انداز مدیریت دولتی، ش 5 : 32-9.
نقی پورفر، ولی‌الله و موسوی مقدم، محمد (1395)، گزینش مدیران و کارکنان از منظر اسلام با رویکرد به مؤلفه عقلانیت الهی به‌عنوان کلان شاخص شایسته‌سالاری، مدیریت فرهنگ سازمانی، س 14، ش 1 : 226-203.
نیسی، عبدالحسین؛ آذر، عادل؛ مقبل با عرض، عباس و نقی پورفر، ولی‌الله (1396)، طراحی الگوی چند سطحی عقلانیت در سازمان با رویکرد اسلامی، مدیریت اسلامی، س 25، ش 4 : 63-41.
وحیدیمنش، حمزه علی (1394)، دموکراسی و عقلانیت اسلامی، معرفت سیاسی، س 7، ش 2 : 44-25.
لاتینBeed, C., Beed, C., )1999(, A Christian perspective on neoclassical rational choice theory, International Journal of Social Economics, 26 (4): 501–520.
Bolis, I., Morioka, S. N., & Sznelwar, L. I. (2017), Are we making decisions in a sustainable way? A comprehensive literature review about rationalities for sustainable development, Journal of Cleaner Production, 145: 310-322.
Bourgan, J. (2011), A New Synthesis of public Administration: Servicing in The 21st entury, Canada, McGill-Queenʼs University Press.
Denhardt, R. & J. Denhardt (2000), The New Public Service: Serving Rather than Steering, Public administration Review,60 (6): 549-559.
de Oliveira Fornasier, M. and Franklin, S. )2019(, Governance, rational choice and new public management (npm): a general view (and some critics). Revista Brasileira de Estudos Políticos. 119 (2), pp. 327-362. https://doi.org/10.9732/P.0034-7191.2019V119P327
Dimock. M. E. (1936), Thc Meaning and Scope of Public Administration in John M. Gaus et al. (Eds), Chicago, University of Chicago Press.
Fox, C. (2002), What Do We Mean When We Saa “Rationality” in Poblic Affairs?, New York, Macmillan.
Formal Rationality as Ideal; 2 The Textbook Approach to Management.
Gulick, L. (1937), Notes on the Tbeory of Organization, in L. Gulick & L. L'rwick (Eds.), Papers on the Science of Administration, New York, Institute of Public Administration.
Habermas, J. (1984), The theory of communicative action, volI, Boston, Beacon.
Hood, C. (1991), A public Administration for All Seasons?, public Administration, 69(1): 3-19.
Kalberg, S. (1980), Max Weber's types of rationality: Cornerstones for the analysis of rationalization processes in history, American Journal of Sociology, 85(5): 1145-1179.
King, N. and Horrocks, C. (2010), Interviews in qualitative research. Thousand Oaks, CA, US: SAGE Publications.
Moore, M. H. (1995), Creating Public Value: Strategic Management in Government. Cambridge, Harvard University Press.
Olmez, A. E. Sumer, H. C., and Soysal, M. (2004), Organizational Rationality in Public, Private and Multinational Firms in Turkey, Information Knowledge System Management, 4(2): 107-118.
Ostrom, V. (1971), Public Choice: A Different Approach to The Study of Public Administration, Public Administration Review, 31(2): 203-216.
Rescher, N.)1988(, Rationality: A Philosophical Inquiry into the Nature and the Rationale of Reason, Oxford, Clarendon Press.
Rutgers, M. R. (1999), Be Rational! But What it Means?, Journal of Management History, 5(1): 17-35.
Ryan, N. (1999), Rationality and Implementation Analysis, Journal of Management History, 5(1): 36-52.
Saunders, M., Lewis, P., Thornhill,A. (2009), Research Methods for Business Students.5eds, Harlow, Pearson Education.
Sarker M.N.I. (2019), Instrumentally Rationalizing Public Administration. In: Farazmand A. (eds) Global Encyclopedia of Public Administration, Public Policy, and Governance. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-31816-5_3861-1
Shafran, j., Jones, B. D., Dye, C. (2020), Bounded Rationality in Public Administration. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190228637.013.1460
Shakun, M. F. (2006), Spiritual Rationality: Integrating Faith-Based and Secular Based Problem Solving and Negotiation as System Design for Right Action, Group Decision and Negotiation, 15(1): 1-19.
Simon, H. A. (1957), Administrative Behavior, New York, Macmillan.
Sinkovics, R. R. (2008), Enhancing the Trustworthiness of Qualitative Research in International Business, MIR, 48(6): 689-714.
Snellen, I. (2002), Conciliation of Rationalities: The Essence of Public Administration, Administrative Theory and Praxis, 24(2): 232-346.
Snyder, P. Hall, M. Robertson, J. Jasinski, T. Miller, J. S. (2006), Ethical Rationality: A strategic Approach to Organizational Crisis, Journal of Business Ethics, 63(4): 371-383.
Taylor, F.w. (1911), The Principles of Scientific Management, New York, Harper and Brothers.
Tenbensel, T. (2002), Assessing the Relative Merits of Policy Commitment: is it Possible for Plicy Makers to Use Rich Language of Rationality?, Administrative Theory and Praxis, 24(2): 299-322.
Tomer, J. (2008), Beyond the rationality of economic man, toward the true rationality of human man, The Journal of Socio-Economics, 37(5): 1703-1712.
Twining, J. (2000), A Naturalistic Journey into the Collaboratory: In Search of Understanding for Prospective Participants, Denton, Texas Woman’s University.
Ventriss, C. (2002), The Need and Relevance for Public Rationality: Some Critical Reflection, Administrative Theory and Praxis, 24(2): 287-298.
Waldo, D. (1955), The study of Public Administration(11ed.), New Yourk, Random House.
Weber, M. (1947), Economy and society, NewYork, Bedminster.
Weber, M. (1968), The Theory of Social and Economic Organization, London, Macmillan.
White, L. D. (1948), Introduction to Public Administration, New York, Macmillan.
Wilson, W. (1887), The Study of Public Administration, Political Science Quarterly, 2(2): 22-197. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 374 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 381 |
||