آمار
| تعداد نشریات | 36 |
| تعداد شماره‌ها | 1,192 |
| تعداد مقالات | 8,578 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,987,581 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,031,480 |
رابطهی سرمایه روانشناختی با توانمندی خانواده: نقش میانجی معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 7، دوره 18، شماره 63 - شماره پیاپی 2، تیر 1402، صفحه 181-212 اصل مقاله (1.06 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| طراوت خوشرو رودبارکی1؛ امیر قربان پور لفمجانی* 2؛ حسن بلند3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2دانشیار، گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3استادیار، گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| تاریخ دریافت: 06 شهریور 1401، تاریخ بازنگری: 02 دی 1401، تاریخ پذیرش: 03 بهمن 1401 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| هدف پژوهش حاضر بررسی برازش الگوی سرمایه روانشناختی باتوانمندی خانواده با نقش میانجی معنای زندگی وحمایت اجتماعی ادراک شده بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است که درقالب الگویابی معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان زن متاهل دانشگاه گیلان درسال تحصیلی1401-1400بودندکه از این بین230 نفربه شیوه نمونه‌گیری دسترس انتخاب شدند. از پرسشنامه‌های سرمایه روانشناختی لوتانز (2007)، توانمندی خانواده شام و همکاران (2001)، معنای زندگی استگر (2010) و مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده زیمت و همکاران (1988) به منظور جمع‌آوری دادهها استفاده شد. نرم‌افزارSPSS و AMOSبرای تحلیل دادهها و بررسی برازش مدل استفاده شد و روش بوت استرپ در برنامه ماکرو پریچر و هایز (2008) برای بررسی نقش متغیرهای میانجی مورداستفاده قرارگرفت. نتایج نشان داد الگوی ساختاری پژوهش ازبرازش مطلوبی برخورداراست و تمامی متغیرهای برونزا و میانجی 48 درصد از تغییرات توانمندی خانواده را پیشبینی میکنند که این میزان در حد متوسط میباشد. همچنین به جز مسیر مستقیم سرمایه روانشناختی به توانمندی خانواده، تمامی ضرایب مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم معنادار بودند. همچنین معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده دررابطه بین سرمایه روانشناختی وتوانمندی خانواده نقش میانجیگرانه دارد. بنابراین، معنای زندگی و حمایت اجتماعی با تقویت سرمایه روانشناختی، توانمندی خانواده را ارتقاء میدهد که میتواند در برنامه مداخلاتی مشاوران در قبل و بعد از ازدواج استفاده شود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سرمایه روانشناختی؛ معنای زندگی؛ حمایت اجتماعی ادراک شده؛ توانمندی خانواده؛ دانشجویان متاهل | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
رابطه سرمایه روانشناختی باتوانمندی خانواده: نقش میانجی معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده[1] طراوت خوشرو رودبارکی[2]| امیر قربان‌پور لفمجانی[3]| حسن بلند[4] چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی پردازش الگوی سرمایه روانشناختی با توانمندی خانواده با نقش میانجی معنای زندگی وحمایت اجتماعی ادراک شده بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است که درقالب الگویابی معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان زن متاهل دانشگاه گیلان درسال تحصیلی1401-1400 بودند که از این بین230 نفربه شیوه نمونه‌گیری دسترس انتخاب شدند. از پرسشنامه‌های سرمایه روانشناختی لوتانز (2007)، توانمندی خانواده شام و همکاران (2001)، معنای زندگی استگر (2010) و مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده زیمت و همکاران (1988) به منظور جمع‌آوری دادهها استفاده شد. نرم‌افزارSPSS و AMOS برای تحلیل دادهها و بررسی برازش مدل استفاده شد و روش بوت استرپ در برنامه ماکرو پریچر و هایز (2008) برای بررسی نقش متغیرهای میانجی مورداستفاده قرارگرفت. نتایج نشان داد الگوی ساختاری پژوهش ازبرازش مطلوبی برخورداراست و تمامی متغیرهای برونزا و میانجی 48 درصد از تغییرات توانمندی خانواده را پیشبینی میکنند که این میزان در حد متوسط میباشد. همچنین به جز مسیر مستقیم سرمایه روانشناختی به توانمندی خانواده، تمامی ضرایب مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم معنادار بودند. همچنین معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده دررابطه بین سرمایه روانشناختی وتوانمندی خانواده نقش میانجیگرانه دارد. بنابراین، معنای زندگی و حمایت اجتماعی با تقویت سرمایه روانشناختی، توانمندی خانواده را ارتقاء میدهد که میتواند در برنامه مداخلاتی مشاوران در قبل و بعد از ازدواج استفاده شود. کلیدواژه‌ها: سرمایه روانشناختی، معنای زندگی، حمایت اجتماعی ادراک شده، توانمندی خانواده، دانشجویان متاهل.
[1]. مقاله حاضر برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده نویسنده اول است که در گروه علوم تربیتی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان به راهنمایی نویسنده دوم و مشاوره نویسنده سوم انجام شده است. [2]. دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران. [3]. نویسنده مسئول: دانشیار، گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران. qorbanpoorlafmejani@guilan.ac.ir [4]. استادیار، گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران. مقدمه خانواده یکی از مهمترین ارکان جامعه و نظام اجتماعی و نخستین نهادی است که فرد در آن چشم میگشاید که پناهگاه امنیت و خوشبختی تصور میشود (زمانی زارچی و همکاران، 1397). حفظ و تداوم خانواده یکی از مهمترین و مورد وفا‌ق‌ترین ارزش‌های مشترک انسانی محسوب میگردد و وفاداری به زندگی زناشویی از جمله ارزش‌های مهم تلقی میگردد(آلتگلت[1] و همکاران، 2018). مطالعات نشان داده است که زندگی مشترک، سازگاری و ایجاد صمیمیت با یکدیگر، تأثیر قابل‌توجهی در توانمندی خانواده دارد (جونگ‌یونگ[2] و همکاران، 2019). توانمندی خانواده را میتوان به عنوان چارچوبی تعریف کرد که رشد سالم تک تک اعضای خانواده را ارتقاء میدهد، توانایی اعضای خانواده را برای به اشتراک گذاشتن یک نظام ارزشی به عنوان یک گروه دارایِ تعاملات هماهنگ و آشنا، تسهیل میکند و به تعامل آرام با خویشاوندان و سیستم‌های اجتماعی کمک میکند (جین و آهن[3]، 2019). خانوادههای توانمند ظرفیتی دارند که به اعضای مجموعه توان رشد، تغییر و سازگاری میدهد (دانشمن و تیفتیک[4]، 2014). فلسفه مبتنی بر توانمندی، یک باور مهم و نگرشی فراگیر است که در آن فرض میشود تمام خانواده‌ها توانمندی‌هایی دارند که می‌توانند در رفع نیازهایشان، برای به انجام رساندن اهدافشان و برای افزایش سلامت اعضای خانواده آنها را تقویت کنند و مورد استفاده قرار دهند. در الگوهای مبتنی بر توانمندی، پیامدها تنها بر حل مشکلات و نیازهای فوری متمرکز نیستند، بلکه بر اکتساب دانش، مهارت‌ها و توانایی‌هایی که از مشکلات بعدی جلوگیری خواهند کرد، افزایش ثبات خانواده، توانا ساختن والدین برای تربیت فرزندانشان و افزایش رشد شخصی اعضای خانواده متمرکز هستند (کونولی و کونولی[5]، 2014). خانواده توانمند از سه مشخصه اصلی توانایی بررسی و کنترل منابع آموزشی و حمایتی مورد نیاز، توانایی حل مسئله و تصمیم‌گیری و توانایی برقراری ارتباط جهت برطرف ساختن نیازهای درمانی برخوردار است (مقدم و اسماعیل‌پور، 1396). یکی از عواملی که میتواند در توانمندی خانواده نقش داشته باشد، سرمایۀ روانشناختی [6] است. همانگونه که تحقیق کشری بهرا و بارمولا[7] (2021) نشان داد توانمندی خانواده با سرمایه روانشناختی همبستگی دارد. سرمایۀ روانشناختی یک حالت روانشناختی مثبت است که رویکردی واقع‌بینانه و انعطاف‌پذیر به زندگی ارائه میدهد که از چهار ساختار امید، خوشبینی، تابآوری و خودکارآمدی تشکیل شده است(لیران و میلر[8]، 2019). سرمایۀ روانشناختی به معنای اعتماد به نفس برای انجام تلاش‌های لازم برای موفقیت‌های چالش‌انگیز، داشتن چشم‌انداز مثبت نسبت به موفقیت در زمان حال و آینده، نشان دادن پشتکار در حرکت به سمت اهداف برای دستیابی به موفقیت و نشان دادن مقاومت در مواجهه با مشکلات و سختیها و پذیرفتن آنها است (سعادت[9] و همکاران، 2020؛ لوتانز[10] و همکاران، 2004). شواهد پژوهشی نشانگر ارتباط سرمایۀ روانشناختی با توانمندی خانواده است. به عنوان مثال تحقیق لی و پارک[11] (2016) نشان داد که توانمندی خانواده و سرمایۀ روانشناختی و بهزیستی روانی افراد با هم ارتباط دارند. همچنین ژنگ[12] و همکاران (2022) در تحقیق خود نشان دادند که سرمایۀ روانشناختی روی روابط اعضای خانواده تاثیر می‌گذارد. کارمونا هالتی[13] و همکاران (2020) در تحقیق خود نشان دادند که سرمایۀ روانشناختی عملکرد والدفرزندی را تحت تاثیر قرار میدهد و از این طریق عملکرد خانواده را متاثر میسازد. سرمایۀ روان1شناختی افراد را قادر میسازد تا علاوه بر مقابله بهتر در برابر موقعیتهای استرسزا، کمتر دچار تنش شده، و در برابر مشکلات از توان بالایی برخوردار باشند. لذا این افراد در برابر مسائل، اشتیاق بیشتری از خود نشان میدهند و به موفقیت بیشتری دست پیدا میکنند(لوتانز[14] و همکاران ، 2007). همچنین افراد با سرمایۀ روانشناختی بالا منابع مثبت بیشتری برای مقابله با استرس و حل تعارض دارند (جیانگ[15]، 2021) که توانایی حل تعارض یکی از مولفههای توانمندی خانواده است (غفاری، 1392؛ شام، 1985). مرور تحقیقات گذشته نشان میدهد که مطالعات گذشته در رابطه با تاثیر سرمایۀ روانشناختی بر توانمندی خانواده در مرحله آغازین قرار دارد و مطالعات اندکی در این زمینه انجام شده است که به برخی از آنها در بالا اشاره شده است اما دیده شده که سرمایۀ روانشناختی یکی از عواملی است که در رضایت زناشویی به عنوان یک حیطه مرتبط با توانمندی خانواده میتواند اثرگذار باشد (سپهری شاملو و کرامتی، 1395). دوره‌های آموزش سرمایۀ روانشناختی تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر روی مشارکت و عملکرد خانواده دارد (لوتانز و همکاران، 2007). در پژوهشی گزارش شد که ترکیب چهار متغیر امید[16]، خوشبینی[17]، تابآوری[18] و خودکارآمدی[19] بهتر میتواند، عملکرد زندگی را پیشبینی کند (فرهادی و همکاران، 1395). شیخ‌الاسلامی و عرب (1395) بیان میدارند که داشتن امید در زندگی باعث کاهش افسردگی، بالا رفتن خلق و در نتیجه بالا رفتن رضایت درونی و در نهایت رضایت از زندگی میشود، همچنین امیدواری خود باعث افزایش معناداری در زندگی میگردد و متقابلاً معناداری در زندگی نیز امید را افزایش میدهد. کارور[20] و همکاران (2010) این احتمال را مطرح میکنند که خوشبینی، تابآوری فرد در برابر حوادث تنش‌زای زندگی را افزایش میدهد. به علاوه افراد خوش‌بین رفتارهای مواجهه‌ای مؤثرتر، روابط اجتماعی بهتر و با ارزش‌تر، انعطاف‌پذیری بالاتر و بهزیستی ذهنی و جسمی بیشتری را نسبت به بدبین‌ها نشان میدهند (لائو[21] و همکاران، 2014). نتایج تحقیق ماتیو[22] و همکاران (2014) نشان داد که داشتن امید در افراد باعث به وجود آمدن سازگاری بهتر در شرایط مختلف زندگی میشود. خودکارآمدی یک منبع فردی و کلیدی مهم در تحول، سازگاری و تغییر فردی است و به معنای داوری فرد درباره توانمندی‌هایش برای سازماندهی و مدیریت موقعیتهای مختلف زندگی است (لیم[23] و همکاران، 2008). بررسی مختصر نظریهها والگوهای حوزه توانمندی روشن‌کننده این مهم است که عوامل مختلفی بر توانمندی خانواده مؤثراست؛ لذا براساس مرور ادبیات مربوط به حوزۀ خانواده و سرمایۀ روانشناختی یک الگوی مفهومی استنباط میشود که فرض میکند رابطۀ سرمایۀ روانشناختی و توانمندی خانواده به احتمال زیادی توسط متغیرهای دیگری همچون معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده، میانجی گری میشود. زیرا امید، تاب آوری، خوشبینی و خودکارآمدی افراد در مواجهه با فشارها تحت تأثیر میزان حمایت دریافتی افراد و نیز معنایی قرار دارد که افراد برای زندگی تصور میکنند. لذا حمایت اجتماعی[24] نیز میتواند در توانمندی خانواده تاثیرگذار باشد (چنگ و همکاران[25]، 2014). حمایت اجتماعی به‌طورکلی به معنای درک فرد از مورد مراقبت قرار گرفتن توسط دیگران است و اینکه یک شبکهی اجتماعی قابل اعتماد دارد که میتواند در مواقع نیاز به آن متوسل شود. افراد می‌توانند حمایت را از منابع مختلف از قبیل خانواده، دوستان و سایر افراد مهم دریافت کنند(ویلسون[26] و همکاران، 2020). تحقیق افشانی و محمدی (1394) نشان داد که حمایت اجتماعی و سرمایۀ روانشناختی با هم رابطه دارند. فروغی کلدره و همکاران (1400) در تحقیق خود نشان دادند بین سرمایۀ روانشناختی و حمایت اجتماعی رابطه وجود دارد. هاشم مطوری (1396) نیز در تحقیق خود به نتایج مشابهی رسید. حمایت اجتماعی میتواند توان تحمل و تاب آوری افراد را افزایش دهد (لوک و بادملی[27]، 2021). حمایت اجتماعی عاملی است که موجب تابآوری در مقابل مسائل زندگی از طریق افزایش سازگاری و مهارت‌های مقابله‌ای انطباقی میشود (توکلی و مختوم نژاد، 2022؛ کوپاری[28] و همکاران، 2018). حمایت اجتماعی دریافتی از سوی دیگران تاب آوری فرد را در مقایل رویدادهای استرسزا و اضطراب آور زندگی افزایش میدهد (هو[29] و همکاران، 2021). حمایت اجتماعی ادراک شده با سرمایۀ روانشناختی رابطهی مستقیم و معناداری دارد (رن و جی[30]، 2019؛ لی و کین[31]، 2020). همچنین حمایت اجتماعی ادراک شده میتواند میزان امیدواری افراد را افزایش دهد (یاداو[32]، 2010). هرچند برخی معتقدند این رابطه دوسویه است یعنی هم امید، ذهنیت فرد را نسبت به دریافت حمایت اجتماعی افزایش میدهد و هم حمایت اجتماعی میزان امید فرد را ارتقاء میدهد (ژیانگ[33] و همکاران، 2020). فرضیه‌ی سپر یا محافظ، به تبیین اثرات حمایت اجتماعی درمحافظت از افراد در برابر رویدادهای تنش‌زا می‌پردازد. این فرضیه، چنین فرض میکند که حمایت اجتماعی راهبردهای مقابله‌ای انطباقی و سازگارانه نظیر تفسیر مجدد را موجب میشود که به نوبه‌ی خود برسلامتی افراد تأثیرگذارهستند (پن و همکاران[34]، 2019). عبداله‌پور و کرامت (2016) در تحقیق خود نشان دادند که حمایت اجتماعی ادراک شده با توانمندی خانواده رابطه دارد. چو[35] و همکاران (2018) در تحقیق خود نشان دادند که بین حمایت اجتماعی و خودکارآمدی والدگری و توانمندی خانواده در زنان بارداررابطه وجود دارد. مارتینز‌ریکو[36] و همکاران (2022) در تحقیق خود نشان دادند که بین شبکۀ حمایت رسمی و غیررسمی و توانمندی خانواده رابطهای قوی وجود دارد. رزمجویی و زارعی (1397) در تحقیق خود نشان دادند که بین حمایت سازمانی ادراک شده و حمایت خانوادگی ادراک شده و توانمندی خانواده رابطه وجود دارد. محمودپور و همکاران (1399) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که حمایت اجتماعی ادراک‌شده و بهزیستی اجتماعی در تبیین صمیمیت زناشویی زنان اثرگذار است. رضاخانی‌ها واشکان (1401) درپژوهش خود به این نتیجه رسیدندکه گرایش به روابط فرازناشویی را میتوان باکمک متغیرهای پیشبین از جمله حمایت اجتماعی پیشبینی نمود. میکائیلی منیع و همکاران (1400) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که رضایت زناشویی متاثر از حمایت اجتماعی ادراک شده از سمت همسر و وضعیت اقتصادی- اجتماعی ادراک شده است. باوارسکو و همکاران[37] (2018) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که حمایتهای اجتماعی حاصل از سرپرستان، دوستان، همکاران و وابستگان میتواند بسیاری از علائم روانشناختی از قبیل افسردگی و اضطراب را سبک کند.گوموش (2015)[38] درپژوهش خود با بررسی رابطه حمایت اجتماعی ادراک شده و رضایت از زندگی و مهارت‌های حل مسئله درافراد متاهل دریافت که حمایت اجتماعی ادراک‌شده با امید، رضایت اززندگی و بهزیستی روانشناختی رابطهی مثبت دارد. افراد دارای حمایت اجتماعی بالا احساس میکنند که دیگران به آنان علاقه دارند، دیگران آنها را دوست دارند و در مواقع سختی و دشواری حامی و پشتیبان آنها هستند. چنین افرادی دارای اعتماد به نفس، خودکارآمدی و خوشبینی و امیدواری بیشتری هستند (حاتمی و همکاران، 2019 ). لذا میتوان گفت حمایت اجتماعی دریافت‌شده اگر بالا باشد تابآوری افراد خانواده نیز ارتقاء مییابد(سلیم و همکاران، 2019). از جمله عوامل اثرگذار بر توانمندی و بهبود عملکرد خانواده، معنای زندگی[39] است (نوری و همکاران 1397). ولکرت[40] و همکاران (2019) در تعریف جامعی از معنای زندگی، بیان میکنند که معنای زندگی یک ساختار چندبعدی است که شامل چهار جزء اصلی هدف[41] (انگیزه فرد از زندگی معنوی[42])، درک[43] (شناخت[44])، رفتار مسئولانه[45] (رفتار[46]) و ارزیابی[47](احساسات ناشی از معنویت[48]) میشود که به‌صورت مخفف پیور[49] نامگذاری میشود. همچنین معنای زندگی هم به‌طور مستقیم بر رضایت‌زناشویی تاثیر دارد و هم با میانجیگری سرمایۀ روانشناختی و با تاثیرگذاری بر آن منجر به افزایش رضایت زناشویی میگردد(پورحسین و همکاران، 1398) که این مولفه یعنی رضایت زناشویی خود در توانمندی خانواده نیز موثر است(بن‌خونین و التمیمی[50]، 2021). معنای زندگی میتواند به زندگی انسان معنویتی بدهد که خود این معنویت میتواند مولفههای سرمایۀ روانشناختی از جمله امید، خوشبینی، تابآوری و خودکارآمدی را ارتقاء دهد(مقدم و رشیدی، 2020). معنای زندگی از طریق امیدبخشی و بخشودگی میتواند بهزیستی روانی را افزایش دهد(یالچین و مالکوچ[51]، 2015). تحقیقات نشان دادهاند که معنای زندگی میتواند با ایجاد امیدواری در زندگی رضایت از زندگی را افزایش دهد(کاراتاس[52] و همکاران، 2021). زیرا افرادی که برای زندگی خود و مسایل و مشکلاتشان چرایی دارند می‌توانند هر مشکلی را تحمل کنند لذا وجود معنا در زندگی میتواند افراد را امیدوارتر به زندگی کند (فلدمن[53] و همکاران، 2018). امینی و همکاران (1398) در تحقیق خود نشان دادند که بین سرمایۀ روانشناختی و معنای زندگی رابطۀ معنیداری وجود دارد. همچنین تحقیقات دیگر نشان دادهاند که معنای زندگی با مولفههای سرمایۀ روانشناختی از جمله امید (نریمانی و پرزور،1393)، تاب آوری (کوچکی نیا و دهقان زاده،1397) و خوشبینی(هو و همکاران ،2001 ) ارتباط دارد. داشتن معنا در زندگی با در نظر گرفتن گذرا بودن هستی و وجود انسانی به‌جای بدبینی و انزوا، انسان را به تلاش و فعالیت فرا می‌خواند و بیان می‌دارد آنچه یک انسان را از پا درمی‌آورد رنجها و اتفاقات نامطلوب نیست بلکه بی‌معنا شدن زندگی است (استجر[54] و همکاران، 2008). تجربۀ یک زندگی معنی‌دار با پیامدهای مثبت قابل اندازه‌گیری ناشی از آن در ارتباط است. معنای زندگی گزارش‌شده توسط فرد، با سالم غذا خوردن، فعالیت بدنی بیشتر، افزایش میزان رضایت از زندگی و افسردگی کمتر ارتباط دارد (براسی[55] و همکاران، 2015). وطن‌خواه و همکاران (1400) درپژوهش خود به این نتیجه رسیدندکه، معنای زندگی با سردی عاطفی زنان متأهل ارتباط منفی و معنیداری دارند. اتفاقی و جدیدی (1400) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که میان معناداری زندگی و سبک دلبستگی و عشق و تمایزیافتگی رابطۀ معنیداری وجود دارد. سلطانی بناوندی و همکاران (1398) در تحقیق خود نشان دادند که معنای زندگی با انسجام خانواده و انعطاف‌پذیری خانواده ارتباط دارد. شکیبافرد و چالمه (1400) در تحقیق خود نشان دادند که بین الگوهای ارتباطی خانواده و معنای زندگی رابطهای معنادار وجود دارد. همچنین زعیم‌زاده و جعفری (1400) در تحقیق خود نشان دادند که معنای زندگی با انسجام خانواده رابطه دارد. دل‌فاو[56] و همکاران (2011) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که معنای زندگی به‌صورت قوی، از خانواده و ارتباطات اجتماعی سرچشمه گرفته است. همچنین، لامبرت[57] و همکاران(2010) اذعان داشتند خانواده و حمایت خانواده یکی از پیشایندهای تأثیرگذار بر معنای زندگی در بین اعضای خانواده است. همگام با پژوهشهای انجام‌شده، نتایج پژوهشهای بونین و براون[58] (2002) نشان داد انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده ازجمله عواملی‌اند که موجبات دستیابی اعضای خانواده به هدف و معنای زندگی را فراهم می‌آورند. به‌طورکلی یافتن معنای زندگی یکی از عوامل مهم در بهزیستی روانی و سرمایۀ روانشناختی انسان است (لی[59]، 2018). جستجو و یافتن معنا در زندگی به افراد کمک میکند تا دغدغه‌های اصلی خود را در زندگی شناسایی کنند و بتوانند راهبردهایی انعطاف‌پذیر و سازگارانه و امیدوارانه را در راستای دستیابی به اهدافشان در زندگی اتخاذ کنند(رحیمی و همکاران، 2020). زیرا افرادی که زندگیشان معنا دارد راجع به پدیده های زندگی و مشکلات منفی بافی نمیکنند لذا تابآوری و تحملشان در برابر مشکلات بیشتر است (استافین و پرولکس[60]، 2020؛ محسنی و همکاران، 2019؛ آینا[61]، 2017). به همین سبب، وجود معنا یک کیفیت روانشناختی مثبت و مطلوب در زندگی در نظر گرفته میشود که باعث بالا رفتن امید، خودکارآمدی، تابآوری و خوشبینی در زندگی میگردد و متعاقب آن توانمندی خانواده را نیز افزایش میدهد (شیخ‌الاسلامی و همکاران،1397). با توجه به مطالب فوق میتوان گفت رویکردهای مبتنی بر توانمندی برای حمایت خانواده تنها برای زدودن بحران‌ها و مشکلات موجود، رفع نیازهای جاری یا برای تحول و ارتقای کارکردهای یک عضو تلاش نمیکنند بلکه تأکیدشان بر ترقی پتانسیلهای واحد خانواده و هر عضو خانواده در جهت افزایش سلامت است. این فلسفه بر شایستگی‌ها، قابلیت‌ها و منابع اعضای خانواده هم به صورت فردی و هم خانواده به عنوان یک کل متمرکز است. توجه به این که یک فلسفه مبتنی بر توانمندی دلالت بر فقدان مشکلات یا انکار نیازها ندارد، مهم است. به هر حال، فلسفه مبتنی بر توانمندی بر گذشته یا مقصر دانستن والدین یا خانواده برای مشکلات متمرکز نیست بلکه رویکردی متفاوت برای حل مسئله است که از طریق جویا شدن راهبردها و منابعی که خانواده‌ها اخیراً برای حل مسئله استفاده کردند و نیز جستجو برای ایجاد قابلیت‌های خانواده برای حل مشکلات جاری و به حداقل رساندن آن محقق میشود (کونولی و کونولی[62]، 2009). لذا توجه با نقش توانمندی خانواده در کارکرد خانواده و نقش سرمایۀ روانشناختی در افزایش آن، بررسی پیشینه و سوابق تحقیقی گذشته نشان داد که این رابطه میتواند متاثر از متغیرهای دیگری نیز باشد. یعنی کیفیت رابطهی بین سرمایۀ روانشناختی و توانمندی خانواده تحت تاثیر متغیرهای دیگری از جمله معنای زندگی و حمایت اجتماعی است. لذا میتوان گفت بررسی عوامل مؤثر بر تقویت توانمندی خانواده دارای اهمیت است. با توجه به مطالب پیش‌گفته، این مطالعه درپی بررسی رابطهی سرمایۀ روانشناختی با توانمندی خانواده: نقش میانجی معنای زندگی وحمایت اجتماعی ادراک شده در زنان متاهل دانشگاه گیلان بود تا به این سؤال پاسخ گوید که آیا این الگو از برازش مطلوبی برخوردار است یا خیر و اینکه آیا متغیرهای معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده در رابطهی بین سرمایۀ روانشناختی و توانمندی خانواده نقش میانجی ایفا می کند؟ روش پژوهش روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود که در قالب الگویابی معادلات ساختاری در سال 1400-1401 انجام شد. برای بررسی اعتبار مدل مفهومی ارائه شده از معیارهای نیکویی برازش استفاده شد. جامعهی آماری این پژوهش دانشجویان زن متاهل دانشگاه گیلان بودند که به علت دشواریهای پژوهشی به وجود آمده به دلیل بیماری فراگیر کرونا، ازاین بین 23۰ نفر با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. این تعداد نمونه مناسب بوده زیرا کلاین[63] (۲۰۱6) معتقد است برای مدل‌سازی باید تعداد نمونه‌ها حداقل ۲۰۰ نفر باشد. ابزار پژوهش پرسشنامۀ سرمایۀ روانشناختی:[64] برای سنجش سرمایۀ روانشناختی از پرسشنامۀ سرمایۀ روانشناختی لوتانز (2007) استفاده شد. این پرسشنامه 24 سؤالی و شامل چهار خرده مقیاس امیدواری، تاب آوری، خوشبینی و خودکارآمدی است که در آن هر خرده مقیاس 6 گویه دارد و آزمودنی به هر گویه در مقیاس پرسشنامۀ توانمندی خانواده (FSS): مقیاس توانمندی خانواده[65] (شام و همکاران، 2001 ) ابزاری 20 گویهای است که توانمندی خانواده را در پنج زیرمقیاس آن (ارزش، تعهد، حل تعارض/ارتباط، تعامل مثبت و صرف وقت در کنار یکدیگر) میسنجد. اغلب گویهها از زاویه دید همسران در مورد توانمندی‌های خانواده و ارتباطشان با هم نوشته شده است (ویلر ، 2008 . پاسخگویی سوالات بر اساس طیف لیکرت در پرسشنامۀ معنای زندگی([66]MLQ): پرسشنامۀ معنای زندگی (استگر ، 2010) دو بعد معنا در زندگی، یعنی حضور معنا و جستجوی معنا را با بهره‌گیری از 10 مادّه به استثنای گویهی9 که معکوس است برمبنای مقیاس هفت درجه ای لیکرت از کاملاً نادرست (0) تا کاملاً درست (7) میسنجد. این پرسشنامه توسط استگر[67] و همکاران ( ۲۰۰۶) جهت ارزیابی وجود معنا و تلاش برای یافتن آن ارائه شده و اعتبار و پایایی و ساختار عاملی آن در پژوهشهای مختلف با نمونههای متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است. این محققان برای ساخت این ابزار ابتدا ۴۴ آیتم تهیه کردند و سپس با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به دو عامل وجود معنا در زندگی و جستجوی معنا در زندگی با مجموع ۱۷ آیتم دست یافتند. سپس در یک تحلیل عاملی تاییدی با حذف ۷ گویه به ساختار مناسب دو عاملی با ۱۰ گویه دست یافتند. تکمیل پرسشنامه حدود 3-5 دقیقه طول می‌کشد. پژوهشها نشان‌دهندۀ اعتبار و ثبات نمره‌های پرسشنامه و روایی همگرا و افتراقی آن هستند (استگر و شین[68] ، 2010). برای مثال، برای هر دو مقیاس، همسانی درونی (ضرایب آلفا بین82/0 تا 87/0) بسیار خوبی گزارش شده است و در فاصلۀ زمانی یک ماهه اعتبار بازآزمایی مناسب (70/0) برای زیرمقیاس حضور و 73/0 برای زیرمقیاس جستجوی معنا به دست آمده است (استگر و همکاران، 2006). پایایی آزمون و بازآزمون این مقیاس در ایران با دو هفته فاصله برای زیر مقیاس وجود معنی 84/0 و برای زیر مقیاس جستجوی معنی 74/0بدست آمد. همچنین آلفای کرونباخ برای زیر مقیاس جستجوی معنی 75/0 و برای زیر مقیاس داشتن معنی 78/0 محاسبه شد (اشتاد، 1388). مادههای 1، 4، 5، 6 و 9 به زیرمقیاس حضور اختصاص دارند. برای نمره گذاری این زیر مقیاس درجه‌بندی ماده 9 از درجه بندی ماده 8 کم میشود و سپس به درجه بندیهای ماده 1، 4، 5و 6 اضافه میشود. دامنهی نمرات برای این بعد از 5 تا 35 است. مادههای 2، 3، 7، 8 و 10 به زیر مقیاس جستجو اختصاص دارند. برای نمره گذاری این زیر مقیاس، درجه بندیهای این ماده با هم جمع میشوند. دامنهی نمرهها از 5 تا 35 است. همچنین پایایی پرسشنامه در پژوهش حاضر براساس آلفای کرونباخ 88/0 بدست آمد. مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده (PSSC)[69]: مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده، یک ابزار 12 ماده‌‌ای است که توسط زیمت[70] و همکاران در سال 1988 تهیه شد و حمایت اجتماعی را از سه منبع خانواده، اجتماع و دوستان در اندازه‌های هفت درجه‌ای از 1 (کاملا مخالفم) تا 7 (کاملا موافقم) میسنجد. حداقل و حداکثر نمرهی فرد در کل مقیاس به ترتیب 12 و 84 و در هر یک از زیرمقیاسهای حمایت خانوادگی، اجتماعی و دوستان به ترتیب 4 و 28 محاسبه میشود. نمرۀ بالاتر نشان‌دهندۀ حمایت اجتماعی ادراک شدۀ بیشتر است. ویژگی‌های روانسنجی مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده در پژوهشهای خارجی تایید شده است. تحقیق این افراد نشان داد که این ابزار دارای همسانی درونی خوب و بازآزمایی خوب و همچنین روایی سازه متوسطی است(زیمت و همکاران، 1988). در بررسی مقدماتی ویژگی‌های روانسنجی این مقیاس در نمونه‌هایی از دانشجویان و جمعیت ایرانی، ضرایب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس و مادههای سه زیرمقیاس حمایت اجتماعی خانوادگی، اجتماعی و دوستان به ترتیب 0.91، 0.87، 0.83 و 0.89 محاسبه شد و ضرایب همسانی درونی مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده را تایید کرد. ضرایب همبستگی بین نمره‌های تعدادی از شرکت‌کنندگان در دو نوبت با فاصلۀ دو تا چهار هفته برای کل مقیاس و سه زیر مقیاس حمایت اجتماعی خانوادگی، اجتماعی و دوستان به ترتیب 86/0=r، 78/0=r، 69/01=r، 75/0=r محاسبه شد. معناداری این ضرایب، اعتبار بازآزمایی مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده را تایید میکند. روایی همگرا و تشخیصی(افتراقی) این مقیاس از طریق اجرای همزمان مقیاس سلامت روانی، مقیاس همدلی عاطفی و فهرست عواطف مثبت و منفی(PANAS) در مورد نمونههای مختلف از دو گروه دانشجویان و جمعیت عمومی محاسبه و تایید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی نیز با تعیین سه عامل حمایت اجتماعی خانواده، اجتماعی و دوستان، روایی سازۀ مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده را مورد تایید قرار داد (بشارت، 1398). همچنین پایایی پرسشنامه در پژوهش حاضر براساس آلفای کرونباخ 91/0 به‌دست آمد. یافتههای پژوهش در این مطالعه 230 نفر از دانشجویان زن متأهل دانشگاه گیلان مورد بررسی قرار گرفتتند که در دامنه سنی 20 تا 49 سال قرار داشتند و میانگین سنی آنان 43/6 ±67/30 سال بود. همچنین میانگین طول مدت ازدواج نمونههای مورد مطالعه 15/6 ±51/7 سال و در دامنه 2 تا 28 سال بود. از نظر تعداد فرزند 101 نفر (9/43 درصد) بدون فرزند؛ 96 نفر (7/41 درصد) یک فرزند، 27 نفر (7/11 درصد) دو فرزند و 6 نفر (6/2) سه فرزند ، از نظر سطح تحصیلات 140 نفر (9/60 درصد) لیسانس، 71 نفر (9/30 درصد) کارشناسی ارشد، 19 نفر (3/8 درصد) دکتری، از نظر وضعیت شغلی 134 نفر (3/58 درصد) بیکار، 96 نفر (7/41 درصد) شاغل، از نظر وضعیت مسکن 149 نفر (8/64 درصد) دارای منزل شخصی، 81 نفر (2/35 درصد) اجاره نشین، و از نظر وضعیت درآمد 52 نفر (6/22 درصد) درآمد کم، 135 نفر (7/58 درصد) متوسط و 43 نفر (7/18 درصد) دارای درآمد خوب بودند. جدول1: شاخصهای توصیفی(میانگین و انحراف استاندارد) متغیرهای پژوهش در دانشجویان زن متأهل دانشگاه گیلان
جدول (1)، نشان میدهد میانگین متغیر برونزای سرمایهی روانشناختی (62/100) و انحراف استاندارد (74/20) است. متغیرهای میانجی معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده به ترتیب دارای میانگین و انحراف استاندارد (80/9)50/57 و (98/16)58/59 میباشد. میانگین متغیر درونزای توانمندی خانواده (16/79) و انحراف استاندارد (68/14) است. جدول 2: ماتریس همبستگی بین متغیرهای برونزا، میانجی و درونزای مدل پیشنهادی
جدول(2)، اطلاعات مربوط به همبستگی پیرسون بین سرمایۀ روانشناختی، معنای زندگی، حمایت اجتماعی ادراک شده و توانمندی خانواده را نشان میدهد. با توجه به نتایج ماتریس همبستگی، بین سرمایهی روانشناختی، معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده با توانمندی خانواده رابطۀ مثبت و معنادار وجود دارد (05/0>P). همچنین بین سرمایۀ روانشناختی با معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده نیز رابطۀ مثبت و معناداری وجود داشت. بین هر یک از مؤلفههای متغیرهای پژوهش با یکدیگر نیز همبستگی مثبت و معناداری وجود داشت. جهت برازش الگوی پیشنهادی از الگویابی معادلات ساختاری مبتنی بر روش کوواریانس نرم افزار نسخه 24 استفاده شده و پارامترها به روش بیشینه درستنمایی (ML) برآورد شدند. نتایج شاخصهای برازش نشان داد، الگوی پیشنهادی مدل پژوهش از برازش مطلوبی برخورداراست. شاخصهای برازندگی این الگو در جدول 3، نشان داده شده است. جدول3: شاخصهای برازندگی الگوی پیشنهادی پژوهش حاضر
* میزان قابل قبول شاخصها PNFI, PCFI, ((>.5، CFI,GFI, IFI (>.9)، RMSEA,SRMR(<0.08)، CMIN/DF شاخص میزان واریانس تبیین شده متغیرهای نهفتهی درونزا را نشان میدهد. چین[71] (1998) مقادیر ، 67/0، 33/0 و 19/0 را در معادلات ساختاری به ترتیب قوی، متوسط و ضعیف توصیف میکند. ضریب تعیین متغیر توانمندی خانواده 480/0 میباشد که نشان میدهد تمامی متغیرهای برونزا و میانجی یعنی سرمایهی روانشناختی، معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده48 درصد از تغییرات توانمندی خانواده را پیش بینی میکنند که این میزان در حد متوسط میباشد. همچنین مشاهده میشود، ضریب تعیین متغیرهای معنای زندگی، حمایت اجتماعی ادراک شده به ترتیب 55 درصد و 24 درصد در حد متوسط میباشد. جدول 4، نیز ضرایب استاندارد مسیرها و شکل 1، الگوی پیشنهادی پژوهش را نشان میدهد.
شکل 1: ضرایب استاندارد مدل پیشنهادی رابطه ساختاری سرمایه روانشناختی براساس توانمندی خانواده با میانجیگری معنای زندگی وحمایت اجتماعی ادراک شده بنابراین با توجه به شاخصهای برآورد شده، نتایج نشان میدهد الگوی پیشنهادی توانمندی خانواده براساس سرمایهی روانشناختی دانشجویان زن متأهل دانشگاه گیلان با میانجیگری معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده برازش دارد. در شکل 1، اعداد روی مسیرها، وزنهای مسیر یا بتاها هستند. از میان این ضرایب، بالاترین ضریب (743/0) به مسیر سرمایهی روانشناختی و معنای زندگی اختصاص دارد و ضعیفترین ضریب (028/0-) به مسیر سرمایهی روانشناختی و توانمندی خانواده مربوط میشود. با استناد به جدول 4 میتوان ضرایب استاندارد کلیه مسیرها و مقادیر بحرانی را در الگوی پیشنهادی مشاهده کرد. جدول4: ضرایب استاندارد مسیرهای الگوی پیشنهادی
در ادامه نتایج حاصل از روابط میانجی با استفاده از آزمون بوت استرپ در برنامه MACRO پریچر و هایز (2008) برای آزمون مسیرهای میانجی یا غیر مستقیم در جدول 5، نشان داده شدهاند. در الگوی پیشنهادی پژوهش حاضر دو مسیر غیرمستقیم یا واسطهای وجود دارد. برای تعیین معناداری هر یک از روابط واسطهای و اثر غیرمستقیم متغیر مستقل بر متغیر وابسته از طریق میانجی از روش بوت استرپ[72] استفاده گردیده است. نتایج بوت استرپ برای مسیرهای واسطهای الگوی پیشنهادی پژوهش حاضر را میتوان در جدول(5) مشاهده نمود. در جدول 5، منظور از داده[73]، اثر غیرمستقیم در نمونهی اصلی؛ و بوت[74]، میانگین برآوردهای اثر غیر مستقیم در نمونههای بوت استرپ است. همچنین، در این جدول، سوگیری[75]، بیانگر تفاضل بین داده و بوت و خطای معیار نیز نشان دهندهی انحراف معیار برآوردهای غیر مستقیم در نمونههای بوت استرپ است. جدول5: نتایج بوت استرپ برای مسیرهای غیر مستقیم الگوی پیشنهادی
بحث و نتیجه‌گیری پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطهی سرمایهی روانشناختی با توانمندی خانواده: نقش میانجی معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده انجام گرفت. نتایج نشان داد الگوی ساختاری پژوهش از برازش مطلوبی برخوردار است و تمامی متغیرهای برونزا و میانجی 48 درصد از تغییرات توانمندی خانواده را پیشبینی میکنند که این میزان در حد متوسط میباشد. همچنین معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده در رابطهی بین سرمایهی روانشناختی و توانمندی خانواده نقش میانجیگرانه دارد. از جمله یافتههای تحقیق حاضر این است که سرمایۀ روانشناختی بر حمایت اجتماعی ادراک شده اثر مستقیم دارد. این یافته با تحقیقات افشانی و محمدی (1394)، فروغی کلدره و همکاران (1400)، هاشم مطوری (1396) همسو است. سرمایۀ روانشناختی سازه ای ترکیبی و به هم پیوسته است که شامل 4 مولفهی ادراکی شناختی یعنی خودکارآمدی، امید، خوشبینی و تابآوری است. این مولفهها در یک فرآیند تعاملی و ارزشیابانه، به زندگی فرد معنا میدهند، تلاش فرد برای تغییر موقعیتهای فشارزا را تداوم میبخشند، او را برای ورود به صحنهی زندگی و اقدام نمودن آماده میکنند، مقاومت و سرسختی وی را در تحقق اهداف افزایش میدهند و وی را به دریافت حمایتهای اجتماعی امیدوار نگه میدارند (فروغی کلدره و همکاران، 1400). ارتباطات فعال خانوادگی و تنوع روابط اجتماعی که متضمن حمایت اجتماعی است به دلیل پویا نگه‌داشتن فرد، ضمن تأمین سرزندگی و امیدواری وی، از انزوای اجتماعی و افسردگی او جلوگیری میکنند و نیروی بالقوه‌ای برای پشتیبانی سلامت و سرمایهی روانی محسوب میشوند. برای مثال، در ارتباطات اجتماعی، فرد میتواند با دیگران روابط مناسب برقرار کند، بر محیط اجتماعی مسلط شود یا هدفی برای خود انتخاب کند که همگی از ملاک‌های بهزیستی و خوشبینی در زندگی‌اند. در مجموع داشتن افرادی برای برقراری ارتباط می‌توانند ارتقای بهزیستی و سرمایهی روانی را تسهیل کنند (کوهن و ویلز ، 1985) که به موجب آن توانمندی در خانواده نیز افزایش مییابد. نتیجه اینکه هم ارتقای کیفیت روابط و هم در دسترس بودن حمایتهای اجتماعی، به غنی‌تر شدن احساس بهزیستی ذهنی و هیجانی و روانی در افراد می‌انجامد و باعث رضایت بیشتر از زندگی میشود. اگر فرد از حمایت اجتماعی بیشتر برخوردار است، تعامل با شبکهی اجتماعی افزایش یافته و اثر منفی رویدادهای زندگی کاهش مییابد. افزون بر آن پیوندهای گسترده‌تر اجتماعی در بستر حمایت اجتماعی افزایش مییابد. در واقع براساس نیاز به انسجام اجتماعی، حدود تعلق و ارتباط فرد با دیگران است که به زندگی معنا و مفهوم و امیدواری می‌بخشد. از دیگر یافتههای تحقیق حاضر این است که سرمایهی روانشناختی بر معنای زندگی اثر مستقیم دارد. این یافته با تحقیقات امینی و همکاران (1398)، پورحسین و همکاران (1398)، همسو است. در تبیین یافتهی حاضر میتوان گفت که طبق یافتههای موجود بین معنای زندگی و امید (نریمانی و پرزور،1393)، تاب آوری(کوچکی نیا و دهقان زاده،1397) و خوشبینی(هو و همکاران ،2001 ) ارتباط وجود دارد. در رابطه با معنای زندگی و امید (به عنوان یکی از مولفههای سرمایۀ روانشناختی)، شیخ الاسلامی و عرب (1395) بیان میدارند که داشتن امید در زندگی باعث کاهش افسردگی، بالا رفتن خلق و در نتیجه بالا رفتن رضایت درونی و در نهایت رضایت از زندگی میشود. هم چنین امیدواری خود باعث افزایش معناداری در زندگی میگردد و متقابلاً معناداری در زندگی نیز امید را افزایش میدهد و این تعامل بین معنای زندگی و امید، خود باعث افزایش توانمندی در اعضای خانواده میشود. این عوامل همان طور که گفته شد از مولفههای سرمایهی روانشناختی هستند، بنابراین معنای زندگی با سرمایۀ روانشناختی مرتبط است. همانگونه که در تحقیق پورحسین و همکاران (1398) نیز این نتیجه به دست آمد. دیگر یافتۀ تحقیق حاضر این است که معنای زندگی دررابطۀ بین سرمایۀ روانشناختی و توانمندی خانواده نقش میانجیگرانه دارد. به تعبیری دیگر معنای زندگی نقش مثبت سرمایۀ روانشناختی بر توانمندی خانواده را تشدید میکند. این یافته با تحقیقات وطن‌خواه و همکاران (1400)، اتفاقی و همکاران (1400)، دل‌فاو و همکاران (2011) لامبرت و همکاران (2010)، همسو است. در تبیین این یافته میتوان گفت افرادی که معنای زندگی دارند برای زندگی خویش هدف دارند و در مسیر نیل به هدف تلاش میکنند و از این طریق به زندگی امیدوار می‌مانند (فلدمن و همکاران، 2018؛ یالچین و مالکوچ، 2015). زیرا فردی که زندگی را معنادارمیبیند در برابر سختیها و مشکلات خود را نمیبازد و امیدش را از دست نمیدهد (رحیمی و همکاران، 2020) و از آنجاییکه امید نیز یکی از مولفههای سرمایۀ روانشناختی است لذا معنای زندگی با افزایش امیدواری و متعاقباً سرمایۀ روانشناختی میتواند رابطۀآن با توانمندی را تشدید کند. چراکه معنای زندگی با سرمایۀ روانشناختی رابطۀ معنادار دارد (لی، 2018) و با افزایش معنویت در زندگی میتواند مولفههای سرمایۀ روانشناختی را افزایش دهد (مقدم و رشیدی، 2020) و در کنار سرمایۀ روانشناختی میتواند رضایت زناشویی را ارتقاء دهد (پورحسین و همکاران، 1398) که نتیجهی آن میتواند افزایش توانمندی خانواده باشد. زیرا تحقیقات نشان دادهاند که معنای زندگی میتواند از طریق افزایش امید به زندگی، رضایت زندگی را در افراد ارتقاء دهد (کاراتاس و همکاران، 2021) که این مولفه خود زمینهساز توانمندی در زندگی خانوادگی است. همچنین افراد دارای معنای زندگی صبر و تحملشان نسبت به مشکلات زیادتر است و تاب‌آورترند که از جمله مولفههای سرمایهی روانی نیز این موارد میباشد، لذا در پس هر پدیده‌ای معنایی را تصور و درک میکنند و از تفکر منفی و منفیبافی راجع به پدیدهها پرهیز میکنند لذا معنای زندگی منجر به تابآوری بیشتر در مقابل پدیدههای استرسزا میشود (استافین و پرولکس، 2020). لذا معنای زندگی تابآوری را ارتقاء میدهد (محسنی و همکاران، 2019؛ آینا، 2017) و از این رهگذر سرمایۀ روانشناختی افزایش مییابد و متعاقباً توانمندی تشدید میشود. در واقع تجربهی یک زندگی معنی‌دار با پیامدهای مثبت قابل اندازه‌گیری ناشی از آن در ارتباط است. معنای زندگی گزارش‌شده توسط فرد، با سالم غذا خوردن و تغذیهی مناسب، فعالیت بدنی بیشتر، افزایش میزان رضایت از زندگی و افسردگی کمتر ارتباط دارد (براسی[76] و همکاران، 2015). وطن‌خواه و همکاران (1400) نشان دادند که انعطاف پذیری شناختی و معنای زندگی با سردی عاطفی زنان متأهل ارتباط منفی و معنیداری دارد. اتفاقی و جدیدی (1400) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که میان معناداری زندگی و سبک دل بستگی و عشق در زندگی زناشویی رابطهی معنیداری وجود دارد. دل‌فاو[77] و همکاران (2011) نشان دادند که معنای زندگی به‌صورت قوی، از خانواده و ارتباطات اجتماعی در مقابل سختیها و مشکلات حفاظت میکند. همچنین، لامبرت[78] و همکاران (2010) اذعان داشتند خانواده و حمایت خانواده یکی از پیشایندهای تأثیرگذار بر معنای زندگی است. همگام با پژوهشهای انجام‌شده، نتایج پژوهشهای بونین و براون[79] (2002) نشان دادند انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده ازجمله عواملی‌اند که موجبات دستیابی اعضای خانواده به هدف و معنای زندگی را فراهم می‌آورند. در واقع میتوان اینگونه بیان کرد که مفهوم معنای زندگی ارتباط تنگاتنگی با سلامت و رفاه روانشناختی و رضایت از زندگی افراد دارد. معنادار بودن زندگی سبب پایین آمدن سطح عواطف منفی مانند اضطراب و افسردگی و بالا رفتن تابآوری میشود و در نهایت سبب کاهش خطر ابتلا به بیماریهای روانی ناشی از فشارهای زندگی و افزایش توانمندی در زندگی میگردد (فیلدمن و اسنایدر[80]، 2005). برخی از مؤلفان با توجه به یافتههای موجود، ادعا نمودهاند که وجود و احساس معنا در زندگی مانند کلیدی است که میتواند قفل و گره مشکل‌های زندگی را باز نماید و باعث شود افراد کنش‌های مثبتی انجام دهند (فرانکل،1963، ترجمه صالحیان و میلانی،1392). به‌طورکلی یافتن معنای زندگی یکی از عوامل مهم در بهزیستی و سرمایۀ روانشناختی انسان است. داشتن معنا در زندگی با در نظر گرفتن گذرا بودن هستی و وجود انسانی به‌جای بدبینی و انزوا، انسان را به تلاش و فعالیت فرا می‌خواند و بیان می‌دارد آنچه یک انسان را از پا درمی‌آورد رنجها و اتفاقات نامطلوب نیست بلکه بی‌معنا شدن زندگی است (استگر و همکاران، 2008). دیگر یافته تحقیق حاضر این است که حمایت اجتماعی دررابطۀ بین سرمایۀ روانشناختی و توانمندی خانواده نقش میانجیگرانه دارد. به تعبیری دیگر حمایت اجتماعی نقش مثبت سرمایۀ روانشناختی بر توانمندی خانواده را تشدید میکند. این یافته با تحقیقات رضاخانی‌ها و همکاران (1401)، محمودپورو همکاران (1399) میکائیلی منیع و همکاران (1400)، باوارسکو و همکاران (2018) وگوموش (2015) همسو است. در تبیین این یافته میتوان گفت حمایت اجتماعی عاملی است که موجب تابآوری در مقابل مسائل زندگی از طریق افزایش سازگاری و مهارت‌های مقابله‌ای انطباقی میشود (توکلی و مختوم نژاد، 2022؛ کوپاری و همکاران، 2018). افرادی که در مشکلات و سختیها، منابع حمایتی دارند زود در مقابل مشکلات تسلیم نمیشوند و با تکیه به حمایت روانی دریافتی از اطرافیان با مشکلات میجنگند و بر آنها غلبه میکنند (لوک و بادملی، 2021). لذا میتوان گفت حمایت اجتماعی دریافت شده اگر بالا باشد تابآوری افراد خانواده نیز ارتقاء مییابد (سلیم و همکاران، 2019). زیرا حمایت اجتماعی دریافتی از سوی دیگران تابآوری فرد را در مقایل رویدادهای استرسزا و اضطراب‌آور زندگی افزایش میدهد(هو و همکاران، 2021) و از آنجاییکه تاب آوری یکی از مولفههای سرمایۀ روانشناختی است از این رهگذر سرمایۀ روانشناختی و متعاقباً توانمندی خانواده نیز ارتقاء مییابد. همچنین افراد دارای حمایت اجتماعی بالا احساس میکنند که دیگران به آنان علاقه دارند، آنها را دوست دارند و در مواقع سختی و دشواری حامی و پشتیبان آنها هستند. چنین افرادی دارای اعتمادبه نفس، خودکارآمدی و خوشبینی و امیدواری بیشتری هستند(حاتمی و همکاران، 2019) که این عوامل باعث افزایش سرمایۀ روانشناختی میشوند. زیرا حمایت اجتماعی ادراک شده با سرمایۀ روانشناختی رابطۀ مستقیم و معناداری دارد (لی و کین، 2020؛ رن و جی، 2019). همچنین حمایت اجتماعی ادراک شده میتواند میزان امیدواری افراد را افزایش دهد (یاداو، 2010). هرچند برخی معتقدند این رابطه دوسویه است یعنی هم امید، ذهنیت فرد را نسبت به دریافت حمایت اجتماعی افزایش میدهد و هم حمایت اجتماعی میزان امید فرد را ارتقاء میدهد (ژیانگ و همکاران، 2020) و نتیجتاً توانمندی خانواده در افراد دارای حمایت اجتماعی ارتقاء مییابد. در واقع ارتباطات فعال خانوادگی و تنوع روابط اجتماعی به دلیل پویا نگه‌داشتن فرد، ضمن تأمین سرزندگی و امیدواری وی، از انزوای اجتماعی و افسردگی او جلوگیری میکنند و نیروی بالقوه‌ای برای پشتیبانی سلامت و سرمایۀ روانی محسوب میشوند. برای مثال، در ارتباطات اجتماعی، فرد میتواند با دیگران روابط مناسب برقرار کند، بر محیط اجتماعی مسلط شود یا هدفی برای خود انتخاب کند که همگی از ملاک‌های بهزیستی و خوشبینی در زندگی‌اند. در مجموع داشتن افرادی برای برقراری ارتباط می‌توانند ارتقای بهزیستی و سرمایۀ روانی را تسهیل کنند(کوهن و ویلز، 1985). فرضیۀ سپر، به تبیین اثرات حمایت اجتماعی درمحافظت از افراد در برابر رویدادهای تنش‌زا می‌پردازد. این فرضیه چنین فرض میکند که حمایت اجتماعی راهبردهای مقابله‌ای انطباقی و سازگارانه نظیر تفسیر مجدد را موجب میشود که به نوبۀ خود برسلامتی افراد و تواتمندی خانواده‌ها تأثیرگذارهستند(پن و همکاران[81]، 2019). محمودپور و همکاران (1399) نشان دادند که حمایت اجتماعی ادراک‌شده و بهزیستی اجتماعی درتبیین صمیمیت زناشویی زنان نقش دارد. رضاخانی‌ها و اشکان (1401) نشان دادندکه گرایش به روابط فرازناشویی به کمک متغیرهای پیشبینی همچون طرحوارههای ناسازگاراولیه و حمایت اجتماعی قابل پیشبینی است. باوارسکو و همکاران (2018) نیز نشان دادند که حمایتهای اجتماعی دریافتی از سرپرستان، دوستان، همکاران و وابستگان میتواند بسیاری از علائم روانشناختی از قبیل افسردگی و اضطراب را تعدیل کند. در ارتباطات اجتماعی، فرد میتواند با دیگران روابط مناسب برقرار کند، بر محیط اجتماعی مسلط شود یا هدفی برای خود انتخاب کند که همگی از ملاک‌های بهزیستی و خوشبینی در زندگی‌اند. در مجموع داشتن افرادی برای ارتباط در خانواده می‌توانند ارتقای بهزیستی و سرمایهی روانی را تسهیل کنند(کوهن و ویلز، 1985) که به موجب آن باعث بالا رفتن توانمندی در خانواده میگردد. نتیجه اینکه هم ارتقای کیفیت روابط و هم در دسترس بودن حمایتهای اجتماعی، به غنی‌تر شدن احساس بهزیستی ذهنی و هیجانی و روانی در افراد می‌انجامد و باعث رضایت بیشتر از زندگی میشود. اگر فرد از حمایت اجتماعی بیشتر برخوردار باشد، تعامل با شبکۀ اجتماعی افزایش یافته و اثر منفی رویدادهای زندگی کاهش مییابد. افزون بر آن پیوندهای گسترده‌تر اجتماعی در بستر حمایت اجتماعی افزایش مییابد. در واقع براساس نیاز به انسجام اجتماعی، حدود تعلق و ارتباط فرد با دیگران است که به زندگی معنا و مفهوم و امیدواری می‌بخشد. در غیر این صورت هر چیزی ممکن است وسیله‌ای برای خلاص شدن انسان از زندگی شود. حمایت اجتماعی ادراک‌شده، احساس ارزشمندبودن به فرد میدهد و این مسئله که فرد بخشی از شبکۀ اجتماعی است، به او فرصت‌هایی برای ارتباط با دیگران و نیز تثبیت ارتباطات با ارزش میدهد (چادویک و کولینز[82]، 2015). در مجموع نتایج نشان داد که مدل معرفی شده با مدل آزمون شده برازش دارد و میتواند با اطمینان بالا نقش میانجی معنای زندگی و حمایت اجتماعی ادراک شده را در رابطهی بین سرمایۀ روانشناختی و توانمندی خانواده نشان دهد. ارتباطات فعال خانوادگی و تنوع روابط اجتماعی و حمایت اجتماعی به دلیل پویا نگه‌داشتن فرد، ضمن تأمین سرزندگی و امیدواری، از انزوای اجتماعی و افسردگی او جلوگیری میکنند و نیروی بالقوه‌ای برای پشتیبانی سلامت و سرمایۀ روانی محسوب میشوند که موجبات افزایش توانمندی خواهد شد. جستجو و یافتن معنا در زندگی به افراد کمک میکند تا دغدغه‌های اصلی خود را در زندگی شناسایی کنند و بتوانند راهبردهایی انعطاف‌پذیر و سازگارانه و امیدوارانه را در راستای دستیابی به اهدافشان در زندگی اتخاذ کنند. به همین سبب، وجود معنا یک کیفیت روانشناختی مثبت و مطلوب در زندگی در نظر گرفته میشود که باعث بالا رفتن امید، خودکارآمدی، تابآوری و خوشبینی در زندگی میگردد و متعاقب آن توانمندی خانواده را نیز افزایش میدهد. از جمله محدودیت‌های پژوهش حاضر عدم دسترسی آسان به افراد نمونه به دلیل شیوع ویروس کووید 19 و دشواری انتخاب آنها و نیز همکاری سخت زنان متاهل برای پاسخگویی به پرسشنامه‌ها، خصوصاً در صفحات مجازی و در نتیجه کمبود ارتباط قوی با پاسخ دهندگان برای جذب بهتر آنها به پاسخگویی به پرسشهای ارائه شده بود. از دیگر محدودیت‌های پژوهش حاضر محدود بودن به منطقه جغرافیایی خاص شهر رشت (دانشجویان زن متاهل دانشگاه گیلان) و محدود بودن امکان تعمیم نتایج آن به سایر مناطق جغرافیایی است، لذا پیشنهاد میشود پژوهش در مناطق جفرافیایی دیگر و دانشجویان مرد متاهل انجام پذیرد تا امکان تعمیم نتایج حاصل شود. همچنین پیشنهاد میشود تحقیق حاضر به شکل مقایسهای در دانشجویان مرد و زن متاهل انجام شود تا تفاوتهای احتمالی مشخص شود. با توجه به عدم ارتباط مستقیم سرمایۀ روانشناختی با توانمندی خانواده پیشنهاد میشود این ارتباط در پژوهشهای دیگر و جمعیتهای دیگر تکرار شود زیرا پرسشنامۀ توانمندی شام و ابعاد آن پیشینه ای بسیار اندک در تحقیقات ایرانی دارد لذا پیشنهاد میشود این ابزار در تحقیقات دیگر مورد استفاده قرار بگیرد.
[1]. Altgelt, E [2]. Jung-Yoon, L [3]. Jin, B & Ahn, H [4]. Danışman, I. & Tiftik, N [5]. Conoley, C. & Conoley, J [6]. Psychological Capital [7]. Kesheri Behera.S, Barmola, K [8]. Liran, B. & Miller, P [9]. Saadat, S [10]. Luthans, F [11]. Lee, M. & Park, S [12]. Zeng, K [13]. Carmona-Halty, M [14]. Luthans, F [15]. Jiang, Y [16]. Hope [17]. Optimism [18]. Tolerance [19]. Efficacy [20]. Carver, C [21]. Lau, S [22]. Mathew, J [23]. Liem, A [24]. Support resources [25]. Cheng, Y [26]. Wilson, J [27] .Lök, N., & Bademli, K [28]. Coppari, N [29] .Hou, T [30]. Ren, Y & Ji, B [31]. Li, Y & Qin, S [32]. Yadav, S [33]. Xiang , G [34]. Penn, T [35]. Chou, J [36]. Martínez-Rico, G [37]. Bavaresco, D [38]. Gümüş, H [39]. Meaning of Life [40]. Volkert, J [41]. Purpose [42]. Motivational [43]. Understanding [44]. Cognitive [45]. Responsibleaction [46]. Behavioral [47]. Evaluation [48]. Enjoyment [49]. Pure [50]. Bin khunain, S & Al Tamimi, N [51]. Yalçın, İ., & Malkoç, A [52]. Karataş , Z [53]. Feldman , D [54]. Steger, M [55]. Brassai , L [56]. Delle Fave, A [57]. Lambert, N [59]. Li, Y [60]. Ostafin, B & Proulx,T [61]. Aiena, B [62]. Conoley, C & Conoley, J [63]. Klein, R [64]. Psychological Capital (PC) [65]. Family Strengths Scale (FSS) [66]. Meaning of Life Questionnaire [67]. Steger, M [68]. Steger, M & Shin, J [69]. Perceived social support scale [70]. Zimet, G [71]. Chin, W [72]. Bootstrap [73]. Data [74]. Boot [75]. Bias [76]. Brassai, L [77]. Delle Fave, A [78]. Lambert, N [80]. Feldman, D& Snyder, C [81]. Penn, T [82]. Chadwick, K & Collins, P
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
منابع
اتفاقی، سارا و جدیدی، محسن. (1400). رابطه معناداری زندگی و سبک دلبستگی با عشق: نقش میانجی تمایز یافتگی. فصلنامه ایده های نوین روانشناسی، 8(12)، صص 1-13.
اسداله تویسرکانی، مریم؛ پیوسته‌گر، مهرانگیز؛ بنی‌جمالی، شکوه السادات و دهشیری، علامرضا. (1396). مقایسه اثربخشی روش‌های مثبت درمانگری و مرور خویشتن بر افزایش بهزیستی روانی و تابآوری دانشجویان مادر. پژوهشنامه روانشناسی مثبت، 2(3)، صص 15-1.
اشتاد، آرزو. (1388). بررسی اثربخشی گروه درمانی‌شناختی بر بهزیستی ذهنی دانشجویان. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، انستیتو روانپزشکی تهران.
افشانی، علیرضا و محمدی، نفیسه. (1394). رابطه سرمایه اجتماعی و حمایت اجتماعی در بین بیماران مبتلا به دیابت در شهر یزد.. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی, 2(6)، صص 41-75.
امینی، سعیده؛ دهقانی، اکرم؛ صالحی، اعظم و سلطانی زاده، محمد (1398). نقش اجتناب تجربه‌ای و سرمایه‌های روانشناختی در پیشبینی احساس تنهایی با میانجی گری معنای زندگی در سالمندان. مجله علوم رفتاری، 18(74)، صص 223-234.
بشارت، محمدعلی. (۱۳۹۸). مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک شده: پرسشنامه، روش اجرا و نمره گذاری. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 15(60)، صص 447-449.
پورحسین رضا، احسانی سحر، انسانی مهر نرگس، نبی زاده رضا. (1398). بررسی رابطه بین معناداری در زندگی و رضایت از زندگی با نقش واسطه ای سرمایه های روانشناختی. رویش روان شناسی. ۸ (۴) ، صص۲۳۲-۲۲۵.
رضاخانی ها، گلنار و اشکان، ساناز. (1401). پیش بینی گرایش به روابط فرازناشویی بر اساس طرحواره های ناسازگار اولیه و حمایت اجتماعی در زنان. فصلنامه تازه های علوم شناختی، 24(1)، صص 146-133.
رزمجوئی، پروین و زارعی, رضا. (1397). نقش میانجی توانمندسازی روانشناختی در رابطه حمایت سازمانی ادراک شده و حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی کاری. فصلنامه علمی - پژوهشی روشها و مدلهای روانشناختی، 9(33)، صص 71-86.
زمانی زارچی، محمد صادق؛ صمدی کاشان، سحر و قاسم زاده، سوگند. (1397). مقایسه طرحواره های هیجانی و خود سرکوبگری در زنان متقاضی طلاق و غیر متقاضی طلاق. نشریه پژوهش های انتظامی-اجتماعی زنان و خانواده، 2(6)، صص 147-158.
زعیم زاده، سید مهدی و جعفری, اصغر. (1400). رابطه معنای زندگی و انسجام خانواده معلمان در دوره کووید- 19: نقش واسطهای معنویت در کار. خانواده درمانی کاربردی، 2(شماره 5 (مجموعه مقالات کووید-19))، صص 1-20.
سپهری شاملو، زهره و کرامتی، راضیه. (1395). رابطه سرمایه های روانشناختی والگوهای ارتباطی با خشونت خانگی درزنان متأهل درسال 1395. نشریه علمی روانشناسی اجتماعی، 4(41)، صص100-89.
سلطانی بناوندی، الهام؛ خضری مقدم، نوشیروان و بنی اسدی، حسن. (1398). نقش انسجام خانواده و انعطاف‌پذیری خانواده در پیشبینی شادابی تحصیلی دانشجویان با میانجیگری معنای زندگی. پژوهش نامه روانشناسی مثبت, 5(3)، صص 53-70.
شکیبافرد، راضیه و چالمه، رضا.(1400). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با معنای زندگی در دانش آموزان متوسطه اول شهر شیراز، نهمین کنگره ملی آسیب شناسی خانواده و پنجمین جشنواره ملی خانواده پژوهی، تهران،https://civilica.com/doc/1345823.
شیخ الاسلامی، علی؛ قمری، حسین؛ غلامی، سمیرا. (1397). نقش نگرانی، امید و معنای زندگی در پیشبینی سلامت روانی مادران دارای کم توان ذهنی. فصلنامه روانشناسی افراد استثنائی، 8(3)، صص195-214.
شیخ الاسلامی، علی؛ رمضانی، شکوفه. (1395). تاثیر امید درمانی گروهی بر رضایت از زندگی مردان با ناتوانی جسمی-حرکتی. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی،24(6)، صص135-151.
غفاری، مجید. (1392). تأثیر بهزیستی معنوی، عدالت زناشویی و عوامل محافظ خانواده بر توانمندی خانواده. رساله دکتری، دانشگاه اصفهان.
فتوحی،سکینه؛ ابوالقاسمی، عباس. ( 1395). رابطه ابعاد شخصیت و سازگاری زناشویی زوجین: بررسی نقش واسطه ای سبک های عشق. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 11( 35)، 41-60.
فرانکل، ویکتور. (1977). انسان در جستجوی معنا. (ترجمهی نهضت صالحیان و مهین میلانی، 1399). چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات درسا.
فرهادی، علی؛ ساکی، کوروش؛ قدم پور، عزت اله؛ خلیلی گشنیگانی، زهرا و چهری، پرستو. (1395). پیشبینی ابعاد درگیری تحصیلی بر اساس مؤلفههای سرمایه روانشناختی دانشجویان. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۹ (۲)، صص ۱۲۷-۱۳۳.
فروغی کلدره، زهرا؛ اکبری، بهمن و اسدی مجره، سامره. (1400). رابطه سرمایه روانشناختی و حمایت اجتماعی ادراک شده با اضطراب از طریق میانجی گری تعهد سازمانی در پرستاران زن. سلامت اجتماعی، 8(3)، صص483-495.
کاظمیان مقدم، کبری؛ مهرابی زاده هنرمند، مهناز؛ کیامنش، علیرضا و حسینیان، سیمین. (1395). نقش تمایزیافتگی، معناداری زندگی و بخشودگی در پیشبینی رضایت زناشویی. روانشناختی خانواده، 3(2)، 71-82.
کوچکی نیا، معصومه؛ دهقان زاده، شادی. (1397). نقش ادراک از خدا و معنای زندگی در تاب آوری سالمندان مقیم آسایشگاه. روان شناسی پیری،3(3)، صص 241-230.
محمدپور، عبدالباسط؛ دهقانپور، ثنا؛ ایجادی، سحر؛ یوسفی، ناصر. (1399). پیشبینی صمیمیت زناشویی زنان بر اساس ذهنآگاهی، الگوهای حل تعارض، حمایت اجتماعی ادراک‌شده و بهزیستی اجتماعی. مجله پژوهشهای روانشناسی اجتماعی، (39)10، صص 102-83.
مقدم، لیلا و اسماعیل‌پور، خلیل. (1396). مقایسه توانمندی خانواده در افراد دارای عود مجدد و افراد تداوم دهنده درمان نگهدارنده. فصلنامه اعتیاد پژوهی، 11(44)، صص 90-75.
میکائیلی منیع، فرزانه؛ شیرزاده، مهدی و آب خیز، شلر. (1400). رابطه رضایت زناشویی و حمایت اجتماعی ادراک شده با رضایت از زندگی در زنان متاهل. فصلنامه مطالعات اجتماعی-روانشناختی زنان، 19(4)، صص 169-129.
نریمانی، محمد؛ پرزور، پرویز. (1393). بررسی ارتباط امید و معنای زندگی با تمایل به ازدواج جوانان، اولین کنگره ملی روانشناسی خانواده گامی در ترسیم الگوی مطلوب خانواده، اهواز، انجمن علمی روانشناسی خانواده ایران، دانشگاه شهید چمران اهواز.
نوری سندیانی، فلاح زاده، هاجر؛ پورابراهیم و نظربلند، ندا. (2018). اثربخشی معنا درمانی گروهی بر معنای زندگی و عملکرد خانواده در مادران دارای فرزند مبتلا به اُتیسم. خانواده پژوهی، 14(1)، صص 149-135.
وطن خواه، حوریه؛ کوچک انتظار، رویا و قنبری پناه، افسانه. (1400). پیش بینی طلاق عاطفی براساس انعطاف پذیری شناختی و معنای زندگی با میانجی گری تعادل کار-زندگی. نشریه رویش روانشناسی، 10(9)، صص 172-161.
هاشم مطوری، حمید (1396). بررسی رابطه سرمایه روانشناختی و حمایت سازمانی ادراک شده با اشتیاق شغلی پرستاران. نشریه روان پرستاری،5(2)، صص 45-51.
Abdollahpour, S., & Keramat, A. (2016). The Impact of Perceived Social Support from Family and Empowerment on Maternal Wellbeing in the Postpartum Period. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 4(4), 779-787. doi: 10.22038/jmrh.2016.7612.
Altgelt, EE, Reyes, MA, French, JE, Meltzer AL, McNulty JK. (2018). Who is sexually faithful? own and partner personality traits as predictors of infidelity. Journal of Social and Personal Relationships, 35(4):600-14.
Aiena, B. J. (2017). Meaning In Life As A Moderator Of Resilience And Traumatic Stress: A Study Of Protective Factors And Sex Differences In A Sample Of Mississippi Coastal Residents Seeking Mental Health Services After The Deepwater Horizon Oil Spill.Electronic Theses and Dissertations. 821.
Anhange, S. T., Iorwuese, P. A., Kwaghgbah, A. T., Iortsughun, S. T., & Aondona, A. T. (2017). Emotional intelligence,happiness, hope and marital satisfaction among married people in Makurdi Metropolis, Nigeria. Gender andBehaviour, 15(3), 9752-9766.
Bavaresco, DV., Schwalm, MT., Jornada, LK., Quadros, LFA., Simon,B., Ceretta, LB., & et al.(2018). Depressive symptoms and neurotrophinlevels in ostomy patients. Jornal Brasileiro de Psiquiatria, 67(3), 166-73.
Bin khunain, S & Al Tamimi, N. (2021). The Effect of Women Empowerment on Marital Satisfaction among Saudi Married Couple. American Journal of Humanities and Social Science, 25, 21-39.
Bonnin, R., & Brown, C. (2002). The Cuban Diaspora: A Comparative Analysis of the Search for Meaning among Recent Cuban Exiles and Cuban Americans. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 24, 465-478.
Brassai, L., Piko, B. F., & Steger, M. F. (2015). A reason to stay healthy: The role of meaning in life in relation to physical activity and healthy eating among adolescents. Journal of Health Psychology, 20(5), 473-482.
Carmona-Halty, M., Salanova, M., & Schaufeli, W. B. (2020). The strengthening starts at home: Parent–child relationships, psychological capital, and academic performance–a longitudinal mediation analysis. Current Psychology, 1-9.
Carver, C. S., Scheier, M. F., & Segerstrom, S. C. (2010). Optimism. Clinical Psychology Review, 30(7), 879–889
Chadwick, KA.,& Collins, PA. (2015). Examining the relationship between social support availability, urban center size, and self-perceived mental health of recent immigrants to Canada: a mixed-methods analysis. Soc Sci Med, 128:220-30
Cheng, Y., Li, X., Lou, C., Sonenstein, F. L., Kalamar, A., Jejeebhoy, S., ... & Ojengbede, O. (2014). The association between social support and mental health among vulnerable adolescents in five cities: findings from the study of the well-being of adolescents in vulnerable environments. Journal of Adolescent Health, 55(6), S31-S38.
Cohen, S. C., & Wills, T. A. (1985). Stress, social support, and the stress buffering hypotheses. Psychologycal Bullentin, 98, 310-358.
Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern methods for business research, 295(2), 295-336.
Chou, J. L., Pierce, K. J., Pennington, L. B., Seiler, R., Michael, J., Mc Namara, D., & Zand, D. (2018). Social support, family empowerment, substance use, and perceived parenting competency during pregnancy for women with substance use disorders. Substance use & misuse, 53(13), 2250-2256.
Conoley, C. W., & Conoley, J. C. (2014). Positive psychology and family therapy: Creative techniques and practical tools for guiding change and enhancing growth. John Wiley & Sons.
Coppari, N., Bagnoli, L., Codas, G., López-Humada, H., Martínez-Cañete, Ú., Martínez, L., & Montanía, M. (2018). Relation between perceived social support and resilient disposition in paraguayan adolescents. Psychologia. Avances de la Disciplina, 12(2), 13-22.
Danışman, I. G., & Tiftik, N. (2014). Measuring family strengths and capabilities: Reliability and validity of the Turkish version of the Family Functioning Style Scale. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114, 346-350.
Deckers, L. (2018). Motivation: Biological, psychological, and environmental. Routledge.
Delle Fave, A., Brdar, I., Freire, T., Vella- Brodrick, D., & Wissing, M. P. (2011). The eudaimonic and hedonic components of happiness: Qualitative and quantitative findings. Social Indicators Research, 100, 185-207.
Fardin, M. A. (2020). COVID-19 and anxiety: A review of psychological impacts of infectious disease outbreaks. Archives of clinical infectious diseases, 15(COVID-19).
Feldman, D. B., & Snyder, C. R. (2005). Hope and the Meaningful Life: Theoretical and Empirical Associations between Goal-Directed Thinking and Life Meaning. Journalof Social and Clinical Psychology, 24(3), 401-424.
Feldman, D. B., Balaraman, M., & Anderson, C. (2018). Hope and meaning-in-life: Points of contact between hope theory and existentialism. In M. W. Gallagher & S. J. Lopez (Eds.), The Oxford handbook of hope (pp. 353–362). Oxford University Press.
Gümüş, H. (2015). The married individuals with perceived social support level relationship between life satisfaction and problem solving skills. Journal of Research in Education and Teaching, 4(3), 150-162.
Hatami, A., Ghalati, Z. K., Badrani, M. R., Jahangirimehr, A., & Hemmatipour, A. (2019). The Relationship between Resilience and Perceived Social Support with Hope in Hemodialysis Patients: A Cross-sectional Study. Journal of Research in Medical and Dental Science, 7(3), 14-20.
Ho, M. Y., Cheung, F. M., & Cheung, S. F. (2010). The role of meaning in life and optimism in promoting well-being. Personality and individual differences, 48(5), 658-663.
Hou, T., Yin, Q., Xu, Y., Gao, J., Bin, L., Li, H., ...& Ni, C. (2021). The mediating role of perceived social support between resilience and anxiety 1 year after the COVID-19 pandemic: disparity between high-risk and low-risk nurses in China. Frontiers in psychiatry, 12, 666789.
Jiang, Y. (2021). Mobile Social Media Usage and Anxiety among University Students during the COVID-19 Pandemic: The Mediating Role of Psychological Capital and the Moderating Role of Academic Burnout. Frontiers in Psychology, 12, 76.
Jin, B. K., & Ahn, H. Y. (2019). Factors influencing the happiness of late school-aged children: A focus on family strength and self-control. Child Health Nursing Research, 25(3), 245.
Jung-Yoon Lee, Jong-Sung Kim, Sung-Soo Kim, Jin-Kyu Jeong, Seok-Jun Yoon, Sun-Jin Kim.,& Sa-Mi Lee. (2019). Relationship between Health Behaviors and Marital Adjustment and Marital Intimacy in Multicultural Family Female Immigrants. Korean Journal of Family Medicine, 40(1):31-38
Karataş, Z., Uzun, K., & Tagay, Ö. (2021). Relationships between the life satisfaction, meaning in life, hope and COVID-19 fear for Turkish adults during the COVID-19 outbreak. Frontiers in Psychology, 12, 633384.
Kesheri Behera. S., Barmola, K.C. (2021). FAMILY ENVIRONMENT AND PSYCHOLOGICAL CAPITAL AMONG IT PROFESSIONALS DURING COVID-19. Journal of Well Being. 15(1),1-11.
Kim, J. H., Yoo, K. B., Park, E. C., Lee, S. G. & Kim, T. H. (2015). Combined effects of education level and perceived social class on self-rated health and life satisfaction: Results of Korean labor and income panel study wave 8-wave 15. Health and Quality of life Outcomes, 13(1), 1-10.
Kim, T -H., Lee, S.M. Yu, K., Le, S.k., & Puig, A. (2005). Hope and the meaning of life as influences on Korean adolescent resilience: Implications for counselor. Asia pacific education review, 6, 143 -152.
Kline, R. (2016). Data preparation and psychometrics review. Principles and practice of structural equation modeling (4th ed., pp. 64-96). New York, NY: Guilford.
Lambert, N., Stillman, T., Baumeister, R., Fincham, F., Hicks, J., & Graham, S. (2010). Family as a salient source of meaning in young adulthood. Journal of Positive Psychology, 5, 367-376.
Lau, S., Kubiak, T., Burchert, S., Goering, M., Oberlnder, N., Vonsab, S., Selle, M & Hiemisch, A. (2014). Disentangling the effects of optimism and attributions on feelings of success. Personality and Individual Differences, 56, 78–82.
Lee, M. Y., & Park, S. S. (2016). Influence of Family Strength on the Psychological Well-Being of Adults-Focusing on Mediation Effect of Social Capital. Indian Journal of Science and Technology, 9, 26.
Li, Y. (2018). Building well-being among university teachers: the roles of psychological capital and meaning in life. European Journal of Work and Organizational Psychology, 27(5), 594-602.
Li, Y., & Qin, S. (2020). The Relationship between Perceived Social Support and Junior High School Students’ Post-Stress Growth: The Mediating Effect of Psychological Capital. Creative Education, 11(07), 1055.
Liem, A. D., Lau, S., & Nie, Y. (2008). The role of self-efficacy, task value, and achievement goals in predicting learning strategies, task disengagement, peer relationship, and achievement outcome. Journal of Contemporary Educational Psychology, 33, 486-512.
Liran, B. H., & Miller, P. (2019). The role of psychological capital in academic adjustment among university students. Journal of Happiness Studies , 20(1), 51 -65.
Lök, N., & Bademli, K. (2021). The relationship between the perceived social support and psychological resilience in caregivers of patients with schizophrenia. Community mental health journal, 57(2), 387-391.
Lundborg, T & Williams, W. V. (2011). Resilience, critical infrastructure and molecular security: the excess of life in biopolitics. International Plitical Sociology, 5(4), 267-283.
Luthans, F., Luthans, K., & Luthans, BC. (2004). PositivePsychological Capital: Going bgehond humanand social capital. Bus horiz, 47 (1), 45-50.
Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel psychology, 60(3), 541-572.
Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. Oxford, UK: Oxford University Press.
Martínez-Rico, G., Simón, C., Cañadas, M., & Mcwilliam, R. (2022). Support Networks and Family Empowerment in Early Intervention. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(4), 2001.
Mathew, J., Dunning, C., Coats, C. H & Whelan, T. (2014). The mediating influence of hope on multidimensional perfectionism and depression. Personality and Individual Differences, 70, 66–71.
Moghadam, K. K., & Rashidi, H. H. (2020). The relationship of psychological capital and spirituality at work with psychological well-being in nurses. Journal of Fundamentals of Mental Health, 22(2).
Mohseni, M., Iranpour, A., Naghibzadeh-Tahami, A., Kazazi, L., & Borhaninejad, V. (2019). The relationship between meaning in life and resilience in older adults: A cross-sectional study. Health Psychology Report, 7(2), 133-138.
Ostafin, B. D., & Proulx, T. (2020). Meaning in life and resilience to stressors. Anxiety, Stress, & Coping, 33(6), 603-622.
Penn, T. M., Trost, Z., Parker, R., Wagner, W. P., Owens, M. A., Gonzalez, C. E., White, D. M., Merlin, J. S., & Goodin, B. R. (2019). Social support buffers the negative influence of perceived injustice on pain interference in people living with HIV and chronic pain. PAIN Reports, 4(2), e710.
Powell, D. S., Batsche, C. J., Ferro, J., Fox, L., & Dunlap, G. (1997). A strengthbased approach in support of multi-risk families: Principles and issues. Topics in Early Childhood Special Education, 17 (1), 1-26.
Rahimi, H., Ebrahimi, S., Baseri, A. (2020). The Relationship between the Meaning of life and Hope with Mental Health and its Comparison in Disabled Veterans and Patients Suffering from Cancer. Military Psychology, 11(42), 31-41.
Ren, Y., & Ji, B. (2019). Correlation between perceived social support and loneliness among Chinese adolescents: mediating effects of psychological capital. Psychiatria Danubina, 31(4), 421-428.
Saadat, S., Hosseininezhad, M., Nasiri, P., Vahid Harandi, S., & Entezari, M. (2020). The Mediating Role of Psychological Capital in The Relationship Between Self-Management and Nutrition Behavior in People with Multiple Sclerosis. Caspian Journal of Health Research, 5(2), 28 -33.
Sadeghi, A., Khedmati, Z., & Yousefi, A. (2018). The Effect of Job Orientation and Job Stress on Marital Adjustment amongGuilan Office of Education Staff. Sociology Mind, 8(2), 83-94.
Salim, F. N., Borhaniz, F., Pour, B. M., & Khabazkhoob, M. (2019). Correlation between perceived social support and resilience in the family of patients with cancer. Journal of Research in Medical and Dental Science, 7(1), 158-162.
Shi, M. Wang, X. Bian, Y. Wang, L. (2015). The mediating role of resilience in the relationship between stress and lifesatisfaction among Chinese medical students: a cross-sectional study, BMC Medical Education, 15, 16.
Schumm, W. R. (1985). Beyond relationship characteristics of strong families: Constructing a model of family strengths. Family Perspectives, 19, 1-9.
Snyder, C. R. (2001). Handbook of hope: theory, measures, and applications. San Diego, CA: Academic Press.
Steger, M. F., & Shin, J. Y. (2010). The relevance of the Meaning in Life Questionnaire to therapeutic practice: A look at the initial evidence. International Forum for Logotherapy, 33, 95-104.
Steger, M. F., Kashdon,T. B., Sullivan, B. A., Lorenz, D. (2008). Understanding the search for. The journal of meaning. The Journal of in the life. The journal of personality, 76(2), 199-228.
Steger, MF., Frazier, D., Oishi, S., & Keler, M. (2006). The mainingful life questionnaire assessing the presence of and search for mainingful life. Jounral of counseling psychology, 53(1), 80-93.
Tavakoli, P., Makhtoom Nejad, M. (2022). The Relationship between Perceived Social Support and Psychological Resilience with the Quality of Life of People with Physical Disabilities. Journal of Family Relations Studies, 2(4), 13-21. doi: 10.22098/jhrs.2022.1438.
Trivette, C. M., Dunst, C. J., Deal, A. J., Hamer, A. W., & Propst, S. (1990). Assessing family strengths and family functioning style. Topics in Early Childhood Education, 10, 16-35.
Van Bortel, T., Basnayake, A., Wurie, F., Jambai, M., Koroma, A. S., Muana, A. T., ...& Nellums, L. B. (2016). Psychosocial effects of an Ebola outbreak at individual, community and international levels. Bulletin of the World Health Organization, 94(3), 210.
Volkert, J., Härter, M., Dehoust, M. C., Ausín, B., Canuto, A., Da Ronch, C., Suling. A., Grassi. L., Munoz. M., Santos-Olmo. M., Sehner. S., Weber. K., Wegscheider. K., Wittchen. H. U., Schulz. H & Sehner, S. (2019). The role of meaning in life in community-dwelling older adults with depression and relationship to other risk factors. Aging & Mental Health, 23(1), 100-106.
Wheeler, T. (2008). Investigating the interrelationships among various measures of family strengths. PhD Dissertation, Kansas State University, Manhattan: Kansas
Wilson, J. M., Weiss, A., & Shook, N. J. (2020). Mindfulness, self-compassion, and savoring: Factors that explain the relation between perceived social support and well-being. Personality and Individual Differences, 152(109568), 1-9.
Xiang, G., Teng, Z., Li, Q., Chen, H., & Guo, C. (2020). The influence of perceived social support on hope: A longitudinal study of older-aged adolescents in China. Children and Youth Services Review, 119, 105616.
Yadav, S. (2010). Perceived social support, hope, and quality of life of persons living with HIV/AIDS: a case study from Nepal. Quality of life research, 19(2), 157-166.
Yalçın, İ., & Malkoç, A. (2015). The relationship between meaning in life and subjective well-being: Forgiveness and hope as mediators. Journal of Happiness Studies, 16(4), 915-929.
Zeng, K., Li, Y., & Yang, R. (2022). The mediation role of psychological capital between family relationship and antenatal depressive symptoms among women with advanced maternal age: a cross sectional study. BMC Pregnancy and Childbirth, 22(1), 1-9.
Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G., & Farley, G. K. (1988). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30–41. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 793 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 403 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||