آمار
| تعداد نشریات | 36 |
| تعداد شماره‌ها | 1,192 |
| تعداد مقالات | 8,579 |
| تعداد مشاهده مقاله | 6,988,717 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,032,572 |
امکان‌سنجی تاریخی نهادسازی فرهنگی انقلاب اسلامی مبتنی بر تجربه امام خمینی(ره) در تأسیس نهادهای انقلابی فرهنگی دهه اول انقلاب | ||
| مطالعات میان‌رشته‌ای تمدنی انقلاب اسلامی | ||
| دوره 1، شماره 3، مهر 1401، صفحه 75-114 اصل مقاله (1.19 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا حدادی* 1؛ محمد جبارپور2؛ سیدمحمدرضا دادگستر3 | ||
| 1نویسنده مسئول: دانش آموخته دکتری جامعه شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2استادیار، گروه اندیشه و مطالعات فرهنگی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران | ||
| 3دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 21 تیر 1401، تاریخ بازنگری: 07 شهریور 1401، تاریخ پذیرش: 15 مهر 1401 | ||
| چکیده | ||
| شکل‌گیری کامل یک تمدن، متوقف بر چگونگی نظام‌سازی و صورتبندی ساختاری آن از طریق فرایند نهادسازی است. اما ایجاد نهاد صرفاً منبعث از ارزش‌های تمدن‌ساز نبوده و شرایط زمینه‌ای اجتماعی و تاریخی روی آن تأثیرگذار است. انقلاب اسلامی ایران با نگاهی تمدنی و مبتنی بر ارزش‌های ویژه خود، فرهنگ را زیربنا قرار داده و در همان ابتدا به نهادسازی در حوزه فرهنگ اقدام کرد. تجربه زیسته جمهوری اسلامی در دهه 1360، حاکی از شرایط پیرامونی تأسیس نهادهای جدید و استحاله نهادهای سابق به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اقدامات در حوزه سیاستگذاری و حکمرانی فرهنگی است. شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مرکز رسیدگی به امور مساجد از جمله مهم‌ترین نهادهایی هستند که در این زمینه قابل مطالعه هستند. مقاله حاضر به دنبال بررسی تاریخی شرایط تأسیس این نهادها است. روش پژوهش مقاله کیفی و مطالعه اسنادی بوده است و با چارچوب مفهومی تبارشناسی و جبر بولی به تحلیل یافته‌ها پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که هرگاه نیاز به تربیت و پرورش فرهنگی شهروندان مطابق با ارزش‌ها و اصول اسلامی توسط نیروهای انقلابی ادراک شود، مردم نقش محوری یافته و مطالبات دینی گسترده از حکومت داشته باشند و ایده‌های غربی‌زدایی و بازگشت به خویشتن ادراک و درونی شود، شرایط امکان تأسیس نهاد انقلابی در حوزه فرهنگ فراهم می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انقلاب اسلامی؛ نهادسازی؛ فرهنگ؛ سیاستگذاری؛ اسلام سیاسی؛ جبر بولی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Historical feasibility of cultural institutionalization of the Islamic Revolution | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Haddadi1؛ Mohammad Jabbarpur2؛ mohammadreza dadgostar3 | ||
| 1university of tehran | ||
| 2researcher | ||
| 3university of tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| The complete formation of a civilization depends on how it is systematized and structured through the process of institutionalization. However, the establishment of the institution is not only based on civilizational values and the social and historical background conditions have an effect on it. The Islamic Revolution of Iran, with a civilizational view and based on its special values, placed culture as the foundation and started building institutions in the field of culture at the very beginning. The lived experience of the Islamic Republic in the 1360s indicates the surrounding conditions of the establishment of new institutions and the transformation of former institutions as one of the most important actions in the field of policymaking and cultural governance. Supreme Council of Cultural Revolution, Broadcasting Organization of Islamic Republic of Iran, Organization of Islamic Propaganda, Organization of Islamic Culture and Communications, and the Center for Mosque Affairs are among the most important institutions that can be studied in this field. This article seeks to examine the historical conditions of the establishment of these institutions. The research method was a qualitative article and document study and analyzed the findings with the conceptual framework of genealogy and Boolean algebra. The results indicate that when the need for cultural education and training of citizens in accordance with Islamic values and principles is perceived by the revolutionary forces, people will have a central role and have extensive religious demands from the government, and the ideas of westernization and returning to oneself will be understood and internalized. The conditions for the establishment of a revolutionary institution in the field of culture are provided. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic revolution, institution building, culture, policy making, political Islam, Boolean algebra | ||
| مراجع | ||
|
آذین، احمد، قائدی، محمدرضا، گلشنی، علیرضا(1393)، «وحدت جهان اسلام از دیدگاه امام خمینی(ره)»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال ششم، شماره 23
اکبری، بهمن، قانع، احمدعلی(1400)، « برای تربیت نیرو کاری نکرده‌ایم/ انتخاب رایزنان فرهنگی منحصر به داخل سازمان نباشد»، مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)، 20 تیر 1400
امام خمینی(1389)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
ایوبی، حجت‌الله، جعفری، نادر(1400)، « دکتر ایوبی: سازمان فرهنگ و ارتباطات مأموریت جدیدی در اقتصاد فرهنگ تعریف کند/ دکتر جعفری: رویکرد مردمی جزو شاخص‌های ارزیابی سازمان قرار گیرد»، سایت مرکز دانشگاه امام صادق(ع)، 3 شهریور 1400
اشرفی، اکبر(1395)، «مطالعه علل توقف فعالیت‌های حزب جمهوری اسلامی از منظر جامعه‌شناسی احزاب سیاسی»، فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 4، شماره 1، بهار و تابستان 1395
اشرفی، اکبر(1399)، «بررسی تأثیر نهادسازی در تثبیت نظام جمهوری اسلامی ایران از منظر رهیافت نهادی»، دوفصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان 1399
ابراهیم‌آبادی، حسین، محمدی، علیرضا(1396)، «ریشه‌های فکری سیاستگذاری فرهنگی انقلاب اسلامی و چگونگی هژمونیک شدن این سیاست‌ها با استفاده از مدل گرامشی: مطالعه آرای جلال آل احمد، علی شریعتی و امام خمینی(ره)»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال سیزدهم، شماره 47
افتخاری، اصغر، پورجعفری صدرآباد، مهدی(1397)، «الگوی امام جماعت در جمهوری اسلامی ایران: مطالعه موردی امام جماعتی آیتالله مهدوی کنی(ره) در مسجد جلیلی»، دوفصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره ششم، شماره 2
اصلان‌زاده، فاطمه(1394)، «تحلیل سیاستگذاری فرهنگی با تأکید بر نظریه کنش ارتباطی هابرماس»، فصلنامه امور خبری، شماره 14
اعرافی، علیرضا(1400)، «آمادگی حوزه‌های علمیه برای همکاری با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی»، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، 5 دی 1400
بروجردی، مهرزاد(1378)، روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه جمشید شیرازی، تهران: فرزان
بهمنی، محمدرضا(1401)، «همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت علوم در خارج از کشور»، سایت خبرگزاری صداوسیما، 1 اردیبهشت 1401
بیگدلو، رضا، شهیدانی، شهاب(1396)، «تحلیل نوسازی نظام آموزشی ایران در دهه چهل و اوایل دهه پنجاه(با تأکید بر کنفرانس انقلاب آموزشی رامسر)»، فصلنامه تاریخ ایران، سال دهم، شماره 3
بی‌نام(1393): نقشه مهندسی فرهنگ کشور، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
بیگدلی، عطاالله(1391)، گفتارهایی در تاریخ تمدن، تهران: دانشگاه امام صادق.ع.
حاضری، مهدی(1391)، امام خمینی(ره) و نهادهای انقلاب اسلامی: تبیان آثار موضوعی (دفتر سی و هشتم)، تهران: عروج(موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
توکلی، یعقوب(1386)، «بازکاوی نظری علل سقوط نظام شاهنشاهی»، نشریه زمانه، شماره 57
جمشیدی، محمدحسین(1399)، «مردم و افکار عمومی در اندیشه امام خمینی؛ ویژگی مهم حکومت دینی در نگاه امام خمینی توجه به مردم است»، پرتال امام خمینی، 9 تیر 1399
جمال‌زاده، ناصر، امینیان، مهدی(1392)، نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مطالعات فرهنگ ارتباطات، سال چهاردهم، شماره 24
حاج علی اکبری، محمدجواد(1395)، گزارشی از فعالیت‌های مرکز رسیدگی به امور مساجد، خبرگزاری ایسنا، 8 خرداد 1395
حسینی، سیدعبدالله(1399)، مدیریت مسجد؛ مبانی، مبادی و ضرورت‌ها، تهران: دفتر مطالعات پژوهش‌ها و ارتباطات حوزوی مرکز رسیدگی به امور مساجد
جمشیدی راد، محمدصادق، محمودپناهی، سیدمحمدرضا(1391)، «مفهوم اسلام سیاسی در انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره دوم، شماره 5
خان‌محمدی، یوسف(1386)، «دولت و سیاستگذاری فرهنگی از دیدگاه امام خمینی(ره)»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال یازدهم، شماره 2
دارون عجم اوغلو، جیمز ای. رابینسون(1398)، چرا ملت ها شکست می‌خورند؟: ریشه‌های قدرت، ثروت و فقر، محسن میردامادی (مترجم)، محمدحسین نعیمی‌پور(مترجم)، تهران: روزنه
دریفوس، هیوبرت و پـل رابینـو(۱۳۸۷)، میشـل فوکـو، فراسـوی سـاختگرایی و هرمنوتیـک، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی
رضایی، سیاوش(1399)، الگوی نهادسازی انقلابی در انقلاب اسلامی ایران، تهران: دانشکده دفاع ملی
رستگاری، محمدحسین(1395)، دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران: چالش‌ها و چینش‌ها، تهران: موسسه پویه مهر اشراق
رضایی، سیاوش، ایروانی، محمدجواد، شمس دولت‌آبادی، سیدمحمودرضا، فروزنده، لطف‌الله(1399)، «ارائه الگوی نهادسازی در انقلاب اسلامی بر اساس گفتمان امام و رهبری»، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، سال هجدهم، شماره 79، بهار 1399
دارابی، علی(1394)، «طبقه متوسط جدید و توسعه سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 8، شماره 1، 20-7
رشیدی نژاد، مهدی(1390)، «ظرفیتهای تمدنی انقلاب اسلامی ایران»، دانشگاه باقرالعلوم، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم سیاسی، استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین دکتر آل غفور، استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر نوروزی.
زائری، قاسم و محمدعلی‌زاده، حاجیه(1393)، دیرینه‌شناسی طرح «دانشگاه اسلامی» در ایران، راهبرد فرهنگ، شماره 25.
زائری، قاسم و محمدعلی‌زاده، حاجیه(1396)، تباریابی انقلاب فرهنگی در دانشگاهها، شماره 37، راهبرد فرهنگ، بهار 1396.
زائری، قاسم، ذوالفقاری، ابوالفضل، محمدعلی‌زاده، حاجیه(1395): «شناسایی صورتبندی گفتمانی واقعۀ «انقلاب فرهنگی در دانشگاهها» (1359-1363)»، فصلنامه علمی-پژوهشی روش‌شناسی علوم انسانی، سال 22، شماره 86
شیرعلی‌نیا، جعفر(1399)، «ابتدای انقلاب قرار بود پریسا و شجریان در صداوسیما بخوانند/ امام خمینی(ره) از ابتدا مخالف موسیقی بود»، سایت دیده‌بان ایران، 20 مهر 1399، تاریخ آخرین دسترسی 16 اردیبهشت 1400
فراستخواه، مقصود(1388): سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران، تهران: رسا
صالحی امیری، سیدرضا، محمدی، سعید(1387)، «ارزیابی نقش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در تبادل فرهنگی با سایر کشورها»، مجله مدیریت فرهنگی، سال دوم، شماره اول
صالحی امیری، سیدرضا، محمدی، سعید(1389)، دیپلماسی فرهنگی، تهران: ققنوس
علیزاده سیلاب، قدسی(1398)، «مطالعه تطبیقی سبک رهبری حضرت امام خمینی(ره) و حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اجماع سازی و نهاد سازی»، دانشکده علوم انسانی، گروه علوم سیاسی و مطالعات انقلاب اسلامی، رساله جهت اخذ درجه دکتری، رشته مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی، استاد راهنما: دکتر زاهد غفاری هشجین، استاد مشاور: دکتر یوسف ترابی.
شریفی، سیدعلیرضا، فاضلی، عبدالرضا(1391)، «واکاوی سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران: آسیب‌ها و راهبردها»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال نوزدهم، شماره 69
صادقی نیارکی، مجید، فقیه حقانی، موسی، نجفی، موسی(1399)، «نسبت اقدامات فرهنگی-اجتماعی فرح پهلوی در تعمیق پیوست‌های فرهنگی سلسله پهلوی»، فصلنامه پژوهش های سیاسی جهان اسلام، دوره 10، شماره 3
طاهرپور، زهره، قاسمی، خدیجه(1392)، «نقش تربیتی رسانه ملی در شکل‌گیری سبک زندگی اسلامی؛ با فرازهایی از سخنان امام رضا علیه‌السلام: سبک زندگی رضوی»، دوفصلنامه معارف رضوی و رسانه، شماره 4، پاییز و زمستان 1392
کاوند، رضا، کاوند، جمال(1387)، «سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در سی سال انقلاب اسلامی و آسیب‌شناسی آن»، همایش ملی سی سال انقلاب اسلامی، دستاوردها، آسیب‌ها و فرصت‌ها، تهران: دانشگاه صنعتی شریف
عاقبتی، آرش(1400)، «سیاستگذاری فرهنگی پس از انقلاب اسلامی(بخش نخست)»، سایت پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام، 18 اردیبهشت 1400
غفاری هشجین، زاهد، علیزاده سیلاب، قدسی، ترابی، یوسف(1400)، «نهادسازی در سبک رهبری حضرت امام خمینی»، دوفصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، سال 13، شماره 25، بهار و تابستان 1400
فداکار لنگرودی، محسن(1391)، «نهادسازی و پویایی انقلاب اسلامی ایران در اندیشه حضرت امام خمینی(ره)، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه :مدرسی معارف اسلامی، گرایش: انقلاب اسلامی، استاد راهنما: دکتر مصطفی ملکوتیان، استاد مشاور: دکتر علی شیرخانی.
فوکو، میشل(۱۳۹۲)، دیرینه‌شناسی دانش، ترجمه افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل( 1381الف)، تاریخ جنون. فاطمه ولیانی. تهران. نشر هرمس.
فوکو، میشــل(1381 ب)، نیچه، تبارشناســی و تاریخ، نیکو سرخوش و افشین جهاندیده؛ مندرج در: (کهون، لارنس.(1381)، متن گزیده‌های مدرنیسم و پست‌مدرنیسم، عبدالکریم رشیدیان و دیگران، تهران، نشر نی.
فجری، محمدمهدی(1388)، آشنایی با کارکردهای مسجد، مجله مبلغان، شماره 120
فجری، محمدمهدی(1399)، جایگاه مسجد از منظر امام خمینی(ره)، پرتال امام خمینی، 29 مرداد 1399
کچویان، حسین(۱۳۸۲)، فوکو و دیرینه‌شناسی دانش، تهران: دانشگاه تهران.
کچویان، حسین (۱۳۸4)، تطورات گفتمان‌های هویتی در ایران، تهران: نی.
کچویان، حسین و زائری، قاسم(1388)، ده گام روش‌شناختی در تحلیل تبارشناسانه فرهنگ، راهبرد فرهنگ، شماره هفتم، پاییز 1388.
کلهر، سینا(1400)، « دکتر کلهر: فلسفه وجودی سازمان فرهنگ و ارتباطات نیازمند بازخوانی است»، سایت مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع)، 6 مرداد 1400
فارس(1385)، «عملکرد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در نگاه صاحب‌نظران»، خبرگزاری فارس، 3 مرداد 1385
محمدی مزرعی، خدیجه(1396)، چیستی، چرایی و چگونگی تحقق دولت اسلامی در دیدگاه حضرت آیتالله خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، دانشکده علوم انسانی، گروه علوم سیاسی و مطالعات انقلاب اسلامی، پایاننامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد،رشته جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی، استاد راهنما: دکتر مهدی نادری.
معلمی، عباس و جاجرمی‌زاده، محسن(1398)، فقه سنتی و نظام‌سازی، قم: تمدن نوین اسلامی.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی(1388)، فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
مظفری، محمدحسین(1400)، «دکتر مظفری: برای بهبود روابط فرهنگی بین‌المللی ابتدا باید تعارضات گفتمانی را حل کرد/ داستان فتح چندباره سازمان فرهنگ و ارتباطات»، سایت مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)، 20 شهریور 1400
مقدم، سیدحمید(1400)، «انقلاب فرهنگی و چرایی تعطیلی دانشگاه‌های کشور»، سایت موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 30 فروردین 1400
مقتدائی، مرتضی، ازغندی، علیرضا(1395)، «آسیب‌شناسی سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره 34
منوچهری، عباس، عباسی، مسلم(1389)، «فرآیند شکل‌گیری اندیشه سیاسی جلال آل احمد: "بازگشت به خویشتن"»، فصلنامه سیاست، دوره چهل، شماره 4
مولایی، آیت، سعادتی راد، بهروز(1398)، «مشکلات نظارت قضایی بر نهادهای انقلابی با تاکید بر سازمان تبلیغات اسلامی»، حقوقی دادگستری، دوره 83، شماره 107، 226-207
میرترابی، سیدسعید(1396)، «تحلیل شیوه‌ها و ابعاد نهادسازی در روند ساخته‌شدن دولت پس از انقلاب از منظر نهادگرایی تاریخی»، فصلنامه دولت‌پژوهی، دوره 3، شماره 9، بهار 1396
مرکز رسیدگی به امور مساجد(1397)، آشنایی با راهبردها، برنامه‌ها و فعالیت‌های مرکز رسیدگی به امور مساجد، تهران: مرکز رسیدگی به امور مساجد
نقیب‌زاده، احمد، امانی زوارم، وحید(1382)، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
نوروزی، محمدجواد(1387): «جمهوری اسلامی ایران در پنج گفتمان»، نشریه مطالعات انقلاب اسلامی، دوره 4، شماره 13
نجفی، موسی، فقیه حقانی، موسی(1391)، تاریخ تحولات سیاسی ایران: بررسی مؤلفه‌های دین، تجدد و مدنیت در تأسیس دولت-ملت در گستره هویت ملی ایران، تهران: مؤسسه تاریخ مطالعات معاصر ایران
ناظمی اردکانی، مهدی، داودی، مهدی، امامی، احمدعلی(1393)، «آرمان جهانی اسلام در اندیشه‌ی فرهنگی انقلاب اسلامی»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 9
هوشی، اردشیر(1397)، «مصائب قطب‌زاده در تلویزیون»، سایت تاریخ ایرانی، 25 دی 97، تاریخ آخرین دسترسی 16 اردیبهشت 1400
یزدانی، عنایت‌الله، فرهنگ، محبوبه(1394)، «نقش سازمان‌های فرهنگی در تامین صلح جهانی: مطالعه موردی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی»، فصلنامه روابط فرهنگی بین‌المللی، سال اول، شماره دوم
Durkheim, Émile (1982), The Rules of Sociological Method, New York: Free Press
Ragin, Charles (1987), The Comparative Method, Berkeley: University of California Pres | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,266 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,221 |
||